Þjóðviljinn - 01.06.1980, Qupperneq 13

Sunnudagur 1. júni 1980. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Við horfum á áhuga-
menn fá fiskinn
við megum ekki
bætti þvi við aö það væri orðinn
ansi langur timi sem loönusjó-
menn sætu oröið hjá aðgerðar-
lausir, allt að 7 til 8 mánuöir á ári
og gæti sá timi lengst ef veiði-
kvótinn yrði enn minnkaður.
• — Mér sýnist að það veröi
heldur erfitt fyrir okkur að bæta
viö kvóta islensku skipanna eftir
Jan Mayen samninga við Norð-
menn, þar sem þeirra kvóti
stækkar af sjálfu sér, ef viö
stækkum okkar kvóta, sagði Haf-
steinn.
Eruð þið sammála fiskifræö-
ingum um nauösyn veiðitak-
markana á loönunni og finnst
ykkur aö rétt hafi veriö aö þeim
málum staðið?
— Það er erfitt að fullyröa
nokkuö um þetta mál. Stundum
hefur maöur haft það á tilfinning-
unni að veiða mætti meira en
leyft hefur verið; á öörum stund-
um hefur manni llka þótt full-
veitt, eins og til aö mynda 1978,
svo ég nefni dæmi. Ég hygg að
nauösyn sé á veiöitakmörkun, en
hvar mörkin eiga aö vera, og
hvernig standa á aö þessu, um
það eru deildar meiningar, sagði
Haukur.
— Þetta er misjafnt milli ára,
stundum hefur verið óhemju
mikið loönumagn i sjónum, önnur
árin minna. Ég er á þvi aö hin
allra siðustu ár hafi loðnumagniö
1 sjónum minnkað og ég hygg að
allir sem nálægt þessum veiðum
hafa komið séu á einu máli um
nauösyn á einhverjum veiöitak-
mörkunum, en menn greinir á um
hvað leyfa á mikla veiði og þá
ekki siður um hvernig veiðitak-
markanirnar skuli fram-
kvæmdar, sagði Hafsteinn.
Þeir Hafsteinn og Haukur voru
sammála um að það skipulag sem
verið hefur á veiöitakmörkunum
sé della. Þeir bentu á sem dæmi
þegar veiöar voru stöövaðar I
vetur og ákveðiö aö geyma
ákveðiö magn til hrognatöku.
Ráöamenn vissu þá ósköp vel að
um litla sem enga hrognatöku
yrði að ræöa, vegna þess að
ekkert verö fékkst fyrir hrognin I
Japan. Þetta kom lika á daginn,
aö nær allt það sem átti aö fara til
hrognatöku, fór I bræöslu á marg-
falt lægra verði en fékkst áöur en
veiðarnar voru stöðvaöar, þar
munaði um 5 kr. á kilóinu.
Kvótakerfið
All-mikið hefur verið rætt um
hiö svo nefnda kvótakerfi á loönu-
veiðunum, þ.e. að hvert skip fái
að veiöa ákveðiö magn af loðnu,
en ekki að hvert skip geti veitt
eins mikið og það kemst yfir úr
heildarkvótanum; hvert er ykkar
álit á þessu máli?
— Skipstjóra loönubátanna
greinir á um þetta, og þeir eru
langt frá þvi að vera sammála
um hvernig aö stjórnun veiöanna
skuli staðið, sagði Hafsteinn.
Haukur sagöi að sér þætti hug-
myndin að kvóta á hvert skip
nokkuö góö; alla vega væri hægt
að gera útgeröina hagkvæmari
fyrir hvern bát með þvl móti en
eins og nú er.
Bannað að fara
á net
Nú hljóta flestir að vera sam-
mála þvl að það gengur ekki til
lengdar aö leggja loðnuskipa-
flotanum, meira en hálft árið;
hvaö er til ráöa?
— Ekki er gott um þaö að segja.
Mér þótti það rangt I vetur þegar
okkur var bannaö að fara á neta-
veiöar þegar loðnuvertíöinni
lauk. Við hreinlega skikkaðir til
þess að leggja skipunum. Og það
kæmi mér ekki á óvart þótt þessi
ákvörðun ætti eftir að hafa það I
för meö sér að helmingur þeirra
skipa sem stundaö hafa loönu-
veiöar undanfarin ár, sleppi þvl
alveg næsta vetur og fari á llnu og
net, til þess aö vera ekki úti-
lokaðir frá þvi eins og geröist I
vetur er leiö, sagði Haukur. Hann
bætti þvi við að þaö væri mis-
skilningur að þessi skip gætu ekki
stundað aörar veiöar en nóta-
veiöar, flest þeirra gætu farið á
linu og net, einhæfu skipin væru
sára fá.
— Maöur veit ekkert hvað
verður meö loönuveiöarnar i
sumar, við vitum ekki einu sinni
hvenær við fáum aö hefja veið-
arnar og þvi er afar erfitt aö spá
nokkru um hvað gerist I þessum
málum. Viö veröum bara aö blða
og sjá hvaö setur; en eitt vil ég
taka fram og það er að ákvarð-
anir um þessi mál öll má ekki
taka á einhverri skrifstofu; það
veröur að fylgjast með loönunni
og rannsaka málið af kunnáttu-
mönnum og þeir einir eiga að
taka ákvarðanir um hvað leyft
veröur að veiöa, sagði Hafsteinn.
Hann bætti þvl viö að hafa heyrt
marga loðnuskipstjóra hafa orð á
þvi aö þeir myndu fara á net og
linu næsta vetur, þannig að útlit
sem
veiða
væri fyrir að vandanum yröi bara
velt yfir á þorskveiöarnar og
þætti mönnum hann ærinn fyrir.
Missa mannskapinn
Ef framhald veröur á þvl, aö
loðnusjómenn fá ekki aö veiöa
nema fáa mánuði á ári, er þá ekki
hætta á að þið missið mann-
skapinn og hafið þvl ekki vana
menn þann tima sem veiöarnar
standa?
— Þaö er alveg ljóst að við
höldum ekki góðum mannskap
meö þessu móti; menn una þvi
ekki að sitja aðgeröarlausir
meira en hálft árið, jafnvel þótt
aö tekjurnar af loðnuveiöunum
dugi til lifsframfæris. Full-
hraustum mönnum er aögeröar-
leysi ekki eölilegt og þvi munu
þeir leita I aðra vinnu. Við getum
ekki ætlast til þess aö menn bindi
sig fyrir svo stuttan tlma sem
loðnuveiöarnar eru núna, sagði
Haukur.
Þeir Hafsteinn og Haukur sögö-
ust báöir hafa reynt lúðuveiöar I
vor eftir að loðnuvertlð lauk, en
þaö hefði gengið illa og veriö
sjálfhætt. Og hvað er þá fram-
undan? Þeir sögðu aö ekkert væri
framundan hjá þeim nema loönu-
veiðarnir I sumar og enginn vissi
nú hvenær þær byrjuöu. 1 fyrra
var byrjað 20. ágúst.
— Margir skipstjórar vilja fá
að byrja fyrr á sumarveiðunum
og stoppa þá heldur I september
ef það verður hægt, en annars er
aldrei hægt aö segja til um hve-
nær hægt er aö byrja, segir Haf-
steinn.
— Hvaö með kolmunnaveiði, er
ekki möguleiki á að gera loönu-
veiðiskipin út á kolmunna, meira
en gert hefur verið?
— Kolmunnaveiðin er bara
fyrir stærstu skipin; hin eru of
vélvana til þess að hægt sé að
nota þau á kolmunnann. Aö visu
kæmi til greina fyrir þau að nota
tveggja skipa nót, en einhvern
veginn er þaö svo að litill áhugi er
fyrir þessu sem stendur og spilar
verðiö sem fæst fyrir kolmunnann
sjálfsagt þar inni lika, sagði
Haukur.
Þeir voru sammála um að það
hlyti að vera afar erfitt aö gera
loðnuveiöiskipin út eins og nú
árar og þar af leiöandi væru
menn að hugsa æ meira um aörar
veiðar, svo sem linu og net eins og
áðan var nefnt. Eins kæmi til
greina aö veiöa djúprækju; þær
veiðar heföu gengiö alUvel og
þessi skip hentuðu vel til djúp-
rækjuveiða.
r
Osanngirni
— Mig langar að skjóta hér einu
innl þessar umræöur okkar. I
vetur var okkur sem vorum á
loðnu bannaö að fara á net, sjálf-
sagt gert til verndar þorskinum.
En á sama tíma sem okkur at-
vinnusjómönnum er bannað að
veiða þorsk, megum viö horfa
uppá tugi ef ekki hundruð af trill-
um, sem áhugamenn gera út I frl-
stundum sinum, koma hlaðnar af
þorski að landi. Menn segja alltaf
að þetta sé smotterl, en þegar
þessi afli kemur saman er ekki
um neitt smáræði að tala. Ég skal
vel játa þaö, að mér sárnar þetta,
sagði Hafsteinn. Og Haukur bætti
þvi viö að margir loðnusjómenn
fengju sér trillu lika til að hafa
eitthvað að gera, þannig aö það
að banna loðnuskipunum að
stunda netaveiði væri hæpið
fyrirbæri frá fiskverndarsjónar-
miði, þar sem trilluútgerðin ykist
og henni væru engin takmörk sett
I fiskverndarmálunum.
Þið eruð sem sé ekki bjartsýnir
eins og málin standa hjá ykkur I
dag?
Þeir kváöust svo sem ekki vera
neitt svartsýnir, enda ekki svart-
sýnismenn, en vissulega ættu þeir
viö erfitt vandamál að glima og
sem stæði væri lltið annað hægt
að gera en biöa og vona aö betri
tlö sé i vændum.
— S.dór
Margt breytist á skömm-
um tíma. Hver heföi trúað
því fyrir nokkrum árum ef
spáð hefði verið að línu og
netasjómenn dásömuðu
afla og afkomu/ en loðnu-
sjómenn stunduðu skrap-
vinnu í landi/ nema þá 3 til
4 mánuði sem þeir mega
vera að veiðum núorðið.
Sennilega hefði ekki verið
tekið mikið mark á slfkrí
spá fyrir nokkrum árum
síðan.Samt hefur þetta nú
gerst.
Eftir þá vetrarvertlð sem nú er
liðin, eru linu og netasjómenn
hæst-ánægðir, afli mikill og góöur
og kjörin þar af leiöandi góð.
Loðnusiómenn aftur á móti veröa
að hirast i landi og hafast ekki
að; þeirra vertiö stendur ekki yfir
neina 3 til 4 mánuði á ári eins og
málum er nú háttað. Hvað er
framundan i þessum málum; una
menn þvi aö fá ekki að vinna
nema þennan stutta tíma? Missa
ekki útgerðarmenn loðnuskip-
anna bestu sjómennina frá sér?
Með þessa og fleiri spurningar
var farið á fund tveggja skip-
stjóra loðnuskipa, þeirra Hauks
Bergmanns skipstjóra á Jóni
Finnssyni og Hafsteins Guðna-
sonar, skipstjóra á Gigju RE. Við
ræddum málin yfir kaffibolla á
heimili Hauks i Keflavik.
Veiðitakmarkanir
eiga rétt á sér
— Ekki veröur það nú sagt að
við séum beint ánægðir með
ástandiö eins og það er, okkur
sem erum á loðnuskipunum er
flest meinað nú um stundir, sagði
Haukur Bergmann, og Hafsteinn
Skipstjórarnir Haukur Bergmann t.v. og Hafsteinn Guðnason og meö honum er sonur hans Guðni Hafsteinsson