Þjóðviljinn - 12.04.1980, Side 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 12. april 1980
Atburöur sá sem átti sér staö
inn við Sundahöfn þ. 14. mars sl.
þegar allir verkamenn
Eimskips viö höfnina fóru i
verkfali til þess að mótmœla þvl
að matráöskonurnar I mötu-
neyti þeirra væru reknar, fyrir
aö neita aö skúra gólfin I mat-
salnum, hlýtur að vekja ýmsar
spurningar varöandi réttar-
stööu kvenna f þessari og skyld-
um starfsgreinum. —
Onnur spurning og ekki siöur
áleitin er sú hvort atvinnurek-
endur almennt halda aö þaö sé
hægt aö vaöa yfir láglaunakon-
ur á skítugum skónum, eins og
þær séu réttlaus dýr, en ekki
manneskjur. Þetta kunna aö
þykja stór orö, en þegar mála-
vextir eru skoöaöir i þessu máli
er erfitt aö álykta ööruvisi.
Konurnar tvær sem um er aö
ræöa eru báöar búnar aö vera I
8. mars í Chile
150
hand-
teknir
8. mars, alþjóðlegur baráttu-
dagur verkakvenna var haldinn
hátiðlegur meö ýmsu móti f fjöl-
mörgum löndum I ár. Þessi
hátfðahöld fóru ekki allsstaöar
jafnfriösamiega fram og f
Eeykjavik og á Egilsstööum. 1
fréttabréfi Alþjóöasambands
frjálsra verkalýösfélaga
(ICFTU) lásum viö t.d. þessa
frétt:
„ICFTUhefur þaö eftir heim-
ildum frá verkalýðsfélögum i
Chile, aö hátlöahöldin sem
alþýöusambandiö þar t landi
(Coordinadora Nacional Sindi-
cal) gekkst fyrir í tilefni af
alþjóölega kvennadeginum 8.
mars 1980 hafi einkennst af
harkalegum ofsóknum
chilenskra yfirvalda.
I Santiago handtók lögreglan
rúmlega 120 manns, og i Val-
paraiso voru 24 menn handtekn-
ir. Alþjóöasambandiö mótmælti
þessum handtökum viö
chilensku rikisstjórnina og
sendi kvörtunarbréf til Alþjóö-
legu vinnumálastofnunarinnar i
Genf.”
Þessi frétt minnir okkur enn
einu sinni á þaö, aö I Chile,
þessu gósenlandi alþjóölegra
auöhringa, hefur lærisveinum
„frjálshyggjupostulans” Milton
Friedman enn ekki tekist aö
berja niöur baráttu alþýðunnar.
Hvaö eftir annaö hafa borist
þaðan fréttir af skipulögöum
aögeröum verkalýösfélaga og
hrottalegum viðbrögöum yfir-
valda viö þeim. Þessar fréttir
eru yfirleitt ekki I hávegum
haföar, en þeir sem fylgjast
meö gangi mála I Chile vita
mætavel, aö friöurinn, sem átti
aö fylgja i kjörfar „leiftur-
sóknar” Pinochets er ekki fyrir
hendi og veröur þaö ekki meöan
verkafólki er haldiö viö hungur-
mörkin og þaö svipt öllum þeim
lýöréttindum, sem okkur finn-
ast sjálfsagöur hlutur.
-ih
Guömundur
Ilallvarðsson
Katrln
Didriksen
Eirikur
Guðjónsson
Hildur
Jónsdóttir
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
Ingibjörg
Haralds-
dóttir
Uppsagnirnar í Sundahöfn:
framkoma
Þorbjörg L. Jónsdóttir
kvennanna munu veröa I minn-
um höfö sem dæmi um óvenju-
legan ruddaskap af hálfu at-
vinnurekanda, og minna þau
einna helst á þá „Bogesena”
sem stýröu fyrirtækjum hér fyr-
ir siöasta striö. Yfirmenn Eim-
skips geröu sér nefnilega lítiö
fyrir og rituöu þeim bréf, þar
sem þeim var tilkynnt aö ef þær
byrjuöu ekki strax aö skúra, þá
yröu þær reknar fyrirvaralaust.
Viö svona frumhlaupi af
hálfu stjórnenda eins stærsta
fyrirtækis landsins er varla
hægt aö segja annaö en aö þeir
eiga greinilega ýmislegt ólært i
sambandi viö samningabundinn
rétt starfsmanna sinn, úr þvi aö
grundvallaratriði eins og upp-
sagnarfrestur viröist vera þeim
ókunnugt. En ætli aö svo sé, ætli
þaö sé ekki eitthvaö annaö aö
baki þessu augljósa frumhlaupi
af þeirra hálfu?
Þarna er augljóslega um aö
ræöa þann hugsunarhátt aö þeir
geti,I krafti sinnar háu stööu,
hrætt jafn„lágt setta” starfs-
menn og konurnar sem um er aö
ræöa. Eins og sést best á þvl aö
þaö eru konur sem eru notaöar
sem varavinnuafl og I þau störf
sem gefa minnstar tekjur.
En verkamennirnir viö
Sundahöfnina höföu greini-
lega aöra afstööu gagnvart kon-
unum en yfirmennirnir, þvl
þeir brugöust hart og tltt viö og
lögöu niöur vinnu I mótmæla-
skyni viö þessa ruddalegu fram-
komu.
Þá fyrst fóru hjólin aö snilast,
Eimskip féllst á aö starfsmat
færi fram innan viku, og
konurnar sættu sig viö aö skúra
ámeöan. Þegar þetta er skrifaö
eru ekki enn komnar niöurstöö-
urnar úr þessu starfsmati, enda
fór seinni mælingin fram á miö-
vikudaginn var! Jafnréttissíðan
hefur frétt af þessu máli á skot-
spónum, enda fylgjast verka-
mennirnir vel meö framgangi
þessa máls, og munu örugglega
ekki láta bola þessum konum
burt meö fantabrögöum, óátal-
iö, og án gagnaögeröa. Raunar
munu konurnar varla sætta sig
viö aö niöurstaöa starfsmatsins
veröi þeim I óhag, og þær afleiö-
ingar sem sllk niöurstaöa heföi
eru ófyrirsjáanlegar fyrir þann
fjölda kvenna sem vinna hliö-
stæö störf...
Raunar munu yfirmennirnir
hafa haft hljótt um sig eftir
þetta frumhalup sitt, og munu
vonandi ekki grlpa til jafn van-
hugsaðra aögeröa og var i þessu
tilfelli. Hver veit nema þetta
hafi opnaö augu þeirra fyrir þvl
hverju samstaöa verkafólks
getur áorkaö. e.G.
þessu starfi lengi, önnur I f jögur
ár, hin i fimm. Starf þeirra sem
matráöskvenna I mötuneyti
Eimskips viö Sundahöfnina er
fólgiö I þvl aö hita kaffi,
skammta aösendan mat og þvo
upp, fyrir alla verkamenn Eim-
skips á svæöinu, sem eru ófáir.
Vinnutfminn er mjög langur,
eöa tlu timar á dag og iöulega
lengri. Auk þess var þess krafist
af þeim aö þær skúruöu matsal
og eldhús viö lok hins langa
vinnudags. Konurnar vissu aö
þetta var óréttmæt og óvenjuleg
krafa. Þrátt fyrir þaö hafa þær
gert þetta I þann tlma sem þær
hafa unniö þarna og verkalýös-
félag þeirra ekki aöhafst neitt í
málinu, þrátt fyrir kvartanir
þeirra. Þegar aö þvl kom aö
biölund þeirra var á þrotum eft-
ir þessi ár þá ákváöu þær aö
hætta aö þrlfa salinn og lái þeim
hver sem vill. Raunar er vand-
séö hvaöa ráö önnur voru þeim
t einangrunarbæjum einsog þessum draga konurnar og börnin fram Ilfiö meöan karlarnir vinna i nóm-
unum I Jóhannesarborg.
Konur í Suður-Afríku:
Þreföld kúgun
1 okkar heimshluta er oft rætt
um tvöfalda kúgun verka-
kvenna : þær eru kúgaöar sem
stétt og vegna kynferðis sins. i
Siöur-Afriku er kúgunin
þreföld: þar er konan einnig
kúguö vegna litarháttar sins.
Hún hafnar allra neöst i þjóö-
félagsstiganum, þar sem hvlti
karimaöurinn trónir á efsta
þrepinu.
Auk þess aö skorta öll réttindi
varöandi stööu«vinnu og mennt-
un, er suöurafriska konan svipt
þvi sem i öllum þjóöfélögum
telst til almennra mannrétt-
inda: réttinum til aö búa meö
maka sinum, ala upp böm sin og
lifa eölilegu fj ölsky ldullf i.
Meöan karlmaöurinn vinnur
sem farandverkamaöur I nám-
unum i Jóhannesarborg eöa i
einhverri af bilaverksmiöjunum
I Durban, dregur konan fram
lifið i þartilgeröum
einangrunarbæ, svonefndum
„bantustan”, og er skilgreind
sem „ónauösynleg viöbót.”
Viö viljum ekki hafa kon-
urnar hér einungis sem ónauö-
synlega viöbót viö vinnuafliö. —
segja stórnvöld. Konum verka-
mannanna er aðeins leyft aö
koma til borganna ef þörf er
fyrir þær á vinnumarkaönum.
Og þá aö sjáifsögöu án barna
sinna. Allar hvitar fjölskyldur
hafa svartar bamfóstrur, sem
veröa aö hugsa um hvitu börnin
meöan þeirra eigin börn eru
send til ættingja i „bantustan”.
Apartheid er stefna, sem
snýst um aöskilnaö kynþátta.
Enhér er ekki verið aö ræöa um
aöskilnaö meö þaö fyrir augum
aö hver kynþáttur geti lifaö i
friöi og ró án ihlutunar frá
öörum, einsog Botha forsætis-
ráöherra og hans áróöursmeist-
arar vilja halda fram. Grund-
völlur aöskilnaöarstefnunnar og
meginmarkmiöer aösjá til þess
aö hvita yfirstéttin hafi jafnan
aögang aö ódýru og hlýönu
vinnuafli. An þessa svarta
vinnuafls getur hvlta iönaöar-
þjóðfélagiö ekki þrifist.
Fjórar miljónir hvitra manna
hafa gert Suöur-Afriku aö
vinnubúöum fyrir h.u,b. 20
miljónir svartra manna.
Hörundsliturinn er notaöur sem
tæki til aö ná hámarksgróöa. Og
svarta vinnuafliö er skilgreint
sem „farandverkafólk”. Svert-
ingjar á timabundiö leyfi til aö
dveljast á vinnustaönum meöan
hægt er aönýta vinnuafl þeirra.
Eiginkonur þeirra, systur,
mæöur og börn eru skilin eftir i
bantustan-bæjunum, þar sem
þau veslastsmám saman upp af
vannæringu og sjúkdómum.
Jöröin er hrjóstrug og illa fallin
til ræktunar. Laun karlmann-
annanáekkitil þeirra. Fimm af
hverjum tlu börnum deyja áöur
en þau ná fimm ára aldri, og af
þeim fimm sem lifa ná þrjú ekki
fullum þroska. Konurnar eru
orönar gamlar fyrir þritugt.
Þær eru einstæöar fyrirvinnur
og hafa litla möguleika til aö
afla tekna.
En sú glfurlega ábyrgö sem
lögö er á kornurnar i bantustan-
bæjunum viröist fremur hafa
eflt baráttuvilja þeirra en veikt
hann.
Frá þvl á sjötta áratugnum
hafa konur tekiö virkan þátt I
frelsisbaráttunni, m.a. meö þvi
aö leggjast gegn þvi aö sett
veröi vegabréfsskylda á konur
oglögumaukið eftirlit meö ein-
angrunarsvæöunum. Otal konur
hafa látiö hart mæta höröu gegn
lögregluveldi kynþátta-
hataranna. Þær vilja heldur
hafna I fangelsi en aö veröa
flæmdar burt aö jöröinni sem
þær búa á.
KDþýddiúr
SAIH-Perspektiv
Maria Guömundsdóttir
tiltæk eins og málum var
háttaö.
Viöbrögö yfirmanna Eim-
skips viö þessari aögerö
Ruddaleg
atvinnu-
rekenda