Þjóðviljinn - 12.01.1983, Qupperneq 9

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 12. janúar 1983
Miðvikudagur 12. janúar 1983 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Trétæknideild
Iðntæknistofn-
unar íslands
sótt heim:
VAREFAKTA
Kvalitetspröve
fra Teknologisk Institut, Danmark
notuð til að byggja stórt og kaupa
vélar sem margar hverjar standa
rykfallnar í dag, ónotaðar, eða eru
nýttar langt undir afkastagetu. Ef
markaðskannanir hefðu þá strax
legið fyrir og ef framleiðendur
hefðu notað þetta fjármagn meira í
vöruþróun og markaðsfærslu, er
enginn vafi á að íslenskur húsgagn-
aiðnaður stæði betur að vígi en
hann gerir í dag.“
Markaðsátakið gekk
vel
Var ekki Markaðsátakinu 1980-
1982 m.a. ætlað að aðlaga iðnaðinn
breyttum markaðsaðstæðum?
„Verkefninu var skipt upp í fjóra
meginþætti, þ.e. stjórnun, fram-
leiðslu. vöruþróun og markaðsmál.
Við fórum yfir þætti eins og áætl-
anagerð, afkastaútreikninga og
gæðaeftirlit. Við veittum sérstaka
ráðgjöf í sambandi við vöruþróun
og reyndum að fá fyrirtækin til að
stilla saman þáttum eins og sölu-
mennsku, framleiðslustj órn,
fjármála- og framkvæmdastjórn og
hönnun vörunnar. Þá var farið yfir
markaðsstefnu, greiningu mark-
aðarins, spár, aðferðir við mark-
aðsfærsluna og þess háttar. Síðast
en ekki síst fórum við yfir vöruval,
skipulag í verslunum, auglýsingar,
hegðun kaupandans og sölu-
aðferðir.
13 fyrirtæki tóku þátt í Mark-
aðsátakinu og það er enginn vafi á
því að eigendur fyrirtækjanna, sem
lögðu sig í framkróka um að takast
á við verkefnið og lögðu sig virki-
lega fram, standa betur að vígi í dag
en þeir ella hefðu gert“.
Ástandið er
varanlegt
En hvað veldur þeirri krcppu
sem íslenskur húsgagnaiðnaður er í
í dag? Er þetta varanlegt ástand?
Þau Hulda, Hlöðver og Þórður
voru sammála um að í dag ætti
þessi iðnaður við að etja sífellt
harðnandi santkeppni, stóraukiiin
innflutning, lægra vöruverð ásamt
sterkri og sívaxandi sölustarfsemi
og upplýsingamiðlun innflutnings-
fyrirtækjanna. Þetta ástand væri
varanlegt og þau fyrirtæki, sem
ekki gætu aðlagað sig þessum
breyttu aðstæðum og tekið upp
nýjar aðferðir, mundu óhjákvæmi-
lega líða undir lok.
„Flest tréiðnaðarfyrirtæki á ís-
landi eru lítil og hafa þróast upp úr
því að þjónusta lítinn og verndaðan
markað. Þess vegna eru þau flest, ef
svo má kalla, framleiðslulega sinn-
uð, en minna hefur farið fyrir sölu
og markaðsmálum. Vöruþróun
þekkist varla og hefur algerlega
verið vanrækt með örfáum undan-
tekningum. Þess í stað apar hver
framleiðandinn eftir öðrum. Þá
hefur framleiðsluskipulagning og
verkstjórn verið afar tilviljana-
kennd og skráning og úrvinnsla upp-
lýsinga um framleiðsluna verið í
lágmarki. Afleiðingin er sú að
markaðshlutdeild innlendu fram-
leiðslunnar fer sífellt minnkandi.“
l
Opinberi þáttur-
inn mikilvægur
Að ykkar mati er markaðsfærsl-
an og vöruþróunin ef til vill veikasti
hlckkurinn. En nú kostar peninga
að lagfæra þá hluti. Hvaðan á það
fjármagn að koma?
„Það er alveg rétt að það kostar
peninga ef íslenskur húsgagna-
iðnaður á að vinna sig út úr þeirri
kreppu sem hann er í. Auk sjóða
og eigin fjármagns sem iðnaðurinn
á í sínum fórum, verður að koma til
bein aðstoð hins opinbera. Á því er
enginn vafi. Þessi aðstoð þarf bæði
að vera í formi ráðgjafarþjónustu
og í því sambandi má nefna að eng-
in stofnun fer í dag með vöruþró-
unarmál. Fjárhagsaðstoð þarf að
stórauka, sérstaklega við einstök
verkefni. Um leið verður að sjá til
þess að eftirlit með því í hvað fjár-
magnið fer eflist og því miður hef-
ur það gerst að fyrirtæki sem hafa
liaft í undirbúningi skynsamleg
verkefni hafa ekki notið fjármagns
á sama tíma sem önnur, miður
verðug, hafa fengið aðstoð. Það er
lágmarkskrafa að þeir sem njóta
aðstoðar geri grein fyrir því í hvað
peningarnir hafa farið og má í því
sambandi nefna að erlendis þykir
það sjálfsagt mál. Þegar svo fyrir-
tæki hefur fengið fjárhagslega
aðstoð verður að fylgja henni eftir
með ráðgjöf í sambandi við tækni-
mál, rekstur og vöruþróunar- og
markaðsmál. Og það er einniitt
þarna sem trétæknideild Iðntækn-
istofnunar íslands á að koma inn í
myndina".
Neytandinn
í fyrirrúmi
Geta ekki stjórnvöld cinnig að-
stoðað með því að hefta innflutn-
inginn með einhverju móti? Eða
koma fríverslunarsamningar í veg
fyrir slíkt?
„Það hefur stundum veriö sagt
að Islendingar einir þjóða væru svo
bláeygir að halda að fríverslun
tíðkaðist í viðskiptum milli landa.
Það er enginn vafi á því að stjórn-
völd gætu gripið til margvíslegra
ráðstafana gegn þessum hömlu-
lausa innflutningi án þess að brjóta
þá alþjóðasamninga sem þau eru
aðilar að. Nágrannaþjóðir okkar
liafa verndað sinn innanlands-
markað með fjölþættum aðgerðum
þar sem tilgangurinn hefur verið sá
að vernda neytandann jafnt sem
hina innlendu framleiðendur.
Neytendamál hér á landi eru í
mesta ólestri og upplýsingar um
vörur í lágmarki. Það mætti nefna
fjölmörg dæmi um ráðstafanir
stjórnvalda erlendis. Dæmið um
innflutning á myndsegulböndum til
Frakklands er þekkt, en þeir l'lytja
öll myndsegulbönd til landsins i
gegnum lítinn landamærabæ, sem
gerir það að verkum að afgreiðslan
tekur svo langan tíma að kaupand-
inn velur sér franskt tæki, sem
auðvitað er nóg af í verslunum!
Þjóðverjar hafa sett mjög stranga
staðla á öll stofnanahúsgögn sem
gerir það að verkum að flest lönd
utan Þýskalands hafa ekki átt
möguleika á að uppfylla þau skil-
yrði til að fá að flytja inn í landið.
Gæðaprófanir í Svíþjóð eru afar
strangar og reistar á grunni
neytendaverndar. Sama er að segja
um Danmörku. Þar er einnig að
finna eftirlit með þeim glugga- og
dyraumbúnaði, sem má flytja inn í
landið, og er það eftirlit svo strangt
að fáir framleiðendur komast þar í
gegn. í Kanada þarf stimpil ák-
veðinnar stofnunar eða samtaka til
að fá að flytja húsgögn inn í landið.
Þannig er búið um hnútana að svo
til enginn erlendur framleiðandi
fær inngöngu í þessi samtök, en
það er einmitt skilyrðið fyrir því að
fá stimpilinn góða!“
Hafið þið revnt að koma á gæða-
eftirliti?
„Viö höfum verið í sambandi við
aðila í Bretlandi og á Norðurlönd-
um sent eru fúsir til að aðstoða
okkur við svona eftirlit. Til þess að
koma því á fót þarf flókin tæki og
góða aðstöðu og ef vel á að vera
þyrfti sérstaka stofnun til að annast
Prövningsobjekt: ^
Designer: Petur B. Luthersson, FHÍ.
Prövningsresultat:
Styrke
Overfladestyrke
-stol
Alm.
brugs Höje H
krav krav ki
□ ffl[
Þetta sögöu starfsmenn trétækn-
ideildar Iðntæknistofnunar Is-
lands, þau Hulda Kristinsdóttir
sem fer með markaðsmál og
Þórður M. Þórðarson og Hlöðver
Ólafsson sent fara með tækni- og
rekstrarráðgjöf. Þjóðviljamenn
litu við hjá þeim þremenningum í
fyrri viku til að ræða hinn mikla
vanda sem tréiðnaðurinn á Islandi
er í um þessar mundir svo og starf-
semi þessarar nýstofnuðu deildar
Iðntæknistofnunarinnar.
Stofnun tré-
tæknideildar ITÍ
Það var árið 1980 sem Iðntækn-
istofnun íslands tók þátt í Mark-
aðsátaki í húsgagnaiðnaði og í
tengslum við það verkefni voru
ráönir þeir Þórður M. Þórðarson
tæknifræðingur og húsasmiður og
Hlöðver Ólafsson trétæknir og
húsgagnasmiður. Hlutverk þeirra
var að starfa með hinum erlendu
ráðgjöfum sem unnu á vegum
markaðsátaksins og einkum að sjá
til þess að sérþekking þeirra yrði
eftir í landinu. Út frá þeirri
reynslu sem Þórður og Hlöðver
hafa aflað sér við ráðgjöf í tré-
iðnaðarfyri' ækjum hefur verið
mótuð stefi. j og starfslýsing fyrir
trétæknideild Iðntæknistofnunar
íslands, enda þótt deildín hafi enn
ekki verið formlega stofnuð.
Hulda Kristinsdóttir var verkefnis-
stjóri Markaðsátaksins og starfaði
áður hjá Útflutningsmiðstöð
ef íslenskur
húsgagnaiðnaður
á að vinna sig út
úr þeim erfið-
leikum sem við
er að fást, segja
starfsmenn
deildarinnar
iðnaðarins. Hún er því sá aðili á
íslandi sem hefur mestu þekkingu
á húsgagnamarkaðinum íslenska
og hefur hún nú verið ráðin til
Iðntæknistofnunar til að sinna
markaðsmálum.
Margt í deiglu
Við spurðum þá þremenninga
hvaða verkefnum hefði helst verið
unnið að síðan Markaðsátakinu
lauk.
„Auk þess að starfa að úrvinnslu
gagna og fylgja Markaðsátakínu
eftir. en því Iauk sl. sumar, höfum
við m.a. unnið að endurskipulagn-
ingu fyrirtækja, veitt aðstoð og
upplýsingar um vélarog tæki, feng-
ið húsgögn pröfuð hjá erlendum
aöilum, haldið námskeið fyrir
verkstjóra, aðstoðað við stofnun
fyritækja, útvegað framleiðslu-
stjóra til fyritækja og haldið
ráðstefnu um stöðu og framtíðar-
horfur tréiðnaðar á Austurlandi,
svo fátt eitt sé nefnt.“
í upphafi var þeim Þórði og
Hlöðver einkum ætlað að sinna
eingöngu hinum tæknilega þætti en
menn ráku sig fljótlega á að enginn
virtist sinna markaðsmálum innan-
lands. Þess vegna var Hulda ráðin
til deildarinnar og árangurinn lét
ekki á sér standa. Við spurðum
Huldu hver væri einkum munurinn
á að starfa að markaðsmálum
innanlands og utan.’
Ókannaöur
markaður
„Meginmunurinn er fólginn í því
að hér á landi hefur lítið sem ekkert
verið unnið að markaðsmálum.
Hve stór er markaðurinn? Hvað
eiga vélarnar að afkasta miklu?
Tlvað eiga þær að framleiða? Öll-
um þessum spurningum er því mið-
ur meira og minna ósvarað hér á
landi og mitt staf hefur einmitt ver-
ið fólgið í því að aðstoða fyrirtækin
við alla markaðsfærslu. Ég hef
reynt að leiðbeina þeim við söluna
m.a. með því að þau nýti betur
auglýsingar og einnig hef ég gert
litlar kannanir á því hvar fyrirtækin
skuli helst bera niður á mark-
aðnum. Fyrirtækin hafa mörg hver
nýtt sér þessa þjónustu og ég held
að forsvarsmenn þeirra séu æ betur
að gera sér grein fyrir mikilvægi
markaðskannana af hvers konar
tagi.“
Offjárfesting
En hvernig eru íslensku fyrir-
tækin húin undir átak til aö vinna
markaði? Hvað nieð vélakost og
aðrar forsendur aukinnar fram-
leiðslu og réttrar framleiðslu?
„Út af fyrir sig eru flest íslensk
húsgagnafyrirtæki allvel búin vél-
um og mög þeirra standa afar vel í
þeim efnum. Sama er að segja um
húsnæðið. En allt of oft hefur það
gerst að fyrirtækin hafa fjárfest
niikið í þessum tæknilega þætti án
þess að fyrir lægi hvaða vörur væru
heppilegastar í markaðsfærslu. Það
hefur allt of oft verið byrjað á öfug-
um enda; í stað þess að kanna fyrst
ítarlega þafir markaðarins er ráðist
í dýra fjárfestingu sem auðvitað
hefur skilað sér takmarkað til baka
í mörgum tilfellum. Þess vegna er
iðulega um offjárfestingu að ræða í
þessum þætti og það hefur auðvit-
að leitt til afar slæmrar stöðu fyrir-
tækjanna, ekki síst vegna þeirra
dýru lána sem iðnaðurinn þarf að
taka“.
En hvað mcð aðlögunartímann
við inngönguna í EETA? Eengu þá
ekki mörg fyrirtæki aðstoð frá því
opinber og öðrunt sjóðum til að búa
sig undir holsketlu aukins innilutn-
ings?
„Jú, það er rétt en því miður
reyndist það svo í mörgum tilfell-
um að styrkir og hagstæð lán voru
„Meginmunurinn er sá að hér á landi hefur lítið sem ekkert verið unnið að
markaðsmálum. Hve stór er markaðurinn? Hvað eiga vélarnar að afkasta
miklu? Hvað eiga þær að framleiða?“
Vöruþróun
og markaösmál
Svona í lokin. Hafið þið ein-
hvcrja „patent“ lausn á taktcinum
fyrir íslenska húsgagnafram-
leiðendur?
„Nei, það höfum við ekki en við
teljum hins vegar að það finnist
lausnir við öllum vanda. íslenskir
framleiðendur verða að leggja
áherslu á vöruþróun og mark-
aðsmálin. Þetta eru veiku hlekk-
irnir í dag og við e.rum þess fullviss
að ef framleiðendur taka höndum
saman við hönnuði, markaðssér-
fræðinga og tæknilega ráðgjafa og
fá til þess opinberan stuðning við
hæfi, er enginn vafi á því að íslensk-
ur húsgagnaiðnaður getur yfirunn-
ið þá erfiðieika sent nú steðja að.
Viö hjá trétæknideild ITÍ erum
boðin og búin að veita aðstoð í
þessum efnum og við teljum að
Markaðsátakið hafi sýnt að það er
hægt að ná árangri. Við þurfum að
einbeita okkur að heimamarkaðin-
um fyrst í stað og ná þar undirtök-
unum og síðan þreifa fyrir okkur
erlendis. Islensk húsgögn eru yfir-
leitt góð vara og þar setn eitthvað
skortir á það er auðvelt að bæta úr.
Við leggjum á það áherslu að frum-
kvæði aö endurreisn íslensks hús-
gagnaiðnaðar verður að koma frá
íionum sjálfum en það skal ekki á
okkur standa við að taka til hönd-
um í því endurreisnarstarfi", sögðu
þau Hulda Kristinsdóttir, Hiöðver
Ólafsson og Þórður M. Þórðarson
að lokum. _v-
STALHUSGAGNAGERÐ
STEINARS HF. Skeifan 6.108 Reykjavík
Telex: 2085, Teleph.: 91-33590,91-35110
Vöraþróim og markaðs-
kannanir þarf að auka
„Öllum er Ijóst aö þaö kreppir aö íslensk-
um tréiðnaði og aö mörg fyrirtæki, t.d. í
húsgagna- og innréttingasmíði, eru aö
verða gjaldþrota. Einmitt þess vegna er
nauösynlegra en nokkru sinni fyrr aö fyrir-
tækin geri sér glögga grein fyrir því hvaö
eigi aö framleiða í Ijósi þeirra möguleika
sem fyrir hendi eru. Við hjá trétæknideild
löntæknistofnunar íslands erum fús aö
aðstoöa fyrirtækin varöandi þessi mál.“
Starfsmenn trétæknideildar Iðntæknistofnunar íslands (talið frá vinstri): Þórður M. Þórðarson, Hulda Kristinsdóttir og Hlöðver Ólafsson. Ljósm. eik.
það verkefni, en þannig er staðið
að málum erlendis. Meginmark-
mið slíkrar stofnunar hlýtur að
vera að sjá til þess að ekki sé sett á
markaðinn ónýtt rusl, hvort sem
það er útlent eða innlent. Þetta eft-
irlit mundi hvetja framleiðendur til
vöruvöndunar og það væri auðvit-
að hægt að beita slíku eftirliti þann-
ig að það verkaði letjandi á hinn
hömlulausa innflutning. Við höf-
um dæmi um íslenskt innréttinga-
fyrirtæki sem sendi sína fram-
leiðslu í sænska möbel-fatka eftir-
litið. Þessi tiltekna vara fékk góða
dóma hjá hinum ströngu sænsku
eftirlitsmönnum, en það liðu hins
vegar margir mánuðir þar til dóm-
urinn lá fyrir. Hefði þetta íslenska
fyrirtæki gefist upp á biðinni hefðu
sænskir innréttingaframleiðendur
ekki þurft að óttast samkeppni úr
þeirri áttinni!"
GæSaeftirlit með húsgögnum er ekkert
landi í dag, en það er m.a. eitt af verkel
trétæknideildar ITÍ að koma slíku á fót.
miði er festur á hvert einasta húsgagn sem
hefur verið prófað af Teknologisk Institut í
Danmörku.
,Jú, það er rétt að því miður reyndist það svo í mörgum tilfella að styrkir og hagstæð lán voru notuð til að byggja stórt og kaupa
vélar, sem í dag standa rykfallnar“.