Þjóðviljinn - 23.07.1980, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Mitivikudagur 23. júli, 1980
UOWIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvœmdastjóri: Eiöur Bergmann
Riutjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan ölafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Áuglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Þórunn Siguröardóttir
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Safnvöröur:Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjornsdóttir.
Skrifstofa :Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Kristln Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir.
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og augiýsingar: Síöumúla 6, Reykjavfk, slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaþrent hf.
Teflt á tæpu vaði
• Samkvæmt upplýsingum Þjóðhagsstofnunar eru nú
horfur á því, að kaupmáttur kauptaxta helstu launa-
stéttanna verði í ár 5-6% lakari að jafnaði en hann var á
siðasta ári, en hjá lægst launaða fólkinu er gert ráð f yrir,
að kaupmátturinn rýrni minna eða um 3-4%. Þá gerir
Þjóðhagsstofnun ráð fyrir að ráðstöfunartekjur heimil-
anna, það er tekjur að frádregnum sköttum, rýrni til
jaf naðar um 3-4% í ár, en á síðasta ári stóð kaupmáttur
' ráðstöfunartekna í stað. Ekki er þarna gert ráð fyrir
neinum áhrifum komandi kjarasamninga.
• Þjóðhagsstofnun gerir ráð fyrir, að í ár verði við-
skiptakjör okkar út á við um 6% lakari en í fyrra, en það
þýðir, að viðskiptakjörin yrðu að jafnaði í ár 15,7% lak-
ari en þau voru árið 1978.
• I sjálfu sér kemur ekki á óvart þótt nú sé spáö 3-7%
lakari kaupmætti en á árinu 1978, þegar hafter í huga að
á sama tíma hafa viðskiptakjörin versnað um 15-16% og
sölutregðu gætir á mikilvægasta útflutningsmarkaði
okkar.
• Hitt er jafn Ijóst að þeir, sem lægst hafa launin og
lægstar tekjurnar,eiga fyllsta réttá, að fá hið bráðasta
að fullu bætta þá skerðingu, sem þeir hafa borið á
undanförnum mánuðum, hvað sem líður lakari við-
skiptakjörum. Það er verkefni þeirra kjarasamninga,
sem nú standa yfir, að tryggja þetta. Takist það ekki á
þeim vettvangi ber ríkisstjórninni að grípa til þeirra ráð-
stafana, sem duga til að tryggja hlut láglaunafólksins.
Við annað verður ekki unað.
• Stefna núverandi ríkisstjórnar er sú, að verja lág-
launafólkáföllum þrátt fyrir skell i utanríkisviðskiptum
þjóðarbúsins. Við þá stefnu verður ríkisstjórnin að
standa. Hitt er f jarstæða, að hægt sé að bæta kjör allra
launamanna á sama tíma og viðskiptakjörin versna um
tæp 16%. Þeir sem þokkalega afkomu hafa,bæði f hópi
launamanna og atvinnurekenda,verða að sjálfsögðu að
þola um sinn skellinn af lakari viðskiptakjörum og eiga
enga vorkunn skilið.
• Skylda ríkisstjórnarinnar við þessar aðstæður er
hvorttveggja ísenn aðtryggja láglaunafólki kjarabætur
og eins hitt að koma í veg f yrir að einstakir hálaunahóp-
ar hrifsi til sín enn fleiri krónur meðan verið er að verja
þjóðarbúið fyrir utanaðkomandi áföllum.
• Arangur ríkisstjórnarinnar á þessum vígstöðvum
mun fremur en flest annað verða til að skera úr um
gengi hennar í bráð og lengd.
• Samkvæmt spá Þjóðhagsstofnunar er ráð fyrir því
gert, að verðlagshækkanir verði f ár nokkru minni en á
síðasta ári. Árið 1979 hækkaði framfærslukostnaður um
60,6% frá upphafi til loka árs, en Þjóðhagsstofnun spáir
að í ár verði sambærileg tala 50-55%. Þetta er of lítill ár
angur f glímunni við verðbólguna. Stefna verður að því
að koma henni niður um a.m.k. 10 prósentustig á ári. Það
ætti að vera raunhæft markmið. Hitt segir sig sjálft, að
auðvitað er langtum erfiðara að ráða við verðbólguna
hér innanlands, þegar erlent verð á innfluttum vörum
hækkar að jafnaði um 38% á tveimur árum, eins og Þjóð-
hagsstofnun gerir nú ráð fyrir milli áranna 1978 og 1980,
heldur en þegar erlenda verðið á innfluttu vörunum
hækkar nánast ekki neitt eins og oft hef ur verið, t.d. nær
öll viðreisnarárin.
• Þjóðhagsstof nun spáir nú 40 miljarða viðskiptahalla á
okkar utanríkisviðskiptum í ár, en það svarar um 3% af
áætluðum þjóðartekjum. I fyrra var viðskiptahallinn
hins vegar 0,9% af þjóðartekjum og undanfarin 10 ár
hefur hann að jafnaði verið 4-5%, mældur á sama,
kvarða. Auðvitað er 40 miljarða viðskiptahalli áhyggju-
efni, enda þótt f lest árin frá 1970 haf i komiðenn lakar út.
— Ekki er þetta samt allt hreinn halli á rekstri þjóðar-
búsins, því á móti gerir Þjóðhagsstofnun ráð fyrir
birgðaaukningu útflutningsvara upp á 9-10 miljarða. Þá
eru eftir um 30 miljarðar í halla og veldur þar hvað
mestu, að reiknað er með 4% magnaukningu í innflutn-
ingi sem kostar 16-17 miljarða til viðbótar erlendum
verðlagshækkunum. — Á síðustu 6 mánuðum höfum við
t.d. rétteinu sinni flutt inn50% fleiri bíla en sömu 6 mán-
uði í fyrra, þótt erfiðara sé að selja fisk. Ætli menn í al-
vöru að sigrast á viðskiptahallanum, þá er hætt við að
endurskoða þurfi þá fáránlegu meðferð á dýrmætum
gjaldeyri sem hér viðgengst enn.
k.
klrippt
í Ólympíu-
! klögumál
Nú eru Ólympluleikar hafnir
I og fylgja meö þar margskonar
I athugasemdir. Eins og menn
• hafa tekið eftir þá hefur
I Morgunblaöið gengið mjög hart
I fram aö fordæma þátttöku
I tslendinga i þessum leikum og
■ talað um forystumenn tþrótta-
I sambandsins og Olympiunefnd
I eins og einhverja sérstaka
I aumingja og skósveina
• Sovétmanna. Þá lendir I
I súpunni ekki sist GIsli Halldórs-
I son, atkvæðamaður I Sjálf-
I stæðisflokknum og iþrótta-
■ frömuður, og hafa honum
I sárnað skammirnar eins og
I m.a. kemur fram i eftirfarandi
I ummælum hans við Alþýöu-
■ blaðið:
,,— Það einasta, sem ég get
I imyndaö mér, er það, að menn
I hafi rétt einu sinni látið pólitisk-
1 an æsing hlaupa með sig i gönur
I og þá er þaö nú svo, að menn
I vita ekki alveg hvað það er sem
• þeir setja á prent. Ég held aö
j þarna komi einfaldlega fram
I stuðningur Morgunblaðsins við
I Carter Bandarikjaforseta,
' ekkert annað.
Ég tel hins vegar, að við
| eigum að bera höfuðiö hátt og
I halda áfram að vera sjálfstæöir.
■ Mér þykir það ákaflega leitt
J þegar stórveldi ætlar sér að
| hafa áhrif á það, hvort smáþjóð
I eins og ísland tekur þátt I leik-
1 unum eða ekki. Þetta tel ég, aö
J eigi ekki að eiga sér staö, en þvi
J miöur hefur það verið gert aö
I þessu sinni.”
’ Vegna þess samanburðar sem
J hér og þar hefur verið gerður á
I milli Ólympiuleika I Moskvu og
I Berlin 1936 minnir Gisli á það,
1 að 1936 hafi Morgunblaðið verið
J mjög fylgjandi þátttöku Islend-
I inga — en Alþýðublaðið og Þjóð-'
I viljinn á móti.
i Pólitísk
I fondœmi
Þessi dæmi geta með mörgum
öörum minnt okkur á, að vissu-
lega skerast stjórnmál og
iþróttir oft og með mörgum
hætti. Og I þvi tilviki sem nú er
um rætt eru Ólympiuleikar
orðnir stórpólitiskt mál vegna
ástands I alþjóðamálum. Um
það ætti i sjálfu sér að vera
óþarft að deila. Það sem menn
þurfa að koma sér niöur á i sliku
ástandi er blátt áfram hvernig
þeir ætla að láta iþróttahreyf-
ingu sins lands koma inn i
stórpólitiskar deilur — og hvort
þeir geta treyst sér til að fylgja
þeirri stefnu eftir hver sem i
hlut á.
Ellert Schram ritstjóri VIsis
gerir sér grein fyrir þessu i
grein sem hann skrifar i blað
sitt setningardaginn. Hann seg-
ir, að Islensk iþróttahreyfing
hafi hingað til starfað I þeim
anda að leiöa iþróttamenn til -
keppni án tillits til stjórnmála
og spyr:
„Átti Islensk iþróttahreyfing,
sem hefur starfað I þessum.
anda, að hlaupa nú upp til
handa og fóta vegna fyrirmæla
frá Carter Bandarikjaforseta?
Vill Islenska þjóðin aö iþrótta-
hreyfingin taki til þess afstööu
hverju sinni, hvort það sé
Bandarikjaforseta þóknanlegt
eða ekki, aö sækja tilteknar
þjóðir heim á Iþróttasviöinu?
Eigum viö að spyrja samvisku
okkar i hvert skipti sem
kappleikur eða spretthlaup
“1
lagt út á slika braut nema þeir
séu sammála um að fylgja slikri
kröfugerð út I æsar. Tilefni til að
beita henni mun ekki skorta, svo
mikið er vist.
Það er þessvegna rétt stefna
að láta iþróttahreyfinguna
sjálfa um að svara þvi hvenær
og hvar hún vill keppa á alþjóð-
legum mótum — ef við sleppum
þeirri nauöung sem þröngum
fjárhag jafnan fylgir.
Hitt er svo meira en liklegt, að
viö höfum vanrækt það að reyna
að gera okkur einhverja
heildarstefnu i iþróttamálum,
sem reyndi m.a. aö svara því
hverskonar kappleiki og I
hvaða greinum menn vilja
leggja mesta áherslu á. Eöa
hvort íslendingar vilja halda
fast við áhugamennskuviöhorf
um „að vera með”, hvað sem
liöur firnalegri atvinnumennsku
hjá stórum iþróttaþjóðum.
Það kostar
ekkert
í Danmörku hefur eins og hér
heima verið mikið rifist um
þátttöku I Ólympiuleikjun. Þar
kom í lesendabréfi I Informa-
tion fram ein athugasemd sem
ekki er úr vegi aö sýna að gefnu
tilefni.
I bréfi þessu var handknatt-
leiksmaður aö kvarta yfir þvi,
aö iþróttamenn hefðu tiltölulega
saklausir veriö valdir til að
verða einskonar holdtekning
pólitiskrar reiði á mjög hæpnum
forsendum. Hann átti við það,
að allskonar aðilar vildu koma
mótmælum vegna innrásar I
Afganistan yfir á iþróttamenn
einmitt vegna þess að á þeim
vettvangi eru engir hagsmunir i
veöi. Þeir, sem vildu endilega
halda áfram aö selja fisk eða
vélar eða tölvur eða kaupa gas
af Sovétmönnum, hafa gjarnan
viljað refsa þeim með Iþrótta-
banni: þá tapar enginn. Nema
náttúrlega þeir sem hafa
spanderað öllum fristundum
sinum I nokkur ár meö það fyrir
augum að fremja ólympiu-
afrek.
Gott dæmi um slika menn er
einmitt Ronald Reagan, sá sem
nú gerist Carter Bandarlkja-
forseta nokkuð hættulegur.
Reagan vill auðvitað hundsa
Ólympiuleikana. En hann er
hinsvegar á þvi að afturkalla
kornsölubann til Sovétrikjanna,
sem hefur valdið bandariskum
bændum nokkru tapi. Hvaö gera
menn ekki fyrir atkvæðin?
— áb.
hefst, hvort mótherjinn sé góður
maður eða slæmur i pólitisku
tilliti? Eigum við að meta þátt-
töku okkar á leikvanginum eftir
þvi hvort I landi keppinautanna
sé góö stjórn eða slæm?
Þessum spurningum stóð
Islenska oly mpiunefndin
frammi fyrir, og þaö er yfir-
gnæfandi skoðun Iþróttaforystu-
manna, að það hafi verið
ógjörningur fyrir nefndina aö
breyta út frá þeirri afstöðu,
þeirri grundvallarafstöðu að
blanda ekki saman pólitik og
Iþróttum.
Meö þvi heföi hún stigið spor,
sem hefði örlagarlkar afleiðing-
ar i för með sér. Ekki yröi aftur
snúið, fordæmiö skapað og
héöan I frá gætu pólitiskir lodd-
arar og lýðskrumarar leitt inn i
iþróttahreyfinguna endalausar
og óþolandi umræöur um rétt-
mæti þess að keppa við þessa
eða hina þjóðina.”
Að vera
sjálfur sér
samkvœmur
Það er nokkuð til i þessu. Það
getur verið ágætt að setja háar
siögæðiskröfur i iþróttasam-
skiptum: keppa ekki hjá þvi riki
sem stendur i að brenna þorp
smáþjóða meö napalmi, hvort
sem væri I Afganistan eöa
Vietnam, keppa ekki I löndum
þar sem þúsundir stjórnarand-
stæðinga hverfa og eru pyntaðir
með svivirðilegasta hætti
(Argentina) og þar fram eftir
götum. En það er eins og Ellert
Schram segir: menn geta ekki
L----------0g skorrið