Þjóðviljinn - 19.03.1983, Page 7

Helgin 19.-20. mars 19831ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
Sovéskir vísindamenn
segja frá
Hugleiöingar
um uröarmána,
,,fljúgandi diska” og
önnur dular-
full fyrirbæri
Tilefnið til þessara viðræðna var
fundur, sem haldinn var í Kíev
skömmu fyrir síðustu áramót og
var kallaður: „Skipti á reynslu á
rannsóknum afbrigðilegra fyrir-
bæra í umhverfinu“ og söfnuðust
þangað yfir 150 sérfræðingar, sem
starfa á hinum ýmsu sviðum vís-
inda og tækni. En áður en ég segi
frá fundinum, er best að spyrja:
Hvað eru dularfull fyrirbæri?
Dularfull fyrirbæri
Varaformaður skipulagsnefnd-
arinnar fyrir fundinn, V.Troitski,
sem er formaður nefndar við
Geislastjörnufræðiráð Vísindaaka-
demíu Sovétríkjanna, er fjallar um
rannsóknir á merkjum utan úr
geimnum, segir okkur, að í um-
hverfi okkar séu nokkur fyrirbæri,
sem venja sé að nefna dularfull
fyrirbæri. „Fjölmargar staðreyndir
um t.d. óvenjuleg fyrirbæri á him-
inhvolfinu, sem margir telja þegar í
stað til „óþekktra fljúgandi furðu-
hluta“ gefa okkur ástæðu til að
halda því fram með réttu, að við
eigum hér við fyrirbæri að etja,
sem vísindin eiga enn erfitt með að
varpa ljósi á. Það er satt, að enn
hafa ekki átt sér stað markvissar
rannsóknir í þessa átt og einstaka
kenningar eru lítt haldbærar. Það
verða til ýmis konar tilgátur og
orðrómur og jafnvel kemur upp
gróðahyggja í sambandi við dular-
full fyrirbæri í umhverfinu.“
í hinum ýmsu heimshlutum
koma stöðugt upp dularfull fyrir-
bæri. Stundum verða einhverjir
varir við einhvern ljósglampa að
nóttu til, eða þeir sjá fljúgandi
furðuhluti eða „regn“ frá leyndar-
dómsfullum glömpum, eða að enn
aðrir hafa áhyggjur af einhverju
„fyrirbæri“ sem er ekki nokkru
líkt.
Urðarmánar
Eitt þeirra furðufyrirbæra, sem
fundarmennirnir í Kíev tóku fyrir,
var urðarmáni. Þessi furðufyrir-
bæri í gervi smáhnattar hafa verið
þekkt um einnar og hálfrar aldar
skeið, er enn hefur leyndardómi
þess ekki verið lokið upp.
Leiftrandi hvítir, gulir og gulrauðir
hnettir, sem ekki er vitað hvar eiga
upptök sín, geta farið í gegnum
gluggarúður og rhálm, stokkið út
úr símtólum og innstungum,
sprungið eða horfið skyndilega án
þess að gera nokkurn skaða. Á
rúmum 150 árum hafa verið skráð
yfir 400 tilfelli urðarmána, bæði
þegar þeir hafa snert mannslíkama
án þess að skaða hann nokkuð og
svo þvert á móti, að menn hafa dá-
ið, er urðarmánarnir hafa
sprungið.
Það var 17. janúar 1978 í Vestur-
Kákasus, að fimm fjallgöngumenn
dvöldu um nætursakir við rætur
Trapets-fjalls. V.Kavunenko, sem
var í hópnum, vaknaði um nóttina
og sá, að fyrir utan þétt lokað tjald-
ið synti í meters hæð gulrauður eld-
bolti á stærð við tennisbolta. Hann
sagði, að allt f einu hefði hnöttur
þessi skotist ofan í einn svefnpok-
ann og þaðan hefði heyrst hræði-
legt óp. Síðan hefði hnöttur þessi
skotist ofan í hvern svefnpokann á
fætur öðrúm og skilið eftir sig mörg
sár í líkömum fjallgöngumann-
anna. Ekki hefði verið hér um
brunasár að ræða, heldur hefði
hann „rifið“ af þeim húðina og
skilið eftir djúp sár. Einn þessara
manna lét lífið.
Þessi atburður, sem sagt er frá í
tímaritinu „Tekhnika molodjoshi"
nr. 1,1982 og skrifaður er upp eftir
V.Kavunenko, getur virst fjar-
stæðukenndur. Hann sagði sjálfur,
að þessi eldhnöttur hefði ekki verið
líkur þeim urðarmánum, sem hann
hefði nokkrurn sinnum áður séð.
Hvað var þetta þá? Gat þetta verið
njósnari frá öðrum hnöttum, send-
ur til jarðar til að safna upplýsing-
um um jarðarbúa, eins og ein til-
gátan hljóðaði? Sennilega ekki.
Sérleg nefnd, sem skipuð var til að
kanna þetta mál, komst að þeirri
niðurstöðu, að urðarmáninn hefði
ekki farið neitt um svefnpokana,
heldur rokið strax upp aftur og
hefði skilið eftir sig bæði sár og
brunasár á mönnunum. Svo mikil-
vægt smáatriði, sem var rangt farið
með, dró þegar úr réttmæti frá-
sagnarinnar. En samt var ýmislegt,
sem var dularfullt við hegðun
urðarmánans: Venjulega eyði-
leggja þeir ekki lifandi vefi, og það
er ekki vitað, hvernig hann fór inn í
tjaldið og fl. Með þessu má
staðfesta, að fyrirbæri af þessu tagi
teljum við til óútskýrðra fyrirbæra.
Mörgum
spurningum ósvarað
Annað fyrirbæri var árið 1981 og
var skýrt frá því í Prövdu, er flugvél
undir stjórn herflugmannsins B.
Korotkovs mætti ókunnu fyrir-
bæri. Flugvélinni var flogið á 520
kílómetra hraða og allt í einu varð
fyrir henni urðarmáni, sem var
fimm metrar í þvermál og á ein-
hvern óútskýranlegan hátt fór
hann eftir allri vélinni og sprakk á
stélinu og eyðilagði klæðninguna
og hreyfillinn þagnaði. Nákvæmar
rannsóknir sérfræðinga á þessum
atburði leiddu í ljós margt óvænt í
hegðun urðarmánans, ef það var
urðarmáni. Það kom í ljós, að
urðarmáninn flaug ekki á móti vél-
inni og stóð ekki í stað, heldur
flaug um stund á undan henni, sem
breytir málinu verulega, ef tekið e.r
tillit til hraðans. Getur urðarmáni
hreyfst á rúmlega 500 km hraða og
jafnframt sigrast á andstöðu loft-
, •'
c-vw-'Ví jú&’ffij'' ’ *‘
straumsins og síðan horfið skyndi-
lega? Enn hefur ekkert svar fengist
við þessum spurningum.
Á fundinum flutti erindi V. Pis-
arenko, doktor í eðlis- og stærð-
fræði. Hann kom fram með nokkr-
ar kenningar um eðli urðarmána og
sagði, að vísindamenn væru að
taka fyrstu skrefin í rannsóknum á
þessu sviði. Og þar sem ekki væri
hægt að líkja eftir urðarmána í
rannsóknarstofum, þá er ómögu-
legt að útskýra hvernig hann getur
komið upp í lokaðri flugvél eða
hvers vegna finnst sterk ozon-lykt
eftir að slíkt fyrirbæri hefur verið á
ferð, svo og lykt af öðrum efnum.
Til þess að t.d. ozon og köfnunar-
efni gangi í samband þarf hitastig,
sem er 15 - 25 þúsund gráður. En
þegar urðarmáni flýgur umhverfis
fólk, finnur það ekki hita. Enn er
mikið að ósvöruðum spurningum
og andstæðum skoðunum í þessu
efni.
Utanaðkomandi hlutir
í gufuhvolfi
Til dularfullra fyrirbæra eru í dag
talin nokkur „utanaðkomandi“
fyrirbæri í gufuhvolfi jarðar. Það er
best að segja það stráx, að hér er
ekki um að ræða fljúgandi diska
eða fljúgandi furðuhluti. Það fyrir-
bæri, sem alvarleg vísindi hafa
hafnað, varð til eftir sögu banda-
ríska flugmannsins Kenneth Ar-
nold, sem á árinu 1947 sá einhverja
óþekkta fljúgandi hluti, hefur um
35 ára skeið verið til umræðu í dag-
blöðum og tímaritum. Skrifaðár
hafa verið þykkar bækur um fljúg-
andi furðuhíuti og því fleiri sjón-
arvottar, því erfiðara verður að
finna sannleikann, sem hefur verið
endurbættur og lagfærður. Við
munum ekki nema staðar við slíkt,
þar sem það er nægilega þekkt úr
blöðum. Við segjum aðeins að yfir-
gnæfandi meirihluti þeirra tilfella,
er fólk hefur séð fljúgandi furðu-
hluti, hefur reynst vera tengdur
starfsemi mannsins á jörðunni,
hrein náttúruleg fyrirbæri og alls
ekki neinar aðgerðir siðmenntaðra
vera á öðrum hnöttum. Flugher
Bandaríkjanna hefur lýst því yfir,
að nákvæmar rannsóknir á svona
„hlutum“, sem þeir hafa gert um
rúmlega 20 ára skeið hafa leitt í
ljós, sanni ekki, að þeir eigi upptök
sín utan jarðarinnar.
Fljúgandi diskar
G. Barenblatt, doktor í eðlis-
fræði og stærðfræði, sérfræðingur
við Hafrannsóknastofnun Vísinda-
akademíu Sovétríkjanna og A.
Monin, bréffélagi við Vísindaaka-
demíu Sovétríkjanna hafa komið
fram með athyglisverða hugmynd
um „fljúgandi diska“. Þeir hafa
sagt, að í hafinu séu til kringlulaga
svæði, sem minni á diska eða bletti
og innan þeirra sé óreglulegur
hringstraumur, en stundum sé eng-
in hreyfing þar á. Samsvarandi
fyrirbæn séu tyrir hendi í andrúms-
loftinu. Við vissar aðstæður verði
þessir „diskar“ í andrúmsloftinu
„gildra" fyrir smáagnir, sem fara
gegnum andrúmsloftið. Þegar næg-
ilegt ryk hafi safnast fyrir í þessum
„diski“ verði þeir sjáanlegir.
Stundum virðast þeir snúast á ógn-
, arhraða, en stundum virðast þeir
standa kyrrir í loftinu og stundum
lítur út fyrir að þeir séu að fara að
lenda.
Skip frá
öðrum hnöttum?
Með hjálp þessarar kenningar
virðist mega útskýra mörg tilfelli
„fljúgandi diska“. En hluti dular-
fullra fyrirbæra verður samt enn
óskýrður. Á þá að hafna þeirri
kenningu, að samsskonar fyrirbæri
geti á einhvern hátt verið tengd
starfsemi siðmenntaðs fólks á öðr-
um hnöttum? Það er mat V. Troit-
ski, bréffélaga Vísindaakademíu
Sovétríkjanna ogfleiri, að alls ekki
megi hafna þeirri kenningu fylli-
lega. Ogfyrst ogfremst vegnaþess,
að flestir fulltrúar vísindanna neita
ekki tilveru fólks á öðrum
hnöttum.
Til þess að renna stoðum undir
þessa hugsun verðum við að fara
aftur í tímann, um tólf ár til Bjúr-
akan, þar sem árið 1971 var fyrsta
alþjóðlega ráðstefnan um sið-
menningu á öðrum hnöttum. Það
verður að bæta því við, að þetta var
fyrsta alvarlega ráðstefnan í sögu
mannkynsins, sem ræddi vanda
þann að koma á samskiptum við
siðmenntaðar verur á öðrum
hnöttum og mögulegar afleiðingar
þess. En einmitt hér létu margir
vísindamenn í ljós þá skoðun, að
siðmenning væri til á öðrum hnött-
um. En jafnframt kom fram á ráð-
stefnunni, að erfitt yrði með út-
skýringar, ef verur þaðan kæmu
fram hér, þar sem mikið vantaði
upp á raunvísindaþekkingu okkar.
K. Sagan, hinn frægi armenski vís-
indamaður sagði þá: „Ef við í-
myndum okkur siðmenningu, sem
hefur farið verulega fram úr okkur,
þá getur hún lokið upp nýjum
eðlisfræðilögmálum, sem við erum
aðeins að geta okkur til um núna.
Einhvern tíma verður hægt að
Ijúka þessum lögmálum upp við
aðstæðurnar á jörðinni."
Síðan er liðinn langur tími, en
enn geta vísindin ekki skýrt endan-
lega eðli þyngdaraflsins, vita ekki
hvers vegna ljósið hefur hraðatak-
mörk í lofttómu rúmi og margt
fleira.
S. Vologdin og V. Schwarts.
Ur „Sovetskaja Kultura“ - APN

GRÁFELDUR
ÞINGHOLTSSTRÆTI 2