Þjóðviljinn - 10.06.1983, Blaðsíða 7

Föstudagur 10. júní 1983. ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
Útvarpsráð bannfærði erindi um friðarmál
Hræddlr við fræðsluna
Segir Guðmundur Georgsson um
ritskoðun meirihluta útvarpsráðs
- Ég get ekki litið öðruvísi á
bannfæringuna en sem svo, að þeir
séu andsnúnir því að hugmyndin
um kjarnorkuvopnalaus svæði
verði kynnt, og að þeir séu hræddir
um að kynning á þessari hugmynd
muni afla fylgis við hana, sagði
Guðmundur Georgsson læknir, en
á dögunum neitaði meirihluti út-
varpsráðs Guðmundi um að flytja
erindi í hljómvarpið um kjarnork-
uvopnalaus svæði:
Ég sendi útvarpsráði fyrst form-
legt bréf með beiðni um að flytja
þetta erindi um kjarnorkuvopna-
laus svæði. Það gerði ég vegna
þess, að ef dagskrárgerðarmenn fá
slíka beiðni og leyfa flutning, þá er
það víst hvort eð er lagt fyrir út-
Varpsráð. Mér skilst að það séalltaf
gert þegar um slík mál sé að ræða,
annars eigi stafsmenn yfir höfði sér
harðar átölur, ef þeir leyfa flutning
efnis um friðarbaráttu uppá sitt
eindæmi.
Frœðsla í lágmarki
- Ég benti á í bréfi mínu til út-
varpsráðs, að baráttuleið friðar-
hreyfinga bæði austan hafs og vest-
an hefði verið mjög vel tekið og
mikið fjallað um þær í fjölmiðlum.
Hins vegar hafi kynning og fræðsla
um þessi mál hérlendis verið í lág-
marki.
- Ennfremur benti ég á að fjórir
af sex framboðsaðilum fyrir síðustu
kosningar hefðu tekið jákvætt
undir hugmyndirnar um kjarnork-
uvopnalaus svæði. Og allir flokkar
hefðu lýst því yfir að Island ætti að
vera kjarnorkuvopnalaust.
í bréfinu lét ég þéss og getið að
þessi baráttuleið þætti vænleg til að
draga úr spennu á milli þjóða og
vígbúnaði. Þá hefði ég og í hyggju
að kynna niðurstöður af sameigin-
legum fundi norrænu friðar-
hreyfinganna sem haldinn var í
Reykjavík í apríl sl.
I þessari beiðni minni tók ég
einnig fram hvers vegna ég teldi
mig þess umkominn að fjalla um
þessi mál; ég hef undanfarin miss-
eri tekið þátt í samstarfi norrænna
friðarhreyfinga. Og ég hef flutt er-
indi um þetta efni víða og skrifað
tímaritsgrein og blaðagreinar um
skyld efni.
Einbeiti mér að
jákvœðari hliðinni
- Sem læknir hef ég kynnt mér
sérstaklega heilsufarslegar afleið-
ingar af kjarnorkustyrjöld og safn-
að upplýsingum frá læknasam-
tökum erlendis um það efni. En
einmitt læknar hafa mikið fjallað
um þetta mál annars staðar. Niður-
stöður þeirra rannsókna eru allar á
eina lund: eina vörnin er að koma í
veg fyrir kjarnorkustríð og svo-
nefndar almannavarnir séu hættu-
leg blekking. Afleiðingarnar yrðu
svo óhugnanlegar að ég vil
ógjarnan tala um það. En í sjálfu
sér hefur sú þekking sem ég hef
aflað mér orðið til þess að ég ein-
beiti mér að hinni jákvæðu hlið:
kjarnorkuvopnalausum svæðum í
þágu friðar.
- Það er ekki hægt að gera grein
fyrir svona efni á viðhlítandi hátt,
nema í erindi sem tekur um 30 til 40
mínútur í flutningi. Ég hef reynslu
af því, bæði vegna greina sem ég
hef skrifað um málið sem og vegna
þess, að ég hef haldið erindi um
þetta mál víða.
- Til að byrja með dróst að svara
bréfi mínu í nokkrar vikur, svo ég
sendi ítrekunarbréf þar sem ég fór
fram á að beiðnin yrði afgreidd sem
fyrst, en ég er á förum til útlanda til
langdvalar.
Hræddir við
frœðsluna
- Ég frétti síðar að það hafi verið
fellt með fjórum atkvæðum gegn
einu að leyfa mér að flytja þetta
erindi, á þeirri forsendu að því er
mér skildist, að ég væri enginn sér-
fræðingur um kjarnorkuvopn þó ég
kynni að vera góður læknir. Þessir
fjórir voru Ellert Schram Sjálf-
stæðisflokki, Markús Á. Einarsson
og Vilhjálmur Hjálmarsson Fram-
sóknarfíokki og Eiður Guðnason
Alþýðuflokki. Tryggvi Þór Aðal-
steinsson Alþýðubandalagi greiddi
einn atkvæði með því að ég fengi að
flytja þetta erindi.
Það er máske sérstakt íhugunar-
efni hvers vegna Eiður Guðnason
gengur fram fyrir skjöldu með rit-
skoðun af þessu tagi en flokkur
hans hefur lýst yfir stuðningi við
kjarnorkuvopnalaus svæði.
Undarleg er afstaðan hjá bóndan-
um á Brekku, en ég hélt að bænd-
um sem lifa svo nánum samvistum
við líf og gróður, væri annt um
verndun lífs eins og bann við kjarn-
orkuvopnum felur í sér. Hinsvegar
vekur afstaða Ellerts Schram mér
enga furðu. Flokkur hans og mál-
gögn hafa látið þannig í þessu máli
auk þess sem það er í samræmi við
stefnu þessara aðila að vilja tak-
marka umræðu um þessi mál, eins
og fréttamenn hafa fengið að kynn-
ast. Og það er komin löng reynsla
fyrir því, að sá flokkur sem telur sig
bera mesta umhyggju fyrir lýðræði
er sá sem gengur lengst í and-
lýðræðislegum vinnubrögðum.
- Ég get heldur ekki skilið at-
kvæðagreiðsluna í útvarpsráði
örðuvísi en sem svo, að meirihlut-
inn sé andsnúinn því að hugmyndin
um kjarnorkuvopnalaus svæði sé
kynnt. Og að þeir séu hræddir við
að sú kynning muni efla fylgi við
hana. Það þýðir og að þeir séu á
móti afvopnun og slökun spennu í
vígbúnaðarmálum.
- Hér er ekki einungis um að
ræða stefnumál margra stjórn-
málaflokka í landinu, heldur og um
yfirlýsta stefnu Sameinuðu þjóð-
anna. Og ég veit ekki betur en að
Nísland sé aðili að samþykkt sér-
Guðmundur Georgsson læknir.
Áhyggjuefni fyrir alla þá sem telja
frjáls skoðanaskipti meðal dýrm-
ætustu mannréttinda.
staks allsherjarþings SÞ 1978, þar
sem mælt er með myndun kjarn-
orkuvopnalausra svæða.
Troðið á dýrmœtum
mannréttindum
- Þó að í sjálfu sér sé hér um af-
markað mál að ræða, sem hefur
verið bannfært, þá hlýtur það að
vera öllum þeim áhyggjuefni, sem
telja frjáls skoðanaskipti og upp-
lýsingamiðlun meðal dýrmætra
mannréttinda, sagði Guðmundur
Georgsson læknir að lokum.
-óg
Einar Hjörleifsson skrifar frá Perú 3. grein.
Mannréttindabarátta
á breiðum grundvelli
Kvöld eitt sit ég á tali við nokkra
meðlimi
mannréttindahreyfingarinnar
CAS (Courité de Apoyo y
Solidaridad). Mérhefurskilist,
að helsta hlutverk CAS sé að
aðstoða pólitíska fanga, en í Ijós
kemur að starfsgrundvöllurinn
er langtum breiðari. Samtökin
líta ekki á sig sem pólitískt
hlutlaus eins og t.d. Amnesty
International; heldursem
þátttakanda í breiðri pólitískri
fylkingu, sem berstgegn
núverandi þjóðfélagskerfi.
Samkvæmt þessari skilgreiningu vinna
samtökin á afar breiðum grundvelli. Mikil
áhersla er lögð á samvinnu við verkalýðsfé-
lög og önnur fjöldasamtök. T.d. veita með-
limir CAS lagalega ráðgjöf í sambandi við
réttindabaráttu verkamanna, fangelsanir
og illa meðferð á verkfallsmönnum, auk
þess sem skipulögð er nauðsynleg aðstoð
við fjölskyldur þeirra. - Annar þáttur í
starfinu er aðstoð við sjálfskipulagningu
fólksins, t.d. er nefndin konum í Villa E1
Salvador (sjá aðra grein) kampinum innan
handar við að skipuleggja fræðslustarf
innan hverfisins.
Sem stendur eru í deiglunni ný lög, sem
að sögn Javiers, eins nefndarmanna,
myndu gera nær öll verkföll óleyfileg.
Ásamt verkalýðsfélögunum vinnur CAS að
því að koma í veg fyrir að lögin komist í
gegnum þingið, enda mikið í húfi; ekki
nema 6% vinnufærs fólks er meðlimir í
verkalýðsfélagi og án verkfallsvopnsins nær
ókleift að standa á rétti sínum gagnvart
atvinnurekendum og ríkisvaldi.
Barátta verkalýðs
og bænda
Núverandi ríkisstjórn fylgir efnahags-
stefnu, sem að mati perúanskra verka-
manna og bænda rýrir enn kjör hinna verst
settu þjóðfélagsþegna. Þær umbætur í land-
búnaðarmálum, sem komust í gagnið fyrir
tilstilli herforingjastjórnarinnar fyrri
(1956-75 u.þ.b.), falla um sjálfar sig, ef
ríkið veitir ekki nauðsynlega aðstoð, svo
sem nauðsynleg lán til tækjakaupa. Enda
hefur fólksflóttinn úr sveit í borg aukist töl-
uvert upp á síðkastið. Barátta launþega
hefur því verið hörð, - verkföll tíð í verk-
smiðjum og opinberum stofnunum. T.a.nt.
tóku bankastarfsmenn sig til og háðu
harðvítugt verkfall svo vikum skipti gegn
kjararýrnun sem leiddi af stefnu stjórnar-
innar. Var óneitanlega skrítið að sjá jakkaf-
ataklædda herra og smekklega klæddar
dömur ganga undir rauðum fánum um
helstu borgir Perú, hrópandi í takt: „E1 pu-
eblo unido jarn'as será vencido" (sameinuð.
verðunr við aldrei sigruð). - Eins tóku smá-
bændur og landverkamenn sig til um
miðjan nóvember sl. ár og háðu fyrsta sam-
ræmda verkfall sitt. Náði það til mestalls
landsins og helstu borgir Perú voru að
miklu leyti einangraðar, þar eð verkfalls-
menn hindruðu alla umferð til og frá þétt-
býlissvæðunum í 48 klst. Vöruverð hækkaði
á mörkuðum og tilfinnanlegur skortur varð
á fersku kjöti og grænmeti.
Frá Lima
Hermdarverkalögin
Gagnvart faglegri baráttu eins og að
framan er lýst, eiga stjórnvöld eitt mjög
brúklegt vopn. Eftir fyrstu árásir skæru-
liðasamtakanna Sendero Luntinoso árið
‘1980 (lýst í annarri grein) voru sett sérstök
lög til þess að klekkja á hermdarverka-
mönnunt. Að sögn CAS eru lögin óspart
notuð til þess að taka úr umferð virkustu
leiðtoga verkalýðs og bænda undir því yfir-
skini, að þeir séu grunaðir um tengsl við
hryðjuverkamenn. Og þegar innfyrir múr-
ana er komið, er enginn hægðarleikur að
komast út aftur.
Manni, sem grunaður er um að vera
viðriðinn hermdarverkastarfsemi, má
halda í fangelsi frá 2 vikum til 3ja mánaða,
án þess að formleg ákæra sé lögð fram á
hendur honum. Að 3 mánuðum liðnum
semur PIP (rannsóknarlögreglan) skýrslu
um málið og leggur fyrir dómara, sem síðan
tekur ákvörðun um, hvort málinu skuli
haldið til streitu. Skýrslu lögreglunnar fær
enginn að sjá nema dómarinn, jafnvel lög-
fræðingi hins grunaða er haldið utan við
málsmeðferðina. Sakborningurinn hefur
því engin tækifæri til þess að andmæla túlk-
unum lögreglunnar, sem er ein um að hafa
áhrif á dómarann.
Sé ákærunni haldið til streitu, líða allt að
tvö ár, þar til úrslit fást í málinu. Ekki eru
fallnir nema 10-20 dómar á því 2ja ára tíma-
bili, sem lögin hafa verið í gildi. Og pólitísk-
ir fangar í landinu eru nokkur þúsund, var-
lega áætlað, þar af eru enn 450 á fanga-
eyjunni E1 Frontón, sérstöku öryggisfang-
elsi undan strönd Lima og afgangurinn í
fangelsum hingað og þangað urn landið.
Verkefnin eru því næg á þessum starfsvett-
vangi CAS-nefndarinnar.