Þjóðviljinn - 29.07.1983, Page 1

AUKABLAÐ
möðviuinn
Föstudagur 29. júlí 1983
FEfcÐIR
ÚT í ÓVISSUNA
Fra Gæsavatm uppaf Mýrdai „Ég er kominn upp á það/ allra þakka verðast/ að sitja kyrr á
sama stað/ en samt að vera að ferðast" - orti Jónas og við
erum að myndast við að gera eitthvað slíkt í þessu auka-
blaði. Við flengjumst um allar jarðir, út um hvipp og hvapp-
við sleikjum sólina á Puerto Rico með fólki sem er nýkomið
þaðan og gefurskýrslu um land og þjóð: við eigrum um
hálendið með vinnumanni frá síðustu öld, Kristni Jónssyni:
við færum okkur aftur um tvær aldíiri og grípum hér og hvar
niður í ferðasögu Árna frá Geitastekk sem þvældist víða á
ofanverðri 18. öld og erum alein í heiminum í Morsárdal með
Þresti Haraldssyni. Inn á milli er hitt og þetta - Náttúru-
verndarráð minnir okkur t.d. á ýmislegt sem hafa ber hug-
fast þegar ferðast er um ísland - og við höldum einbeitt af
stað-útíóvissuna.
Puerto Rico. Ætli flestir tengi
það nafn ekki aðallega við þá
aumustu og lægst settu í verstu
hreysunum í New York en um
eyjuna sjálfa vitum við hins
vegar næsta lítið. Þetta er eyja
græn og góð í karabíska hafinu
og henni hefurverið lýstsem
Paradís - en það var fyri r löngu
síðan. Nýlega komu hingað
heim þau Kristín Jónsdóttirog
Jón Thoroddsen, sem dvöldu
veturlangtáeynni. Við
spurðum þau um mannlífið þar
og landshætti, en fyrst hvað í
ósköpunum þau hefðu verið að
vilja þangað.
Jón vísar á Kristínu: „Það eru
eiginlega tvær ástæður fyrir því,“
Puerto Rico
ATLANTISCHER OZEAN
Arecibo
rAguadiila
Altosano
RioPiedras
Bayamón
Fajardo
Utuado/
Mayágúez
Humacao
Coamo
•SanGermán
Ponce
> Eisonhahn » Hat»n
Þetta er kort af Puerto Rico.
I leit að þjóðarsál
segir hún: „ég var að læra í Mexíkó
í fyrra og þar kynntist ég merkilegri
hreyfingu sem kallaðist „Poesía
Negra" - svörtu eða karabísku
skáldin, en þau komu fram eftir
aldamót og höfðu mikil áhrif m.a. í
Evrópu á fyrri hluta aldarinnar
þegar primitifisminn reið þar hús-
um. Þessi skáld voru á Kúbu, Santo
Domingo og Puerto Rico, og þarna
var sem sagt eitthvað sem ég vildi
kynnast nánar og ég valdi Puerto
Rico bæði vegna þess að það var
auðveldast fyrir mig að komast
þangað og svo bara með gömlu
happa- og glappaaðferðinni. Ég
vildi líka fylla upp í mitt nám, sem
eru spænskar og suður-amerískar
bókmenntir - ég hef áður verið á
Spáni og Mexíkó og nú fannst mér
röðin komin að karabíska hafinu.“
Ég spyr út í landafræðina og þau
segja mér að næst Bandaríkjunum
sé Kúba - rétt utan við Florida - þá
komi Santo Domingo, þar sem
Dominíkanska lýðveldið er og Ha-
iti, sem Baby Doc brunar um á
sportbflnum sínum og stjórnar með
harðýðgi og þarfyrir austan sé svo
Puerto Rico. „Þarna er mikill
eyjaklasi", segir Jón: „og skiptist í
tvennt - Puerto Rico er minnsta
eyjan í stærri klasanum. Á sumum
eyjunum lifir fólk bara á því að
selja millum perlufestar og svo-
leiðis dót tollfrjálst... “ Þessar eyjar
- grípur Kristín fram í - „eru kall-
aðar Jómfrúareyjar og tilheyrðu
sumar Dönum og Hollendingum
hér áður fyrr, en nú skiptast þær á
milli Breta og Bandaríkjamanna.
Allir túristar sem koma til Puerto
Rico eru sendir þangað því þar er
bæði fallegt og hægt að versla mjög
ódýrt.“
Svitnaði ekki
En í Puerto Rico?.
„Já hún er ógurlega þéttbýl“,
sagði Jón: „og það er hægt að keyra
í gegnum hana alla og maður er
aldrei kominn upp í sveit. Og það
er hvergi hægt að vera einn þarna -
nema þá á þann veg að maður sé
einn í mannhafinu. Eyjan er annars
mjög falleg, allt grænt. Hitinn er
náttúrulega ansi mikill fyrir mann
af íslandi og líkamlegt samband
manns við eyjuna verður einhvern
veginn ...tja... þegarégkom þarna
fyrst þá svitnaði ég ekki, líkaminn
setti upp algjöra mótstöðu...
„En eftir tvo til þrjá mánuði“,
segir Kristín, „er þetta allt í lagi og
janúar og febrúar eru ágætir. Strax
á morgnana eru svona 30 gráður en
það segir ekki alla söguna því rak-
inn er svo mikill í loftinu... já mað-
Rætt við
Jón Thoroddsen
og Kristínu
Jónsdóttur
um
PuertoRico
ur er yfirleitt orðinn uppgefinn
þarna eftir daginn", grípur Jón
fram í, „hitastækjan er svo mikil.“
Gætuð þið ekki brunað í gegnum
sögu eyjarinnar fyrir mig?
Það er Jón sem talar: „Ja hún er
uppgötvuð í annarri eða þriðju ferð
Kólumbusar og þar'voru fyrir ind-
jánar sem voru kallaðir Tainos -
Tænar á íslensku, - og þeir voru
mjög friðsamt fólk og nægjusamt.
Við heyrðum þarna einhverja sögu
af því að þeir hafi boðið Spánverj-
unum að borða og einn Spánverji
hafi étið í eina máltíð álíka og ind-
jáni á einum mánuði. Eftir hálfa
öld eru svo þessir indjánar horfnir.
Þeir voru strax settir í vinnu hjá
Spánverjunum við öll þessi mann-
virki sem þarf að reisa, vegi og ann-
að;, svo dóu þeir úr kvefi og öðru
vegna þess að mótstöðuaflið
hrundi strax. Þegar indjánarnir
voru farnir að bila hófst innflutn-
ingur á afrískum þrælum og meira
að segja kínverskum líka en það
var nú eitthvað lítið að vísu...“
Sjá næstu síðu