Þjóðviljinn - 16.01.1981, Blaðsíða 6

« SlÐA — ÞJÓÐVILJÍNN Föstudágur 1«. janúar 1981
Framleiðsla á
manneldisxörum
hefur algjöra
sérstöðu, og fram-
leiðsla á kjarngóðum
mat er þvi hagstœð-
ust markaðslega séð
eins og sakir standa
Hvaö er framundan í ís-
lenskum sjávarútvegi?
Við/ þegnar þessa
lands/ hljótum að spyrja
þessarar spurningar i
byrjun hvers árs/ því á
velgengni í sjávarútvegi
veltur hagur landsfólks-
ins á hverjum tíma/
meira en á nokkru öðru i
íslensku nútímaþjóð-
félagi.
Meö þvi aö segja þetta, er ég
ekki aö gera litiö ilr þýöingu
annarra atvinnuvega I landinu,
heldur vil ég leggja áherslu á aö
menn geri sér almennt ljóst, aö
sjávarútvegur er þaö bjarg sem
meginþungi okkar þjóöfélags
veröur aö hvfla á um langa
framtiö. Og undirstööu allra
mikilvægustu bygginga veröur
aö vanda. Viö Islendingar sem
erum smáþjóö i úthafinu erum
háöari mörkuöum og kaupgetu
annarra þjóða en flestar aörar
þjóöir. Þetta kemur til af legu
landsins og smæö þjóöarinnar.
Velgengni i islenskum þjóöar-
búskap byggist aö stærsta hluta
i nútimaþjóöfélagi á þvi, aö út-
flutningsatvinnuvegir okkar búi
við sem allra hagstæöust skil-
yröi, bæöi inn á viö, hvaö viö
kemur stööugu verölagi i land-
inu, svo og sölumöguleikum á
erlendum mörkuöum.
Þegar horft er yfir markaös-
mál heimsbyggöarinnar nú um
þessi áramót, kemur i ljós aö
framleiösla á manneldisvörum
hefur algjöra sérstööu, þrátt
fyrir margvislegt kreppuástand
i hinum tæknivædda heimi okk-
ar. Allir menn þurfa mat til aö
geta lifaö, framleiösla á kjarn-
góöum mat er þvi hagstæöasta
framleiösla markaöslega séö
eins og sakir standa. Þegar
þessar staöreyndir eru skoöaö-
ar má öllum vera ljóst, aö okkur
ber sem útflutningsþjóö aö
leggja megináherslu á fiskveiö-
ar okkar og fiskvinnslu. Ýmsir
menn hafa taliö, aö sjávarút-
vegur sé svo háöur sveiflum
bæöi i afla og markaöslega aö
okkur beri aö leita meiri stööug-
leika i þjóöarbúskap meö þvi aö
stofna til mikillar stóriöju og
nota til þess fallvötn okkar og
jarögufu. Eins og sakir standa,
er útlitiö ekki bjart framundan
markaöslega séö, hvaö viö kem-
ur vörum stóriöju, sem eru aö
stærsta hluta ál og stálfram-
leiösla. A þessum vörum er eins
og stendur meira framboö i
heiminum heldur en eftirspurn.
Og sú kreppa, sem heimurinn
býr viö, hún á fyrst og fremst
Framleiðsla á
manneldisvörum
hefur sérstöðu
upptök sin i aö málmfram-
leiðsla er umfram þarfir á friö-
artimum. 1 þessu sambandi
skulum viö lita til hinnar ný-
stofnuöu járnblendiverksmiöju
á Grundartanga sem islenska
rikiö á meirihluta i. Járnblendi
er nauösynlegt efni i besta stál.
En þegar sölutregöa er á stáli,
minnkar eftirspurn eftir járn-
blendi. Miljarðatap er þvi á
Grundartangaverksmiöjunni á
árinu 1980 og fullvist taliö aö
tapiö veröi ennþá meira á árinu
1981. Þaö er hollt fyrir Islenska
landsfeöur aö hugleiða i byrjun
þessa árs, hvernig fjárhagsleg
staða okkar fámennu þjóöar
væri nú, ef viö værum eignaraö-
ilar aö mörgum slikum verk-
smiöjum. Hagsveiflur i sjávar-
útvegi á hverjum tima eru smá-
munir einir, miöað viö hag-
sveiflur i stóriöjurekstri. Og
þær hagsveiflur, sem óneitan-
lega hljóta aö gera vart viö sig
ööru hverju I okkar sjávarút-
vegi, þær eru vel viðráöanlegar
fyrir fámenna þjóö, sem hag-
sveiflur I stóribju eru ekki. Ráö-
iö er einfaldlega, aö hámarks-
hagnaöi bestu áranna i sjávar-
útvegi sé ekki viðstöðulaust dælt
i gegnum allt þjóöfélagskerfiö,
heldur notaö sem jöfnunarfé á
milli ára. Þetta hefur ekki verið
gildandi sjónarmið I hagstjórn
okkar lands á undangengnum
áratugum og þvi höfum viö orö-
iö aö búa í vaxandi verðbólgu-
þjóöfélagi meö verðlitlum
gjaldmiöli, þar sem lands-
feöurnir hafa veriö á viöstöðu-
lausum flótta undan afleiöing-
um gengisfellinga. Stööugleiki
gjaldmiöils hvers lands er
mælikvaröi á hvort hagstjórnin
er viöunandi eöa ekki. Hér á
landi hefur hagstjórn verið
óviöunandi lengi, enda ýmsir
kallab á gengisfellingu aö vild
og fengiö hana eftir pöntun. Ég
Okkur ber
að leggja
megináherslu
á jiskveiðar
og fiskvinnslu
Jóhann J.E. Kúld
fiskimá!
vil engu spá um hömlur þær á
veröbólgu sem núverandi rikis-
stjórn þriggja flokka stendur aö
viö upphaf ársins 1981. Aö sjálf-
sögöu veltur á mestu i þvi efni
hvort nægjanlega mikill
manndómur sé fyrir hendi til
þess aö taka á málunum þannig
aö komiö veröi á meiri jöfnuöi
en nú viögengst. Ráöherrar og
aörir toppar I þjóðfélaginu geta
vel viö unaö sinn persónulega
hlut, en hollt er lika fyrir þá aö
setja sig I annarra spor sem viö
minni hlut búa. Hafi þeir þetta
sem leiöarljós i opinberum aö-
geröum þá mun þaö auðvelda
lausn mála.
Komandi
vetrarvertiö á
Suðurlandi
Vetrarvertíö á Suöurlandi er
nú aö ganga i garö. Ósamiö er
þó um nýfiskverö þegar þetta er
skrifaö og kjör sjómanna ennþá
I mikilli óvissu á þeirri vertiö
sem framundan er. Þegar afli
hefur veriö góöur og verö á fiski
hagstætt, hafa ýmsir þjóö-
félagshópar vitnaö i tekjur sjó-
manna á aflahæstu skipunum og
ekki viljaö bera minna úr býtum
heldur en þeir. Slik vibmiöun er
aö sjálfsögöu hrein fjarstæöa,
þar sem árstekjur úr aflahlut
eru harla misjafnar hverju sinni
bæöi á milli ára og á milli skips-
hafna. Ef miða á viö tekjur sjó-
manna er þaö eina raunhæft, aö
miöa viö þá lágmarkstryggingu
sem sjómönnum er greidd.
Islensk sjósókn er bæöi hörö og
áhættusöm og vinnudagur sjó-
manna oft tvöfaldur aö lengd
mibaö viö vinnudag margra
starfsstétta i landi. Þaö er þvi
bæöi rétt og sanngjarnt aö þeim
séu á hverjum tima tryggð
launakjör sem eru hærri en al-
mennt gerist viö störf I landi.
Náöst hefur samkomulag um
aö miöaö skuli viö 400 þús. tonna
ársafla af þorski á árinu 1981. í
þessu sambandi er rétt aö geta
þess aö þrátt fyrir mikla tak-
mörkun þorskveiöa á árinu 1980
þá mun þorskafli hafa fariö
fram úr þessari aflatölu á s.l.
ári. Aö sjálfsögöu ber þessi
mikli þorskafli á s.l. ári þvi vitni
aö stofninn hefur veriö I mjög
örum vexti aö undanförnu. Or-
sakir þessarar öru stækkunar
eru þrjár.
1 fyrsta lagi aö hinir stóru
erlendu veiðiflotar hafa horfiö
af miöunum.
Nú er það uð verða
algengt um borð i
fiskiskipum okkar
að fiskur sé ekki
blöðgaður á sama
háit og gert er hér
á myndinni
Offramleiðsla á stáli
minnkar eftirspurn eftir
járnblendi og veldiir
verðfalli á þvi.
r
Utlitið frá markaðs-
sjónarmiði er heldur ekki
bjart hvað varðar ýmsar
aðrar stóriðjuvörur
I ööru lagi stækkun möskva i
leyfilegum veiðarfærum á
Islenskum miðum.
Og I þriöja lagi lokun veiði-
svæða ýmist yfir stuttan tima
eöa til langframa til aö vernda
smáfisk.
Þetta eru þær mestu friöunar-
ráöstafanir sem nokkur fisk-
veiöiþjóö hefur gripið til aö
undanförnu. Vegna forystu Haf-
rannsóknastofnunar i þessum
friöunarráöstöfunum munu
þeirri stofnun veröa fyrirgefnir
margir skakkir útreikningar
viðvikjandi stofnstærö þorsks-
ins. Nú gefur aukin sókn aukinn
afla, en þaö er bestá sönnunin
sem hægt er aö fá fyrir þvi aö
friöun fiskimiðanna hefur þegar
skilaö miklum árangri, sem ber
að þakka fyrir. Ýmsir menn á
landi hér ræöa mikiö um of stór-
an fiskveiöiflota og telja það
hreinan voöa ef nýtt skip bætist i
flotann.
En þessir menn ættu aö hug-
leiöa aö lengst af siöan fyrir
aldamótin 1900 hefur miklu
stærri fiskveiöifloti nytjaö
Islensk fiskimið án þess að þau
væru nokkurn tima þurrausin.
Hinsvegar hafa komiö tímabil I
okkar sögu þegar fiskur minnk-
aöi á miöum sökum óhagstæöra
náttúruskilyröa og svo gæti
ennþá orðið. En eitt veröum viö
aö hafa hugfast þegar rætt er
um stærö okkar fiskveiöiflota?
aö okkur ber skylda til aö nytja
alla fiskistofna á okkar land-
grunni, en ekki aöeins þorsk-
stofninn einan. En til þess aö
geta forsvarað þessa nýtingu
gagnvart öörum þjóöum þá
veröum viö á öllum timum aö
eiga stóran og vel búinn veiði-
flota. Okkar veiöifloti þarf af
þessum sökum alltaf aö vera i
sifelldri endurnýjun, þar má
aldrei veröa nein kyrrstaöa. Viö
getum þurft aö breyta skipa-
stæröum i sókn okkar á miöun-
um af hagkvæis»ástæöum. En
minnkaöur fiskveiöifloti frá þvi
sem nú er aö smálesta tölu, þaö
er fjarstæöa aö minum dómi,
meö allra næstu framtiö I huga.
Betri nýting
fískaflans er
mest aðkallandi
Sú takmörkun á sókn i þorsk-
stofninn, sem beitt hefur veriö
aö undanförnu og heföi átt aö
miöast viö aukna vöruvöndun
og verömætari fiskafla, hefur
verkaö alveg öfugt hvaö góöri
meðferð á fiski viðkemur.
Menn reyna nú af öllum mætti á
Löngu orðið tímabœrt að
ákveða hámarksútiveru-
tima togara sem veiða
fyrir frystihús. svo að
tryggt sé að fiskur komi
nægjanlega ferskur i
vinnsiu