Þjóðviljinn - 25.11.1982, Blaðsíða 10

10 SiÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 25. nóvember 1982
Ræða Svavars Gestssonar
í sjónvarpsumræðunum
Góöir tilheyrendur.
Þegar alvarlegur vandi steðjar
aö er það háttur mannanna að
þoka sér saman; aö reyna að
mynda skjól hver við annars hlið í
eins þéttri fylkingu og kostur er á.
Þessi viðbrögð mannanna
mega heita eðlislæg og þau eru
einkenni íslenskrar alþýðu hvar
sem er til sjávar og sveita - með
þrautseigju, þolinmæði, yfirveg-
un, samstöðu, hefur hún aftur og
aftur sýnt að hún getur leyst erf-
iðustu vandamál og brotið braut
til framtíðar. Þessi „sigurbraut
fólksins" er reyndar svo sjálfsagt
mál í íslandssögunni að sumir
taka því miður ekki eftir henni.
Nú stendur þjóðin frammi fyrir
stórfelldum vanda sem steðjar að
okkur erlendis frá. Gert er ráð
fyrir því að vandinn jafngildi því
að nær tíunda hver króna hverfi
út úr þjóðarbúinu á tveimur
árum. Hér er um að ræða áfall
sem jafna má til þess versta sem
þjóðin hefur orðið fyrir frá því í
lok seinni heimsstyrjaldarinnar.
Svar okkar verður því að vera
í þessum bráðbirgðalögum
felst því framsýni og fyrirhyggja
sem annars er átakanlegur
skortur á í íslenskum stjórn-
málum.
íhaldið gegn
lengingu orlofs
Stjðrnarandstaðan þykist vera
á móti verðbótakserðingu bráða-
birgðalaganna. Hver trúir því um
Alþýðuflokkinn sem var viðþols-
laus í vinstri stjórninni af því að
hann fékk ekki að lækka kaupið.
Hver trúir því um Sjálfstæðis-
flokkinn? í öðru orðinu gagnrýn-
ir Sjálfstæðisflokkurinn bráða-
birgðalögin, en í hinu leggst hann
gegn lengingu orlofs láglauna-
fólks. Það sé að sliga atvinnuveg-
ina að þeir allra lægstu eiga að fá
orlof sem aðrir hafa þegar.
Hvar eru heilindin og dreng-
skapurinn?
Svo mikið er víst að ekki hefur
farið mikið fyrir þeim dyggðum í
Alþýðu-
bandalagið
vill uppgjör
Þegar þessi afstaða stjórnar-
andstöðunnar lá fyrir í haust,
lagði Alþýðubandalagið til að
kosið yrði hið fyrsta, helst fyrir 1.
desember þannig að ný stjórn
gæti tekið á málum í samræmi við
hinni íslensku atvinnustefnu
flokksins.
Flokksráðsfundurinn lagði til
að stofnaður yrði kjarajöfnunar-
sjöður til þess að bæta stöðu lág-
launafólks og þess var krafist að
öll stjórn verðlagsmála og
peninga- og vaxtamála yrði tekin
til endurskoðunar. Þá kom fram
stuðningur við róttækar umbóta-
kröfur í húsnæðismálum sem
gera ráð fyrir að þeir sem kaupa
ÍSLENSK LEIÐ
Gegn kreppu og atvinnuleysi
samstaða og jöfnuður, þannig að
menn skipti byrðunum á sig,
þannig að þeir sem mest hafa láti
fneira af hendi rakna til hinna
sem minnst hafa.
Jöfnun lífskjara
Bráðabirgðalög ríkisstjórnar-
innar frá í sumar voru einmitt við-
leitni í þessa átt til þess að jafna
lífskjörin. Þau höfðu meðal ann-
ars þann tilgang að flytja fjár-
muni frá verslun til annarra
greina í þjóðlífinu með lækkun
verslunarálagningar, og frá há-
tekjumönnum til láglaunafólks
með því að greiða sérstakar
launabætur, með því að hækka
elli- og örorkulífeyri umfram al-
menn laun og með lengingu or-
lofs. Sú kaupskerðing sem fólk
verður fyrir er vafalaust mörgum
erfið, en hún gerist ekki 1. des-
ember, eins og sumir vilja halda
fram. Kaupskerðingin er einna
alvarlegust í þessum mánuði þeg-
ar verðhækkanaskriðan liggur á
heimilum launafólksins - en 1.
desember fást nokkrar bætur
fyrir þá verðhækkanaskriðu, en
aðeins hluta hennar.
Þá hækkar krónutala launa um
7.72%. Hins vegarhækkartekju-
trygging aldraðra og öryrkja um
rúmlega 12%, grunnlífeyrir og
tekjutrygging samanlagt um lið-
lega 10% og í næsta mánuði fá um
55 þúsund einstaklingar fyrsta
hluta launabóta sem samtals
nema 175 milj. kr. Þessar bætur
Ieysa ekki allan vanda launa-
fólksins - því fer fjarri, en staða
þess er áreiðanlega betri en í
verðbólgu sem hefði annars nálg-
ast eitt hundrað prósent.
Ávinningurinn með þessum
bráðabirgðalögum kemur hins
vegar einkum fram í því, að er-
lendar skuldir þjóðarbúsins í lok
næstá árs verða um 2.000 miljón-
um króna minni en annars hefði
orðið. Þannig er staða þeirra sem 1
þurfa að glíma við vandamálin
eftir eitt ár - tvö ár og síðar barna
okkar betri en ella.
málflutningi þeirra vikadrengja
Vinnuveitendasambandsins, sem
tala fyrir íhaldið hér á alþingi.
Frá því að bráðabirgðalögin
voru gefin út hefur komið fram
að landsmenn styðja þau að yfir-
gnæfandi meirihluta vegna þess
að alþýða manna skilur nauðsyn
þess að þjappa sér saman á erf-
iðum stundum eins og nefnt var í
upphafi.
En þrátt fyrir þessi viðhorf
meirihluta íslendinga hefur ann-
að komið í Ijós á þjóðþinginu
sjálfu. Stjórnarandstaðan ætlar
að fella bráðabirgðalögin. Ekki
til þess að koma fram einhverjum
öðrum úrræðum. Þau hefur
stjórnarandstaðan engin. Stjórn-
arandstðan vil fella bráðabirgða-
lögin til að koma ríkisstjórninni
frá. Hún hikar ekki við að stofna
efnahagslífi þjóðarinnar í stór-
fellda hættu með aukinni verð-
bólgu og erlendri skuldasöfnun.
Þannig er stjórnarandstaðan
slitin úr samhengi við allt líf fólks-
ins í landinu - hún er svo lífsfirrt
að hún virðist ekki hafa svo mikið
sem einn neista af þeirri glóð sem
löngum hefur dugað þessarri
þjóð til sigurs á úrslitastundum.
Stjórnarandstaðan hefur ekki
hug á neinu öðru en því að nota
sér kreppu og hættu á atvinnu-
leysi til þess að koma stjórninni
frá. Kreppan er þannig banda-
maður stjórnarandstöðunnar.
Svo lítilsigld eru íslensk stjórn-
mál því miður oft, en ég held að
eymdin hafi aldrei komið eins
skýrt í ljós og einmitt á yfirstand-
andi þingi.
Alþýðubandalagið
vildi
tafarlaust
uppgjör
strax í haust
sína stefnu fyrir lok þessa mán-
aðar.
Þessari hugmynd var hafnað.
Hvorki hinir stjórnaraðilarnir né
heldur - sem merkilegra var -
stj órnarandstöðuflokkarnir
höfðu áhuga á því að fallast á
þessa tillögu Alþýðubandalags-
ins. Við vildum í þessum kosning-
um sækja aukinn meirihluta fyrir
núverandi ríkisstjórn.
Þessa leið vildi meirihluti al-
þingis ekki fara og því fór sem
»fór. Alþingi situr þess vegna í
sjálfheldu og vegur þess fer þar af
ieiðandi síst vaxandi. Var þó vart
á bætandi eftir að stjórnarand-
staðan hafði afhjúpað lágkúru
sína á haustdögum svo sem fyrr
var lýst.
Þar sem þessari leið Alþýðu-
bandalagsins um tafarlaust upp-
gjör var hafnað varð að leita ann-
arra leiða. Rætt var við stjórnar-
andstöðuna. Hún sleit viðræðum
án málefnalegrar ástæðu. Þannig
brást stjórnarandstaðan
lýðræðislegri skyldu. Ríkisstjórn-
in mun því höggva á hnútinn:
Eins og forsætisráðherra skýrði
frá áðan er það ætlun ríkisstjórn-
arinnar að ekki verði kosið síðar
en í apríl en fari svo að stjórnar-
andstaðan stöðvi hér lífsnauð-
synleg mál á næstu dögum verður
auðvitað að efna til kosninga
fyrr. Nú er að nást samstaða
flokkanna í kjördæmamálinu
þannig að niðurstaða í því ætti að
geta legið fyrir svo fljótt að af-
greiðsla kjördæmamálsins fáist
jafnvel þótt rjúfa verði þingið
með mjög litlum fyrirvara.
Alþýðubandalagið hefur á
flokksráðsfundi sínum um helg-
ina samþykkt ítarlega
stjórnmálaályktun - tillögu að
fjögurra ára áætlun gegn kreppu
og atvinnuleysi. Áætlunin er sam-
sett úr nokkrum höfuðþáttum þar
sem lögð er áhersla á að jafna
viðskiptahallann á tveimur árum
með því að takmarka innflutning
og með því að auka framleiðslu
íslenskra atvinnuvega samkvæmt
og byggja íbúð fyrsta sinni fái
meiri hækkun en aðrir á lánum
sínum.
Þegar þessar tillögur Alþýðu-
bandalagsins lágu fyrir nú um
helgina tók ég eftir að þær vöktu
jákvæða athygli meðal almenn-
ings. Þarna voru loksins komnar
raunsæjar tillögur sem gátu vísað
veginn út úr þeim mikla vanda
sem þjóðin stendur frammi fyrir.
En viðbrögð foringja hinna
stjórnmálaflokkanna urðu á
annan veg eins og kom fram í
skætingi Jóhönnu Sigurðardóttur
hér í kvöld.
Foringjar stjórnarandstöðunn-
ar eru úr öllum tengslum við það
almenna viðhorf hér í landinu um
þessar mundir að ábyrg viðbrögð
og raunsæ afstaða séu keppikefli.
Ég á von á að þrátt fyrir þetta
muni tillögur Alþýðubandalags-
ins hljóta mikinn stuðning. Við
ætlum að fara með þær í kosning-
ar og við skorum á kjósendur að
velja einingu um íslenska leið.
Samfylking á
jafnréttis-
grundvelli
í annan stað samþykkti flokks-
ráðsfundur Alþýðubandalagsins
athyglisverða áíyktun um flokks-
starfið, þar sem boðuð er endur-
skoðun þess í heild í því skyni að
margskonar aðilum í þjóðfé-
laginu verði opnuð leið til sam-
fylkingar með Alþýðubandalag-
Opnuð leið
til samfylkingar
með Alþýðu-
bandalaginu um
knýjandi málefni
inu um knýjandi málefni. Al-
þýðubandalagið fer ekki fram á
forræði, heldur samfylkingu og
samstarf á jafnréttisgrundvelli.
Með þessum tveimur ályktun-
um Alþýðubandalagsins, annars
vegar tillögum um íslenska leið
gegn kreppu og atvinnuleysi og
hins vegar um einingu og sam-
fylkingarstarf á að skapast ein-
stæður möguleiki fyrir alla vinstri
menn til að taka höndum saman á
víðtækari grundvelli en nokkru
sinni fyrr. Það á líka að vera öll-
um vinstri mönnum ljóst, að ein-
mitt nú er nauðsyn á samstöðu,
einingu um íslenska leið, einmitt
nú þarf að standa saman um aðal-
atriðin.
Það væri of seint að átta sig á því
þegar alræðisvald íhaldsins hefði
tekið við á íslandi. Við skulum
koma í veg fyrir að það gerist. Þar
ræður Alþýðubandalagið úrslit-
um - ekki milliflokkarnir. Verði
Alþýðubandalagið sterkt í kosn-
ingum þora milliflokkarnir ekki í
stjórn með íhaldinu.
Klókindi
Kjartans
Jóhannssonar
Það er táknrænt fyrir stjórn-
málaumræðuna á Islandi um
þessar mundir að einmitt nú skuli
vera flutt tillaga um vantraust á
ríkisstjórnina. Og það er ekki
Sjálfstæðisflokkurinn sem flytur
tillöguna, - það er athyglisvert að
hann hefur aldrei þorað að flytja
slíka tillögu í valdatíð ríkisstjórn-
arinnar. Nei. Það er Alþýðu-
flokkurinn sem flytur slíka tillögu
- einmitt daginn áður en hann
klofnaði formlega var slík tillaga
lögð fram. Sama dag lýsti for-
maður Alþýðuflokksins því yfir í
sjónvarpinu að hann væri klókur.
Þau klókindi hafa birst þjóðinni
með býsna sérkennilegum hætti
að undanförnu, og það er vafa-
samt að nokkur stjórnmála-
maður sem vill láta taka sig alvar-
lega geti stutt vantrauststillögu
frá Alþýðuflokknum um þessar
mundir.
Alþýðuflokkurinn er orðinn
eitt samfellt ófriðarfélag, þrátt
fyrir klókindi Kjartans Jóhanns-
sonar. Kjartan Jóhannsson flutti
vantraust á ríkisstjórnina, og
daginn eftir lýsti Vilmundur van-
trausti á Kjartan Jóhannsson.
Það er dapurlegur endir á há-
vaðasömum ærslaleik Alþýðu-
flokksins sem hófst 1978 og
hlýtur að renna mörgum góðum
jafnaðarmanni til rifja að horfa
upp á ósköpin.
Stöndum saman
Hvort sem menn kenna stjórn-
málaástandið nú við upplausn
eða sjálfheldu eða kjósa að nota
einhver önnur orð er hitt ljóst, að
það er kominn tími til að staldra
við og íhuga alvarlega hvað má til
varnar verða.
Það steðjar að okkur stórfelld-
ur vandi utan frá. Til þess að ráða
við hann verðum við að standa
saman.
íslenska þjóðin hefur ekki efni
á sundrung.
íslenskir vinstri menn hljóta að
sameinast um Alþýðubandalagið
eftir að Alþýðuflokkurin er klof-
inn niður í rót, þegar Framsókn-
arflokkurinn er orðinn milli-
flokkur að eigin sögn.
Alþýðubandalagið er albúið í
kosningar.
í þeim kosningum heitum við á
alla landsmenn að íhuga þá til-
lögugerð sem fyrir liggur af okkar
hálfu.
Sköpum víðtæka einingu um
íslenska leið út úr vandanum, -
félagsleg leið gegn fjármagn-
söflum.
Við teljum það í bestu samræmi
við sögu og hefðir þjóðarinnar að
þjappa sér fast saman til að verj-
ast óáran kreppu og atvinnuleysi
og ábyrgðarlausri stjórnarand-
stöðu.
Nú skulum við snúa vörn í
sókn.