Þjóðviljinn - 22.04.1980, Page 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 22. april 1980
UOBMIINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
L tgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvænidastjóri: Eiöur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann. Einar Karl Haraldsson. Kjartan Ólafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
L’msjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson
Kekstrarstjóri: Úlfar ÞormóÖsson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús'H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Ellsson
Ú’tlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson,
llandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur:Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigrlöur Hanna Sigurbjörnsdóttir,
Skrifstofa -.Guörún GuÖvarÖardóttir.
Afgreiösla : Kristln Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardótti^
Slmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigríöur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Kitstjórn. afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6, Reykjavfk, slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprenthf.
Fólkið á
sendiráðslóðinni
• Að undanförnu hafa þær tiu þúsundir Kúbumanna,
sem hafa sestaðá lóðsendiráðs Perú í Havana og vilja
fara úr landi, verið mjög á fréttadagskrá. Tvær túlkanir
eru öðru fremur á dagskrá. Annarsvegar fara borgara-
leg blöð og fréttaskýrendur, sem túlka þennan skyndi-
lega fjöldafíótta gegnum sendiráðshlið sem skipbrot
byltingarinnar á Kúbu, vísbendingu um að Castro og
hans mönnum hafi mistekist herfilega og gefi flóttinn
vísbendingu um að gífurlegur fjöldi landsmanna kjósi
sér helst það hlutskipti að flýja land.
• Stjórnvöldá Kúbu hafa hinsvegar keppst mjög við það
undanfarna daga í f jölmiðlum og með fundahöldum og
f jöldagöngum, sem hálf önnur miljón manna tók þátt í
að sögn sjónvarpsins, að sýna fram á að fólk þetta séu
undanvillingar, undantekningar, sori mannfélagsins. I
hátalara hefur verið hrópað um að ,,iðjuleysingjar,
andfélagslegt fólk, lögbrjótar og úrþvætti" eins og það
var orðað, skyldu hafa sig á brott frá Kúbu sem fyrst.
Málgagn kommúnistaf lokksins á Kúbu, Granma, tók
mjög í sama streng á dögunum, og vísaði þá í leiðinni til
f unda, sem haldnir hefðu verið víða um eyna og þar sem
hundruð þúsunda hefðu komið út á göturnar til að stað-
festa stuðning sinn við stjórnina.
• Það liggur nokkuð Ijóst fyrir að hvorug túlkunin er
rétt. Þegar flóttinn er túlkaður sem skipbrot byltingar-
innar á Kúbu er horft fram hjá þeirri einföldu stað-
reynd, að í hinum fátækari ríkjum heims (og Kúba er eitt
þeirra, þótt merkar framfarir hafi þar orðið eftir bylt-
ingu) er mikill f jöldi fólks, sem í sjálfu sér hefur litlar
áhyggjuraf stjórnmálabaráttu og stjórnskipan, en hefur
því meiri áhuga á að komast til ef naðri ríkja. Og þá ekki
sísttil hinna auðugu Bandaríkja, sem eins og einn Kúbu-
vinur rakti i nýlegri Morgunblaðsgrein, hafa marga
möguleika til að gera neysludrauma millistéttanna að
alsherjarviðmiðun og keppikef li í stórum hlutum heims.
Þaðereinnig horft f ram hjá þeirri tvöfeldni, að einungis
þeim sem vilja flýja byltingaríki er leyft að kalla sig
pólitíska flóttamenn og fá þar með dvalarleyfi í
efnuðum ríkjum eða sérstaka fyrirgreiðslu í öðrum. A
meðan að þeim er vísað frá sem flýja eymdarbæli eins
og Haiti, þar sem illa þokkuð stórnvöld hafa tryggt sér
velvilja vestrænna ríkja.
• £n það er líka mikil einföldun að kalla Kúbumennina á
sendiráðslóðinni illþýði. Erlendir fréttamenn telja sig
reyndar sjá þar misjafna sauði, séu sumir flóttamenn
tengdir svörtum markaði og þessháttar, en þar má
einnig sjá ýmsa menntamenn og svo ósköp venjulegar
f jölskyldur. Þegar tíu þúsundir manna kasta öllu frá sér
á skammri stund og eru reiðubúnir til að slíta öll tengsli
viðættland sitt þá eru það stærri tíðindi en svo að nokkur
ein skýring f innist. I þessu sambandi er rétt að vitna til
ítalska kommúnistablaðsins l'Unitá, sem segir svo í
leiðara á dögunum:
• „Það er hvorki hægt að útskýra né leysa vand.a
kúbönsku f lóttamannanna í sendiráði Perú með þvi að
stimpla fólkið einfaldlega sem andfélagslegt fyrirbæri
eða segja að það hafi látið blekkjast af lofgjörð um hið
kapítaliska samfélag. Þetta er fólk sem vill yfirgefa
land, sem hefur sett sér það markmið að byggja upp nýtt
samfélag. Þessu fylgja mörg vandamál. Atburðir af
þessu tagi hljóta að hvetja til nýrrar úttektar á efna-
hagsskipan og stjórnsýsiumynstri í viðkomandi ríki."
©l'Unitá kveðst ekki vilja að menn setji sig á háan hest í
þessum efnum eða reyni að koma fram sem skóla-
kennarar andspænis Kúbumönnum. En (pað er sjálfgert
að taka undir það viðhorf, að atburðir eins og þeir sem
gerast í Havana ná út fyrir spurningar um vanþróun og
erfiðleika fortíðar — þeir skipa hverjum sósíalista að
skoða ástand byltingarríkis í anda lýðræðislegrar
kröfugerðar til sósíalisma.
Hlippt
Kúbudramað
Sl. föstudag birti Morgunblaö-
iö mynd frá Havanna sem sögö

synir leggja eins og kunnugt er
meiri áherslu á aö siöa aöra en
sjálfa sig.
Vandamálið
Kortsnoj
t nýútkomnu hefti timaritsins
Skák, fjallar Jóhann Þórir Jóns-
---—
SVO mikil er Ortröðin á lóð sendiráðs Perú i Havanna, þar sem taplcga 10 þúsund manns bíða
brottílutnings að við stórslysi lá i dag þcgar hindrun á lóðarmörkunum lét undan.
Mál flóttafólksins hcfur vakið mikla eftirtekt á Kúbu 'og er búizt við mikilli þátttöku i útifundi. sem
haldinn veröur i námunda við sendiráðið á laugardag. en tilgangur fundarins er að mótmæla flóttanum.
(AP-simamynd).
var vera af örtröö á lóö sendi-
ráös Perú, þar sem fólk hefst
viö sem vill komast úr kúbönsku
sælunni. Eitthvaö hafa mál snú-
ist hér viö þvi á spjöldum og
boröum sem fólkiö á myndinni
ber, má m.a. lesa áletranir þar
sem stendur e-ö á þessa leiö:
„Burt meö úrhrök þjóöarinn-
ar”, „Þeir sem ekki viröa svita
okkar eiga aö hypja sig úr
landi”.
Myndin er því af stuönings-
mönnum Castro, sem telja
flóttafólkiö vera leifar af gam-
alli yfirstétt sem reynt hefur aö
halda i gamla lifnaöarhætti og
aldrei sætt sig viö niöurstööur
kúbönsku byltingarinnar. Um
helgina marséruöu svo miljón
stuöningsmenn Castrós fram
hjá sendiráöi Perú í Havanna til
þess aö láta I ljós svipaöar til-
finningar og fólkiö á Morgun-
blaösmyndinni.
Langt seilst
Þorsteinn Gylfason ritar I
Morgunblaöiö sl. sunnudag
grein um franska heimspeking-
inn, Jean Paul Sartre. í lok
hennar vitnar Þorsteinn i um-
mæli Svavars Gestssonar um
sinnaskipti Halldórs Laxness:
„Halldór Laxness var einn
þeirra snilldaranda þessarar
svikatiöar sem iöruöust oröa
sinna og geröa og skrifuöu játn-
ingarrit i yfirbótaskyni. Svavar
Gestsson heilbrigöisráöherra
gaf þá skýringu á sinnaskiptum
Halldórs á sfnum tima aö auö-
valdsmangarar heföu hlaöiö
undirhann silkipúöum og skvett
á hann líkjöri.”
Langt er nú seilst. Hér mun
vera átt viö grein er Svavar
Gestsson ritaöi I skólablaö
Menntaskólans I Reykjavik I
fjóröa bekk, 1962. Fjallaöi hún
um Strompleikinn og var i þá
tiökanlegum absúrdstil. Þaö
hefur ekki veriö til siös I opin-
berri umræöu hér aö vitna I
skólaskáldskap eöa ritsmiöar I
skólablööum sem fullgilda vöru.
1 þaö minnsta hafa bernskubrek
gagnfræöaskólanema og
menntskælinga fengiö aö njóta
sannmælis sem afuröir ómót-
aöra unglinga. En þeir Gylfa-
Friörik
Kortsnoj
son um þátt islenskra fjölmiöla I
samskiptum Friöriks Ólafsson-
ar og sovéska flóttamannsins
Kortsnojs:
„Eitt af þeim málum sem efst
hafa veriö á baugi úti I hinum
breiöa skákheimi slöan Friörik
Ólafsson varö forseti FIDE er
vandamál Kortsnojs. Allir sem
áhuga hafa þekkja söguna
nokkuö vel frá annarri hliöinni,
þ.e.a.s. Kortsnojs,'þvi fjölmiöl-
ar bæöi erlendir og innlendir
hafa veriö natnir viö aö birta
hvaö eina sem flóttamaöurinn
lætur frá sér fara.
Aö minu mati er þetta mjög
alvarlegt mál og þá sérstaklega
fyrir islenska f jölmiöla. Á ég þá
sérstaklega viö ómaklegar
árásir Kortsnojs á Friörik. Þeir
sem um fréttamiölun sjá veröa
auövitaö aö hafa næga þekkingu
á þeim málum sem fréttir ber-
ast af, til, þess aö geta greint á
milli, hvort rétt sé sagt frá eöur
ei. -v
Þeir sem gleggst þekkja mál
Kortsnojs hafa samúö meö hon-
um þrátt fyrir allt, þótt flestum
ef ekki öllum hafi reynst erfitt
að leggja honum liö til lengdar
vegna þeirrar staöreyndar aö
Kortsnoj metur slikt einskis og
snýr baki viö mönnum, svo ekki
sé meira sagt, þegar honum
finnst þaö henta sér.”
Ábending til
fjölmiðla
„Hvaö eru islenskir fjölmiöl-
ar aö aöstoöa Kortsnoj viö aö
níöa Friörik Ólafsson? Mann
sem bæöi persónulega og i krafti
embættis sins hefur lagt sig
mjög fram um aö fá lausn á
helstu vandamálum þessa
ógæfusama flóttamanns.
Þetta gera þeir þó, meö þvi aö
hlaupa upp til handa og fóta,
hvert sinn sem Kortsnoj lætur
eitthvaö frá sér fara, og birta
allan óhróöurinn frá honum.
Þaö er engin afsökun þótt reynt
sé að skáka i þvi skjólinu, aö aö-
eins sé veriö aö koma á fram-
færi skoöunum ofsótts útlaga. I
þessu sambandi skulum viö
horfa á eftirfarandi:
1. Kortsnoj tók þá ákvöröun á
eigin spýtur aö flýja, og þar meö
aö skilja fjölskyldu sina eftir.
Honum voru best ljósar afleiö-
ingarnar af þessari ákvöröun.
2. Er þaö á annarra ábyrgö, ef
hróp Kortsnojs nú úr öruggri
höfn nær ekki tilgangi sinum?
3. Þótt gætt hafi tilhneiginga
til þess aö hamla gegn þátttöku
Kortsnojs í ýmiss mót vegna af-
stööu Sovétríkjanna, hefur hann
einnig gert sig sekan um hiö
sama og neitaö aö vera meö i
mótum sem R. Keene, fyrrver-
andi aöstoöarmaöur hans, hefur
fengiö boö á. Er einhver grund-
vallarmunur á þessu tvennu?
4. Þaö sem varpar þó mestum
efasemdum I hug mér varðandi
Kortsnoj er þaö, aö eftir flóttann
hefur hann verið ótrauöur aö
upplýsa, hverjir þaö voru sem
helst réttu honum hjálparhönd
þegar hann var fallinn I ónáö
þar eystra og var aö undirbúa
flóttann. Hann veit þó betur en
við hverja meðhöndlun slíkir
menn fá I járntjaldslöndunum.”
Ekki saman
að jafna
„Nei og aftur nei. Leggiö þessa
tvo menn ekki aö jöfnu. Friörik
og Kortsnoj. Þótt ágæti Friöriks
sé mikiö og óumdeilanlegt vit-
um við vel af öðrum dæmum hve
varhugavert áhrifavald fjöl-
miöla getur veriö.
Islenskir fjölmiölar veröa aö
geta greint á milli ágæti bestu
sona islensku þjóöarinnar og
kannski brjóstumkennanlegra
landflótta snillinga, sem allt er
þó reynt aö gera til aöstoöar.
Víst er aö enginn yröi jafnfeg-
inn og Friðrik, næöist kona og
sonur Kortsnojs frá Sovétrikj-
unum.”
—e.k.h.
L..
09 shor ið
—áb.