Þjóðviljinn - 22.04.1980, Síða 8

8 SIPA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 22. april 1980
Þriöjudagur 22. april 1980 ÞJÓÐVILJINN - SIDA 9
0 Þjóðleikhússtjóri stofnar Listdanssjóð
# Úthlutað úr Menningarsjóði og Egner-sjóði
Afmælisveisla starfsmaima
Diskótek og grimuball var fyrir leikarana I Óvitum.
anna, og Þóra Einarsdóttir af-
hjúpaöi verkiö sem komiö hefur
veriö fyrir gegnt stiganum í and-
dyrinu hægra megin miöaö viö
inngöngu I húsiö. Mynd Balthazar
er gerö eftir teikningu er hann
geröi af Jökli er þeir voru aö
vinna saman aö gerö Flateyjar-
bókar, en þá var Jökull um
þrítugt.
I dagskrá sem flutt var siöar
um daginn I aöalsal Þjóöleikhúss-
ins bauö Sveinn Einarsson gesti
og starfsmenn velkomna, en
siöan fluttu ræöur Þórhallur Sig-
urðsson formaöur Þjóöleikhúss-
ráös, Vilhjálmur Gislason, fyrrv.
formaöur ráösins og Valur Gisla-
son, sem er elstur starfandi leik-
ara viö húsiö. Að þvi búnu fluttu
ávörp Ingvar Gislason mennta-
málaráöherra, Gisli Alfreðsson
formaöur Félags isl. leikara, Vig-
dis Finnbogadóttir leikhússtjóri
LR, Ornólfur Arnason formaöur
Félags Isl. leikritaskálda, Erling-
ur Gislason formaöur Félags
leikstjóra á Islandi og Helga
Hjörvar framkvæmdastjóri
Bandalags isl. leikfélaga. 1
ræöum og ávörpum var fjallaö
um stööu Þjóðleikhússins, áhrif
þess i menningarlifinu og fram-
tiöarviöhorf.
Aö þessu loknu flutti Þorsteinn
Sveinsson sem var formaöur
Þjóöleikhússkórsins i 25 ár óö til
leikhússins, en hann var einnig
heiöraöur af Þjóöleikhússtjóra
fyrir störf i þágu kórsins. Leikar-
arnir Herdis Þorvaldsdottir,
Ævar R. Kvaran og Róbert
Arnfinnsson fluttu kvæöi, en þau
hafa öll starfaö viö húsiö frá upp-
hafi. Guömundur Jónsson sem
sungiö hefur flest óperuhlutverk
alira á sviöi Þjóðleikhússins söng
einsöng og Helga Bernhardt sem
verið hefur viö Islenska ballett-
flokkinn frá upphafi dansaöi sóló.
Þá flutti Þjóöleikhúskórinn nokk-
ur lög undir stjórn Ragnars
Björnssonar viö undirleik Carls
Billich. Einsöngvarar meö kórn-
um voru Ingveldur Hjaltested,
Ingibjörg Marteinsdóttir og Guö-
mundur Jónsson, og loks var sýnd
mynd Óskars Gislasonar af vigslu
Þjóöleikhússins.
1 lok dagskrárinnar fór fram
afhending úr Menningarsjóöi
hússins og Egner-sjóönum. Úr
hópi þeirra sem starfaö hafa frá
upphafi viö Þjóöleikhúsiö fengu
nú viöurkenningu úr Menningar-
sjóöi Bjarni Stefánsson formlista-
maöur, Þorlákur Þorláksson leik-
sviösstjóri Litla sviösins og Krist-
inn Danielsson ljósameistari.
Úr rööum yngri manna hlutu út-
hlutun úr sjóönum Stefán Bald-
ursson leikstjóri sem aö undan-
förnu hefur leikstýrt mörgum at-
hyglisveröum sýningum I húsinu
og Siguröur Skúlason leikari sem
þykir hafa vaxiö mikiö af hlut-
verkum sinum siöustu misseri. 1
stjórn Menningarsjóös Þjóöleik-
hússins eru Herdls Þorvaldsdótt-
ir, Höröur Bjarnason og Sveinn
Einarsson.
Úthlutun úr Egner-sjóöi, sem
Thorbjörn Egner stofnaöi á sin-
um tima meö andvirði höfundar-
launa sinna á Islandi, fengu aö
þessu sinni norski dansarinn
Viktor Trutt, sem hér hefur starf-
aö meö Islenska dansflokknum,
og Guörún Helgadóttir meö til-
mælum um aö koma óvitunum á
Þórhallur Sigurösson formaöur Þjóö-
leikhúsráös var meöal ræöumanna.
Ljósm.: — gel.
Menntamálaráöherra og Þjóöleikhússtjóri heilsa gestum. Ljósm. — gel.
framfæri í Noregi. Egner-sjóö-
urinn var stofnaöur til þess aö
efla leiklistarsamskipti Noregs
og Islands. 1 stjórn sjóösins eru
Klemens Jónsson, Halldór
Ormsson og Sveinn Einarsson.
I lok dagskrárinnar I Þjóöleik-
húsinu i gær flutti Sveinn
Einarsson ræðu og tilkynnti þá
meöal annars stofnun Listdans-
sjóös. Byrjunarframlagiö er gjöf
Þjóöleikhússtjóra til stofnunar
sjóösins og er ætlunin meö sjóös-
stofnuninni að tekjum veröi varið
til þess aö styrkja listdansara til
náms- og kynningardvalar er-
lendis. Þeir sem vilja gerast
stofnendur Listdanssjóös eiga
þess kost næstu daga aö gefa sig
fram viö forráöamenn Islenska
dansflokksins og leggja fram fé
til sjóðsstofnunarinnar.
Starfsmenn Þjóðleikhússins
skemmtu sér I Þjóöleikhús-
kjallaranum I gær, en fyrr um
daginn haföi veriö efnt til disko-
teks og grimuballs fyrir börnin i
óvitum Guðrúnar Helgadóttur,
en starfsmenn viö þá sýningu
voru þeir einu sem viö vinnu voru
á þessari afmælishátiö. — «kh
Ellnborg Magnúsdóttir lyftir glasi i tilefni 30 ára
afmælisins, en hún hefur unniö viö húsiö frá upp-
hafi. Ljósm.: —gel.
Það var mikið um að
vera í Þjóðleikhúsinu á
sunnudag, en þá héldu
starfsmenn hússins upp á
30ára afmælið. Leikhúsinu
og starfsfólki þess voru
færðar góðar gjafir og
fluttar þakkir og árnaðar-
óskir.
Séra Jakob Jónsson og Þóra
Einarsdóttir hafa gefið Þjóöleik-
húsinu málverk af syni þeirra
Jökli heitnum eftir Balthazár. 1
Þjóöleikhúsinu á sunnudag flutti
séra Jakob ræöu fyrir hönd hjón-
db

Þjódfteikhúsid
30 ára
á dagskrá
Enn er þad svo i Alþýðubandalaginu,
að í nefndir og stjórnir er aðeins
kjörin ein og ein kona, svona til að
hafa konu með og „til
að gefa konum kost á að þjálfa sig
Guðrún
Hallgrimsdóttir
55
Að kvennaára-
tugnum hálfnuðum
A kvennaráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna i Mexico sumarið 1975
var samþykkt að helga einn tug
ára baráttunni fyrir jafnrétti
kynjanna. I sumar, á áratugnum
hálfnuðum, munu Sameinuðu
þjóðirnar halda ráðstefnu, þar
sem samþykktirnar frá Mexico
verða rifjaðar upp og reynt að
glöggva sig á hverju hefur verið
komið til leiðar og hvað er enn
ógert. Vist verður hægt að tiunda
ýmislegt, sem vel hefur verið
gert, sérstaklega á sviði laga-
setninga, forskrifta og reglna. En
hætt er við, að niðurstaðan veröi
sú, að sáralitið hafi áunnist við að
útrýma fordómum og aldagöml-
um venjum, sem byggja á hug-
myndum umað kariar séu konum
fremri. Og visast er, að innan SÞ
sjálfra hafi fátt eitt skeö, sem
hægt er að hrópa húrra fyrir,
skipan manna i ábyrgðarstöður á
þeim bæ er meira og minna
pólitisk, og auðvelt er að geta sér
til um hvort rikisstjórnir aðildar-
rikjanna bera fremur traust til
karla eða kvenna.
I þessu sambandi er allfróðlegt
að rif ja upp umræður frá kvenna-
ráöstefnunni, sem samstarfs-
nefndin um kvennaár gekkst fyrir
á Hótel Loftleiðum, sumarið 1975.
Þar var almennt álitiö, aö konur
stæöu á timamótum. Aukin
menntun kvenna og fækkun barn-
eigna hefði breytt stöðu þeirra,
þær þyrftu að gera það upp við
sig, hvort þær hygðust ganga inn i
karlmannasamfélagið óbreytt
eða hvort nauðsynlegt væri að
gera ákveðnar breytingar á sam-
félagsgerðinni til þess að þær
yrðu þátttakendur og jafnrétti
næðist. Niðurstaða flestra um-
ræðuhópa varð sú, að tómt mál
væri að tala um jafnrétti kynj-
anna, frjálst starfsval og mann-
eskjulegt umhverfi nema veru-
legar breytingar á þjóðfélaginu
kæmu til. Forsenda þeirra væri
gjörbreyttur hugsunarháttur og
ný viðhorf gagnvart hefðbundinni
verkaskiptingu.
A þeim 5 árum sem siðan eru
liðin hefur margt veriö ritað um
stöðu kvenna. Og þaö veröur aö
viðurkennast, að þvi gleggri
mynd, sem dregin er upp, jafn-
framt þvi að konur verða opin-
skárri um tilfinningar sinar og
draga fleiri þætti inn i umræðuna.
þvi aapurlegra verður útlitiö og
andstæöurnar viröast æ ósættan-
legri. Mynd þjóðfélagsins af kon-
um meö barn undir belti, annað á
handleggnum og þriöja sér við
hlið er ekki lengur raunveruleg,
en mótar samt viðhorf kvenna til
þátttöku I þjóðfélaginu og þá ekki
siöur afstööu samféiagsins til
kvenna. Ein og ein brjótast konur
út úr hefðbundinni hlutverkaskip-
an. þeirra biður ekkert annað en
að ganga inn i karlmannasam-
félagið, óbreytt eða gefast upp. I
reynd eiga karlar ekki heldur
annarra kosta völ, munurinn er
bara sá, að sifellt fleiri konum er
orðið þetta ljóst, aðeins sárafáir
karlar virðastgera sér grein fyrir
einkennum karlaveldisins og
sinni stöðu.
Hjá Alþýðubandalaginu i
Reykjavik hefur i vetur farið
fram nokkur umræða um stöðu
kvenna. Haldnir hafa verið 4
fundir og sá 5. og siðasti verður
n.k. þriðjudag. Umræður hafa
verið frjóar, ekki aðeins tiundað
það sem helst bjátar á, heldur
einnig reynt að gera sér grein
fyrir hvað er helst til úrbóta.
Athyglisvert er, að þessa fundi
hafa sárafáir karlar sótt. En um-
ræða um stöðu kvenna jafnt innan
flokksins sem utan sem eingöngu
er haldið uppi af konum, er ekki
vænleg til aö breyta miklu. Þaö
er hollt aö konur geri sér grein
fyrir, hvernig þær eru nánast
leikskoppar i höndum þeirra, sem
deila og drottna, en án þess aö
konur og karlar taki höndum
saman er ekki að vænta mikilla
breytinga. Þaö er ekki nóg aö aö-
eins konur geri sér grein fyrir
vonlausri stöðu þeirrar konu, sem
ein situr i fjölmennum hópi karla,
opna verður augu þeirra karla,
sem þar sitja með henni fyrir sér-
stöðu hennar og erfiðleikum. Gott
dæmi hér um er þátttaka kvenna
á Alþingi.Þar er i hæsta lagi ein
kona á þingi fyrir hvern flokk.
Ekki er óliklegt, að þeim þyki
raddir sinar hljóma hjáróma,
hvergi er leikreglum karlasam-
félagsins beitt af meiri list en ein-
mitt þar.
Fróðlegt er að heyra Guörúnu
Helgadóttur, þingmann Reykvik-
inga, bera saman reynslu sina af
störfum i þingflokknum og í
borgarmálaráði. 1 þingfloklTnum
er hún eina konan, i borgarmála-
ráði eru þær margar saman kon-
urnar og styðja hver aðra og
miðla af reynslu.
Á kennaráðstefnu árið 1975
settum við okkur háleit markmið,
við sögðum: „Styrkja þarf sjálfs-
vitund kvenna, auka samheldni
þeirra og hjálpa þeim til að sigr-
ast á minnimáttarkennd sinni.
Einnig þarf að hvetja konur til að
tala um vandamál sin og hika
ekki við að láta yfirvöld og aðra
ráðamenn heyra óskir sinar og
kröfur”.
Við kærðum okkur kollóttar um
alla heimskulegu brandarana
sem gengu á kvennaári, og börð-
umst i anda þessarar samþykkt-
ar. Við töluðum um vandamál
okkar, opinskár en áður. Við
meira að segja skrifuðum i Þjóð-
viljann. Þessi skrif hafa verið
gagnrýnd og vist hefðu þau mátt
vera betri, en það sem þar var
fjallað um er hluti af okkar
vandamáli og okkur ber að halda
uppi umræðu, þrátt fyrir gagn-
rýni og þrátt fyrir kauðska
brandara, við höfum gert það
áður. En höfum við árangur sem
erfiöi? Enn er það svo i Alþýðu-
bandalaginu, að i nefndir og
stjórnir er aðeins kjörin ein og ein
kona, svona til að hafa konu með
og „til að gefa konum kost á aö
þjálfa sig, öðlast reynslu
o.s.frv.”. Enn eru það aðeins við,
sérvitrar kvenréttindakellingar
ásamt einum og einum vel þenkj-
andi karli, sem sættum okkur
ekki vð þessa málsmeðferö.
Reynslan hefur sýnt, að við verð-
um að standa saman og styðja
hvert við annað. Annars verðum
viö bara tæki i valdabaráttu, mál-
um okkar til litils framdráttar.
Það er i sjálfu sér merkilegt
rannsóknarefni og ætti aö verða
flokksfélögum, jafnt konum sem
körlum til umhugsunar, að þær
Alþýðubandalagskonur sem á
kvennaári, áriö 1975, stóöu
fremstar i bárattunni eru nú sem
óöast að draga sig i hlé. Eru þær
vonsviknar eða uppgefnar?
BARNABÓKABÚÐ MÁLS OG MENNINGAR LAUGAVEGI 18