Þjóðviljinn - 02.10.1980, Page 10

10 SÍÐA — ÞJÖÐVILJINN Fimmtudagur 2. október 1980.
Ellefu ályktanir frá kjördæmisráðstefnu Alþýðubandalagsins á Vestfjörðum;
Rannsókn á áhrífum „bónus”-
vinnu á heilsufar
Þann 25. september s.l. var hér í Þjóðviljanum sagt frá kjördæmisráðstefnu Al-
þýðubandalagsins á Vestfjörðum/ sem haldin var dagana 6. og 7. sept. s.l. og birt
stjórnmálaályktun ráðstefnunnar.
Hér fara á eftir nokkrar aðrar ályktanir, sem ráðstefnan samþykkti:
Bátar viö bryggju á isafiröi
Verkalýðsmál
Kjördæmisráöstefna Alþýöu-
bandalagsins í Vestfjaröakjör-
dæmi, haldin I Holti 6.-7. sept
1980, telur þaö ástand, sem nú
hefur skapast i samningamálum
verkalýöshreyfingarinnar algjör-
lega óþolandi. Samningar land-
verkafólks hafa veriö lausir siöan
1. des. 1979 og enn hillir ekki
undir neina lausn. Mun slikt
samningaþóf og nú hefur staöiö
nær einsdæmi i sögu Islenskrar
verkalýöshreyfingar.
Þrátt fyrir almenna viöurkenn-
ingu á nauösyn kauphækkunar
hjá láglaunafólki, hafa forsvars-
menn Vinnuveitendasambands-
ins leikiö þann leik aö draga
samningana á langinn meö þvi aö
vera ekki til viötals um eigin til-
lögur.
Ráðstefnan bendir á, að hver
mánuður sem liöur, án þess að
samningar takist, leiöir til þess
aö meðaltal kaupmáttar ársins
lækkar. bessi afstaöa Vinnuveit-
endasambandsins virðist mark-
visst miöa að þvi að koma núver-
andi rikisstjórn frá völdum og
þannigkoma i veg fyrir aö vanda-
mál þjóðfélagsins verði leyst i
samráöi eöa eftir tillögum verka-
lýöshreyf ingarinnar.
Ráðstefnan telur aö ef allt um
þrýtur i samningamálum, sé þaö
neyöarúrræöi aö rikisstjórnin
gripi i taumana i samráöi viö Al-
þýöusamtökin og tryggi lág-
launafólki ekki minni kjarabætur
en félagsmenn BSRB hafa nú náö
i samningum. Minnt skal á aö hér
á landi er taliö aö viö búum viö
frjálsa verkalýöshreyfingu, sem
ættiaðgeta sótt rétt sinnsjálf, þvi
aöafskipti rlkisvalds, hversu vin-
veitt sem þaö er, slævir baráttu-
vilja verkafólks.
Ráöstefnan bendir á, aö rúm
tvö ár eru liöin siöan samningum
um timamælda ákvæöisvinnu
(bónus-vinnu) i hraöfrystihúsum
var sagt upp á félagssvæöi Al-
þýðusambands Vestfjaröa. Siö-
asti samningafundur, sem hald-
inn var i júni 1979 var árangurs-
laus og siöan hafa engar viöræöur
farið fram. bvi telur ráöstefnan
nauösyniegt aö frá þeim samn-
ingum veröi gengiö á Vest-
fjöröum jafnhliöa almennum
samningum verkafólks.
Ráöstefnan telur aö „bónus” -
vinna, eins og nú er unnin i hraö-
frystihúsum.hafi marga galla, en
sérstaklega vill ráöstefnan vara
viö áhrifum hennar á andlegt og
likamlegt heilsufar fólks, er
vinnur lengi undir taugaspennu
,,bónus”-vinnunnar. Þvi telur
ráöstefnan nauösynlegt aö ýtarle}
rannsókn fari fram á áhrifum
,,bónus”-vinnu á heiisufar fólks.
Ráðstefnan telur aö rekstur
Lifeyrissjóös Vestfjaröa sé nú
kominn i slikt ástand aö óviðun-
andi sé og telur brýna nauösyn aö
á þvi veröi ráöin bót hiö bráðasta.
Einnig bendir ráöstefnan á að
mikiö skortir á aö framkvæmd
greiöslu orlofsfjár af hálfu at-
vinnurekenda sé framfylgt sam-
kvæmt reglugerö. Of mörg dæmi
eru þess aö atvinnurekendur
draga greiðslu orlofsfjár til loka
orlofsárs og svipta þar meö laun-
þega réttmætum vaxtatekjum.
Heilbrigðismál
Kjördæmisráöstefna Alþýöu-
bandalagsins haldin i sept. 1980
vekur athygli á aö mikiö vantar á
aö heilbrigöisþjónustan i kjör-
dæminu sé I viðunandi horfi.
A s.l. hausti voru aöeins staö-
settir læknar á Patreksfirði, Isa-
firöi og Hólmavik. Læknaskipti
eru mjög tiö svo aö sami læknir-
inn sitursjaldan lengur en 6 mán-
uöi.
Enginn héraöslæknir er I starfi
og þess vegna er ekkert heilsteypt
starf unnið viö að endurbæta heil-
brigðisþjónustuna, en i verka-
hring héraöslæknis er aö hafa foc-
ystu um heilbrigðismál i héraðinu
samkvæmt lögum.
Endurbótum á aðstöðu til
heilsugæslu hefur litið sem ekkert
miöaöáfram. Hvergiá Vestfjörö-
um, nema f Bolungarvík, hefur
veriö reist ný heilsugæslustöö, og
framkvæmdir á Patreksfiröi, isa-
firöi og Súðavik ganga meö ein-
dæmum hægt. A öörum stööum
hefur ekkert veriö aöhafst.
M.a. af þessum ástæöum hafa
læknar ekki fengist til starfa og
sérfræöiþjónusta er nær engin. Af
þessu leiöir mikiö öryggisleysi
fyrir allenning og mikinn kostnaö
viö aö sækja til sérfræöinga um
langan veg.
Gera veröur átak í aö leysa bú-
setumál lækna og aö auka sér-
fræöiþjónustuna, og rikisvaldið
verðurað beita áhrifum sinum til
þess að læknar komi til starfa
hérlendis, i stað þess aö setjast aö
i öörum löndum, sem stööugt
viröist ágerast.
Fræðslumál
Kjördæmisráöstefna Alþýöu-
bandalagsins á Vestfjörðum 1980
vekur athygli á að viöa á Vest-
fjöröum vantar mikiö á aö
fræðslumál séu i þolanlegu
ástandi.
1 sjávarplássum viöa á Vest-
fjöröum fer ekki fram kennsla
siöasta árs skólaskyldunnar og
nemendur eru sendir burt I
heimavist. Slikt ástand er meö
öllu óþolandi og afar kostnaöar-
samt bæöi fyrir heimili og þjóö-
félag. Stefna ber ákveöið aö þvi
aö unglingar geti lokiö sínu
skyldunámi i heimabyggö.
Skólarnir eru aíar misvel á
vegi staddir i kennslu og til aö
rækja félagslega starfsemi.
Hér þarf mikiö til aö koma,
bætt aöstaða, bætt starfsliö og
aukiö aöhald og leiösögn.
Mörgum þáttum fræðslustarfs-
ins er ekki sinnt, eins og handa-
vinnu, likamsrækt, tónmennt og
annari listmennt.
1 hinum heföbundnu kennslu-
greinum eru nemendur afar mis-
vel á vegi staddir viö námslok og
of margir illa undir framhalds-
skólanám búnir.
Fræösluskrifstofan á ísafiröi
hefur ekki reynst hæf til aö sinna
faglegri leiösögn, sem margir
smærri skólar hafa mikla þörf
fyrir.
Framhaldsmenntunin heldur
áfram sinni blindgöngu undir nýj-
um nöfnum. Ekkert er gert til
þess aö aðhæfa þá menntun að
dreifbýlinu. I framhaldsskóla-
frumvarpinu er aðeins gert ráö
fyrir mjög takmörkuðum náms-
möguleikum á Vestfjörðum.
Þaö veröur skýlaust aö gera þá
kröfu aö i frumvarpiö séu tekin
inn ákvæði, sem tryggi þaö aö
hægt sé aö reka litlar skólaein-
ingar meö fjölbreyttu námsvali
ætluðu fyrir nemendur sem gert
hafa hlé á námi eftir skyldunám,
eins og fjöldi ungmenna úr sjáv-
arþorpum og sveitum veröa aö
gera, m.a. vegna mikils kostn-
aöar og óhagræöis viö aö þurfa aö
leita langan veg til náms. Slikir
skólar gera meiri kröfur til
menntunar kennara en almennir
skólar og veröur aö taka tillit til
þess i launamálum.
Orkumál
Kjördæmisráöstefna Alþýöu-
bandalagsins á Vestfjöröum 1980
lýsiv ánægju sinni með aö raf-
orkukerfi Vestfjaröa veröur um
næstu mánaðamót tengt lands-
kerfinu meö Vesturlinu.
Þrátt fyrir það veröa Vestfiröir
ekki strax leystir úr orkusveltinu,
þar sem Landsvirkjun telur sig
ekki geta afhent á komandi vetri
alla þá orku sem óskaö er eftir.
Ráöstefnan leggur áherslu á að
stefnt sé markvisst aö fullri verö-
jöfnun á orku og fyrsta skref sé,
aö ein gjaldskrá fyrir háspennta
orku gildi um land allt.
Ráöstefnan leggur áherslu a aö
markvisst veröi unniö aö frekari
orkuöflun og aö viö val á virkj-
unarstöðum veröi tekið fullt tillit
til öryggis kerfisins og ekki veröi
tekinn upp sá ósiöur aftur aö gefa
erlendum stóriðjujöfrum ork-
una; i þess staö veröi hún nýtt
fyrir landsmenn sjálfa.
Ráöstefnan beinir þvi til iön-
aöarráöherra aö hann sjái svo um
að þau byggöalög sem ekki eiga
kost á ódýrum jarðvarma til hit-
unar, hafi forgang um nýtingu á
svo kallaðri ótryggri orku og aö
sölureglur þar um veröi endur-
skoöaöar.
Herstöðin
Kjördæmisráöstefna Alþýöu-
bandalagsins á Vestfjöröum 6.-7.
sept 1980 skorar á alla her-
stöðvarandstæðinga aö vinna
heilshugar aö þvi takmarki aö
koma hernum úr landi og að Is-
land segi sig úr Nató.
Kjördæmisráöstefnan skorar
jafnframtá stjóm kjördæmisráös
aö koma þvi i kring aö árlega
veröi haldinn á Vestfjöröum bar-
áttufundur gegn hervæðingu hvar
sem er i heiminum.
Verkaskipting
ríkis og
sveitarfélaga
Kjördæmisráðstefna Alþýöu-
bandalagsins á Vestfjöröum
haldin 6.-7. sept aö Holti i
önundarfiröi vekur athygli á aö
Samstarfsnefnd rikis og sveitar-
félaga hefur nú um margra ára
skeið unniö aö þvi verkefni aö
koma á nýrri verkefnaskiptingu
rikis og sveitarfélags. Nefndin
hefur þegar skilað frá sér tveim
áfangaskýrslum um sjálfa verk-
efnaskiptinguna, en þar er reynt
aöná henni fram hreinni en nú er,
þannig aö rikiö annars vegar en
sveitarfélögin hins vegar taki al-
fariö að sér framkvæmd ákveö-
inna málaflokka.
Seinni skýrslan fjallar um
sjálfa stjórnsýsluna. Þriöja og
lokaskýrsla nefndarinnar sem
fjallar um fjármál og tekjuskipt-
ingu mun siöan væntanleg um
komandi áramót. Meöan svo
mikilvægur þáttur er óunninn og
óbirtur er ógerlegt aö taka af-
stöðu til annarra þátta máls
þessa. Þó lýsir ráðstefnan þvi
yfir, aö mál þetta er mjög þarft
ogef vel tekst til um lagasetningu
varöandi þessi mál, munu þeir er
gerst til þekkja þ.e. sveitar-
stjórnarmenn, fá stórbætta aö-
stöðu til aö vinna aö hagsmuna-
málum sinna byggöarlaga, og
timar hinna hvimleiöu grátferöa
sveitarstjórna á vit stofnana og
fjárveitingavalds afleggjast.
Ráðstefnan telur aö í nýskipan
þessara mála skuli sýlunefndir
lagöar niöur, enda hafa þær nú
engin þau verkefni á hendi. sem
sveitastjórnir gætu ekki sjálfar
leyst.
Þá varar ráöstefnan viö þvi, aö
f jóröungssamböndum í núverandi
mynd verði faliö stjórnsýslulegt
hlutverk, enda vandséð til hvers
slikan milliliö þurfi milli rikis og
sveitarfélaga. Telji menn þó, allt
aö einu, aö á sliku sé þörf, hlýtur
baöaö vera grundvallar-krafa aö
stjórnir fjórungssambandanna
séukjörnar beinum kosningum af
öllum kjósendum fjóröunganna.
Landbúnaðarmál
Kjördæmisráöstefna Alþýðu-
bandalagsins haldin að Holti i
Onundarfiröi 6.-7. sept 1980 beinir
þvi til þingflokks og ráöherra Al-
þýðubandalagsins aö stuðla að
þeim lausnum á vandamálum
landbúnaöarins sem samstaða
næst um, enda séu þau sjónarmið
i fyrirrúmi, að ekki má skeröa
Hfskjör þeirra bænda sem verst
eru settir en slikt gæti valdiö stór-
felldri byggðaröskun. Eins
veröur aö tryggja öllum sem viö
landbúnaö starfa lifskjör sem eru
sarnbærileg viö þaö sem gerist
annarsstaöariþjóöfélaginu, bæöi
hvað varöar ráöstöfunartekjur og
félagslega aðstööu.
Upplýsingaskylda
Kjördæmisráðstefna Alþýðu-
bandalagsins á Vestfjöröum 1980
telur að eitt af skilyröum þess að
almenningur geti mótaö eigin
skoðanir á málefnum er varöar
efnahagslegt sjálfstæöi þjóöar-
innar, sé frjáls aðgangur að upp-
lýsingum um rekstur fyrirtækja
og stofnana, sem eru aö hluta eöa
ölluleytieign almennings. A þetta
hefur skort.
All-mikil leynd hvflir yfir sam-
skiptum opinberra aðila við fjöl-
þjóöa auðhringi hér á landi og er-
lendis og viö bandariska her-
mangsliöiö.
Það er krafa kjördæmisráð-
stefnunnar að þau sjálfsögðu lýö-
réttindi veröi tryggö, aö almenn-
ingur fái aögang aö staðreyndum
varðandi starfshætti og rekstur
islenskra og erlendra stórfyrir-
tækja hér á landi.
Byggöavandi
innan
Vestfjaröa
Það hefur veriö stefna stjórn-
valda aö byggja upp sérstakar
stjórnsýslumiöstöövar f kjör-
dæmunum. Þessi uppbygging
hefur átt sér staö á Patreksfirði
og tsafirði hér i kjördæminu.
Reynslan hefur leitt í ljós, aö
þessi þróun hefur aöeins orðiö til
aö flytja byggöavandann út i
kjördæmin. Ljóst er aö opinberir
aöilar gera þaö stundum að skil-
yrði fyrir embættisveitingu, að sá
er starfiö fær sé búsettur á Isa-
firöi eöa flytji þangaö. Þessi skil-
yrði eru sett þó um sé að ræöa
störf, sem ekki viröast gefa tilefni
til búsetu i byggðakjörnum.
Kjördæmisráðstefnan varar viö
þeim hættum sem sliku eru sam-
fara og skorar á opinbera aöila aö
leggja af þessa framkvæmd
mála. Ljóst má vera að hún leiöir
beint til búseturöskunar innan
kjördæmisins sjálfs. Væri eðli-
legt, aö þar sem auglýst störf eru
unnin af einum manni með feröa-
lögum um kjördæmiö, séu þau
ekki siöur veitt mönnum úr fá-
mennu byggöarlagi og styrkja
þannig búsetu þar.
Skoðanakönnun
Kjördæmisráöstefna Aiþýöu-
bandalagsins á Vestfjörðum,
haldin aö Holti I önundarfiröi 6.-7.
sept 1980, samþykkir að við upp-
stillingu til alþingiskosninga fari
fram skoðanakönnun um skipan
framboöslistans. A kjördæmis-
ráöstefnunni skal kjörin sérstök
þriggja manna starfsnefnd, er
vinni upp og leggi fram til sam-
þykkis eöa synjunar starfsreglur
um framkvæmd skoöana-
könnunar.
A kjördæmisráðstefnum skal
ævinlega kjörin uppstillingar-
nefnd vegna alþingiskosninga.
Skal hún vera framkvæmdaaðili
um skoöunarkönnun og endan-
lega uppstillingu listans.
Kosningalöggj öfin
Kjördæmisráðstefna Alþýðu-
bandalagsins á Vestfjöröum 1980
bendir á aö af 60 þingmönnum á
Alþingi islendinga eru oftast 24
fulltrúar frá Reykjavík og
Reykjanesi. Þá á mikill meiri-
hluti þingmanna heima á þessu
svæði.
Kjördæmisráöstefnan varar við
að hlutfall þingmanna af þessu
svæöi verði stærri hluti af þing-
heimi en sem nemur 24/60 hlut-
um. Kjördæmabreyting veröur aö
haldast innan þessara marka.
Fjölgun þingmanna umfram þá
60 sem nú eru, telur ráðstefnan
óæskilega.
Kjördæmisráöstefnan telur
þann áróöur, sem haldiö hefur
veriö uppi um dreifingu þingsæta
og um jafnrétti þegnanna i at-
kvæöavægi, mjög villandi. Leið-
rétting á þessu misrétti getur aö-
eins átt sér staö i tengslum viö
leiöréttingu annars misréttis,
sem leitt hefur til gifurlegrar
byggðaröskunar á undanförnum
áratugum.
Landsbyggðin hefur orðið aö
standa undir að sinum hluta
stjórnsýslunni, sem nær öll er
staösett á höfuðborgarsvæðinu
auk margs konar starfsemi, sem
einnig er þar staðsett eins og
innanlandsflugiö, farskipa-
reksturinn, sérfræðingastarfsemi
á öllum mögulegum sviðum
verslun, menntastofnanir, lista-
starfsemi, hótelrekstur og fleira.
Auk þessa hefur landsbyggðin
oröiö aö greiöa mun hærri sölu-
skatt, sem er bein afleiöing af
þjónustuskekkju þjóöfélagsins.