Þjóðviljinn - 25.11.1982, Qupperneq 9

ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Ólafur Jóhannesson utanríkisráðherra svarar
fyrirspurnalista Samtaka herstöðvaandstœðinga
Frá Samtökum herstöðvaand-
stæðinga hefur mér nýlega borist
fyrirspurnarlisti um framkvæmdir
á vegum varnarliðsins og mál þeim
tengd. Þann lista hafa samtökin
látið birta í fjölmiðlum og er því
ástæðulaust að taka hann upp hér.
Jafnframt var sú ósk sett fram að ég
birti svör mín opinberlega.
Þau málefni, sem vikið er að- í
spurningalistanum hafa flest verið
til umræðu í fjölmiðlum um lengri
eða skemmri tíma og að mínum
dómi fullnægjandi grein fyrir þeim
gerð. En þótt spurningar þær, sem
samtökin bera upp á lista sínum séu
flestar óneitanlega hvort tveggja í
senn villandi og að ýmsu leyti
reistar á röngum forsendum, tel ég
Eðlileg skipti á
gömlu og nýju
1
Utanríkisráðherra kemur ekki auga á neina skynsamlega ástæðu fyrir því
að koma í veg fyrir að „varnarliðið“ geti notfært sér tækniframfarir.
Myndin er af nýju jarðstöðinni á Keflavíkurflugvelli.
rétt að fara um þær nokkrum
orðum.
Endurnýjun og viðhald
Endurnýjun og viðhald á sér stað
í flestum greinum án þess að slíkt
þyki verulegum tíðindum sæta.
Reyndar hafa tækniframfarir orðið
hvað örastar á sviði flugmála og er
því ekki óeðlilegt að aðstaða til
eftirlits, viðhalds og hagnýtingar
tækninýjunga sé bætt á Keflavíkur-
flugvelli. Bygging þriggja nýrra
flugskýla úr hertri steinsteypu er
þáttur í slíkum endurbótum auk
þess sem slíkt tryggir betur öryggi
þeirra flugvéla, sem taka eiga þátt í
vörnum landsins.
Hagnýting tækni-
framfara
Hvers konar fjarskipti fara nú
meira og meir um gervihnetti og
jarðstöðvar í stað jarðstrengja og
sæstrengja. íslendingar hafa not-
fært sér þessar tækninýjungar eins
og aðrir og nægir að minna á, að nú
fer verulegur hluti símtala og telex-
þjónustu til og frá íslandi um gervi-
hnetti og jarðstöðina Skyggni.
Sama hátt má hafa á um sjónvarps-
sendingar milli landa og jafnvel er
nú einstaklingum unnt að ná hér
sjónvarpssendingum frá gervi-
hnöttum. Ég fæ ekki séð nokkra
skynsamlega ástæðu til að koma í
veg fyrir að varnarliðið geti notfært
sér slíkar tækniframfarir, enda er
til þess ætlast að það gegni hlutverki
sínu sem best á hverjum tíma.
Mengunarvarnir
Væntanlega er það flestum
kunnugt, að Alþingi ályktaði 21.
maí 1981 að fela utanríkisráðherra
að vinna að því að framkvæmdum
til lausnar á vandamálum, er
skapast hafa fyrir byggðarlögin
Keflavík og Njarðvík vegna elds-
neytisgeyma varnarliðsins, skyldi
hraðað svo sem kostur væri. Það
sem síðan hefur verið unnið er í
fullu samræmi við þessa viljayfir-
lýsingu Alþingis og á það bæði við
um undirbúning löndunaraðstöðu
og nýrra geyma í stað þeirra, ei
verða að hverfa.
Aðskilnaður
Að frumkvæði íslenskra stjórn-
valda var árið 1974 gert um það
samkomulag milli ríkisstjórna ís-
lands og Bandaríkjanna að starf-
semi tengd almennu farþegaflugi
yrði á raunhæfan hátt aðskilin frá
þeirri starfsemi, sem varnarliðið
hefur með höndum á Keflavíkur-
flugvelli samkvæmt varnarsamn-
ingnum frá 1951. í samræmi við
þetta hafa íslensk og bandarísk
stjórnvöld unnið að flugstöðvar-
málinu svokallaða og er því fjarri
lagi að segja að áhugi á að hrinda í
framkvæmd ákvæðum samkomu-
lagsins frá 1974 sé eitthvert banda-
rískt séráhugamál.
Nýjar og hljóð-
látari flugvélar
Hlutverk flugsveitar bandaríska
flughersins á Keflavíkurflugvelli er
mjög mikilvægt í vörnum landsins
og í varnarsamstarfi vestrænna
ríkja. Það er því hagsmunamál
okkar sjálfra og bandamanna okk-
ar að eðlileg endurnýjun eigi sér
stað á flugvélakostinum svo að
hann sé ætíð hæfur til að gegna
hlutverki sínu. Það sem nú er á
dagskrá eru skipti á eldri flugvélum
fyrir nýrri, sem m.a. hafa þann kost
að vera hljóðlátari í flugtaki og
hafa meira flugþol.
íslendingar í
verkunum
Loks var í fyrirspurnarlista Sam-
taka herstöðvaandstæðinga varpað
fram spurningu um störf nokkurra
íslenskra ríkisstofnana að ýmsum
þeirra þátta, sem hér að framan er
vikið að. Henni skal svarað með
því að undirstrika, að það er í
fyllsta samræmi við stefnu núver-
andi og fyrrverandi utanríkisráð-
herra allt frá gerð vamarsamnings-
ins að fela íslenskum aðilum sem
mest af þeim framkvæmdum og
annarri starfsemi á Keflavíkurflug-
velli sem þeir geta tekið að sér og
ekki telst hernaðarlegs eðlis. Ætti
ekki að þurfa að rökræða þann þátt
sérstaklega nema einhverjir telji í
alvöru æskilegra að fela þessi störf
erlendum aðilum.
Olafur Jóhannesson.
Fyrirspurnir
Landsráðstefna Samtaka
herstöðva andstæðinga haldin
í Reykjavík 9.-10. okt. 1982
beinir eftirfarandi fyrirspurn-
um til utanríkisráðherra Ólafs
Jóhannessonar.
Hvaða skýringar geta ís-
lensk stjórnvöld gefið á
auknum umsvifum banda-
ríska hersins hér á landi 'að
undanförnu? Umsvif þau sem
átt er við eru meðal annars:
1. Bygging sprengiheldra
flugskýla á Keflavíkurflug-
velli.
2. Smíði jarðstöðvar fyrir
gervihnattasamband á
Miðnesheiði.
3. Ilönnun ohuhafnar í Helgu-
vík.
4. Undirbúningur að clds-
ncytisbirgðastöð á Hólms-
bjargi.
5. Áform og áhugi banda-
rískra hernaðaryfírvalda
á byggingu nýrrar flug-
stöðvar.
6. Samningar uin jarðstöð
undir Úlafarsl'elli fyrir dáta-
sjónvarp.
7. Áform um stórfellda
cflingu bandariska flug-
flotans hérlendis.
Ennfrcmur vilja Samtök
herstöðvaandstæðinga beina
þeirri spurningu til utanríkis-
ráðherra hvort eftirtaldar
ríkisstofnanir, sem allar hafa
unnið að verkcfnum í tcngsl-
um við ofangreind umsvif og
áform, geri það í samræmi við
stefnu ríkisstjórnarinnar?
Stofnanir þessar eru:
a. Vita- og hafnamálastofn-
unin,
b. Siglingamálastofnunin,
c. Hafrannsóknarstofnunin,
d. Orkustofnun,
e. Jarðboranir ríkisins,
f. Póstur og sími,
g. Skipulagsstjóri ríkisins.
Alyktun flokksráðs um umhverfismál:
Islenskt iorræði auð
linda lands og sjávar
tii endurskoðunar á núgildandi
skipulagslögum og þess, að
mörkuð verði heildstæð land-
nýtingarstefna með gerð áætlana
er taki mið af landbúnaði, vega-
gerð, línulögnum, aðstöðu til úti-
veru og byggingu orlofsbústaða.
„Fiokksráðsfundur Alþýðu-
bandalagsins 1982 ítrekar sam-
þykktir landsfundar 1980 um
atvinnuþróun og umhverfísmál,
þar sem m.a. er lögð áhersla á
eftirfarandi þætti:
• Að atvinnuþróun í landinu
byggist á grundvelli skynsam-
legrar auðlindanýtingar.
• Að forræði landsmanna yfir
auðlindum lands og sjávar
verði tryggt og erlendri stór-
iðju hafnað.
• Að gerðar verði áætlanir og
skipulag varðandi nýtingu
lands, orkulinda og auðlinda
hafs og hafsbotna og þar tekið
mið af rannsóknum og um-
hverfisvernd.
• Að sameinaðir verði í einu
ráðuneyti helstu málaflokkar
sem varða umhverfismál.
Alþýðubandalagið álítur það
ótvíræða skyldu opinberra aðila
að tryggja skynsamlega nýtingu
auðlinda og verndun þeirra lífs-
gæða sem felst í óspillti náttúru
íandsins og sjávarins umhverfis
það. Jafnframt ber opinberum
aðilum að tryggja óheftan um-
gengnisrétt urn landið og hafa
frumkvæði að bættri umgengni
um það. Hér þarf að koma til
stóraukin fræðsla um náttúru
landsins og umhverfismál á öllum
stigum skólakerfisins og með al-
mennri útgáfustarfsemi.
Hættan af
vígbúnaði í hafinu
Flokksráðsfundur Alþýðu-
bandalagsins varar við þeirri
hættu sem búsetu í landinu stafar
af síauknum vígbúnaði í hafinu
umhverfis landið og krefst þess
að íslenska efnahagslögsagan
verði friðuð fyrir kjarnorkuvopn-
um, umferð kjarnorkuknúinna
skipa og losun kjarnorkuúr-
gangsins.
Flokksráðsfundurinn leggur
áherslu á að við uppbyggingu at-
vinnulífs má ekki einblína á
tæknilega þætti og hagræna* *held-
ur taka í auknum mæli tillit til
vistfræðilegra og félagslegra
sjónarmiða svo og þarfa íbúanna
til útiveru í óspilltu umhverfi.
Ný lög um hollustuvernd,
mengunarvarnir og
stjórn umhverfismála
Alþýðubandalagið hefur beitt
sér fyrir því að sett hafa verið ný
lög um hollustuhætti og
heilbrigðiseftirlit og lög um vinn-
uvernd sem ntiða að því að hindra
mengun og tryggja aðbúnað
starfsmanna. Jafnframt hefur
verið samið frumvarp til laga um
stjómun umhverfismála, en ntark-
mið þess er m.a. að koma á lög-
formlegum tengslum og sam-
stjórn hinna einstöku ráðuneyta
og stofnana sem með þessi mál
fara í dag. Því miður hefur frum-
varpið verið að velkjast í kerfinu
frá því í mars 1982 og var ætlunin
að leggja frumvarpið fram strax í
haust.
Flokksráðsfundurinn hvetur til
þess að frumvarp til laga um
stjórnun umhverfismála verði nú
þegar lagt fyrir alþingi með þeirri
einu umsögn sem við það hefur
borist en ekki verði beðið lengur
eftir viðbrögðum annarra um-
sagnaraðila. Með samþykkt
frumvarpsins verður stigið skref í
átt til nauðsynlegrar samræming-
ar, en Alþýðubandalagið lítur
svo á að hér sé aðeins um að ræða
fyrsta áfanga í allsherjar endur-
skoðun á löggjöf um umhverfis-
mál og framkvæmd þeirra mála.
Þá hvetur flokksráðsfundurinn
Óheftur
umgengnisréttur
um landið
Með stefnumörkun og laga-
setningu um umhverfismál þarf að
tryggja rétt allra manna til um-
gengni um landið og náttúru
þess. Jafnframt þarf að hindra að
það verði átroðningi og sölu-
mennsku að bráð og gæta þess að
framkvæmdir opinberra fyrir-
tækja eða annarra verði ekki til
þess að spillt sé að óþörfu landi
eða náttúrugæðum eins og alltof
mörg dæmi eru um nú á síðustu
mánuðum.
Stjórnvöld þurfa á hverjum
tíma að bregðast hart við
aðsteðjandi hættum sem ógna líf-
ríki og náttúruminjum.
Aðgerðarleysi eða röng stefnu-
ntörkun getur valdið skaða sem
ekki verður bættur. Flokksráðs-
fundurinn leggur í þessu sam-
bandi áherslu á eftirfarandi þætti:
• Flokksráðsfundurinn varar við
því að banni Alþjóðahval-
veiðiráðsins við hvalveiðum
verði mótmælt af íslenskum
stjórnvöldum og átelur enn-
fremur störf hringormanefnd-
ar. Ákvarðanir um veiði hvala
og sela mega ekki vera í hönd-
unt beinna hagsmunaaðila í
sjávarútvegi heldur verða þær
að byggjast á niðurstöðum ýt-
# Erlendri
stóriðju
hafnað
• Engin
kjarnorkuvopn
í efnahags-
lögsögunni
arlegra rannsókna sem miða
að því að kanna raunverulegt
ástand viðkomandi stofna.
Skammsýni í þessum efnum
getur leitt til útrýmingar ein-
stakra tegunda auk þess sem
hún skaðar markaðsaðstöðu
og álit íslendinga meðal þjóða
heimsins.
• Flokksráðsfundurinn bendir á
að aukin ferðalög um hálendi
landsins kalla á stóraukið eftir-
lit og markvissar aðgerðir til að
hlífa hinu viðkvæma lífríki
þess og einstæðum náttúru-
minjum. í hverjum ferðamanna-
hópi þarf að vera íslenskur
leiðsögumaður sem hefur til
þess menntun og vald að
leiðbeina mönnum og varna
átroðningi á viðkvæmustu og
vinsælustu ferðamannastöð-
um hálendisins, en margar
perlur þess, svo sem Land-
mannalaugar og Herðubreiðar-
íindir, eru nú í mikilli hættu sök-
um átroðnirigs."