Þjóðviljinn - 29.07.1983, Qupperneq 5

Af
hrakn-
ingum
Kristins
Jónssonar
um öræfin
einkum til þorsta sem hann svalar
oft í ánni. Hvíldarlaust gengur
hann nú allan þennan dag og alla
næstu nótt og vonar sífellt að hann
komist brátt til byggða:
Á gangi
þrjá daga samfleytt
„Snemma næsta morgun“ -
skrifar Pálmi - „kom hann að kvísl,
sem féll í ána, er hann fylgdi. Óð
hann kvíslina og gekk vel yfir.því
að hún var eigi djúp. Þetta varð
honum til lífs, og var það mikið
happ, að hann skyldi ekki heldur
fara yfir ána, sem hann fylgdi, því
að vafalaust hefur hún verið stór-
um vatnsminni en þessi kvísl.“
Kvíslin sem hér um ræðir er
nyrsta Þjórsárkvíslin frá Hofsjökli.
Og nú heldur Kristinn viðstöðu-
laust áfram, veður margar smá-
kvíslar og fylgir höfuðánni. Hann
hefur nú verið samfleytt á gangi í
þrjá daga og ekki léttir þokunni.
Hann tekur að lýjast, biður bæn og
sofnar.
Nóttin er köld; hann vaknar fyrir
dögun og heldur áfram ferðinni:
„Þegar birti, létti þokunni, og
gerð síðan heiðskírt veður með
glaðasólskini. Sá Kristinn nú til
undrunar sér og ótta, að hann var
hvergi í námunda við byggðir,
heldur uppi á reginöræfum. Á
hægri hönd honum reis geysimikill
jökull, en til vinstri lágu eyðisand-
ar. Ekki þekkti hann sig, enda
hafði hann aldrei áður komið á
þessar slóðir og var að öllu ókunn-
ugur staðháttum á öræfunum."
Hundurinn hverfur
En við vitum betur: hann var
staddur austan við Hofsjökul
miðjan, með Sprengisand á vinstri
hönd. Og nú fer að renna upp fyrir
Kristni í hvílíkri hættu hann var
staddur: matarlaus og á vondum
skóm, komið langt fram á haust og
hann rammvilltur. Ekki gefst hann
upp að heldur, en heldur áfram all-
an daginn uns hann er kominn að
suðurhorni jökulsins og er nú
orðinnn ákaflega móður. Hann
blundar öðru hverju þá nótt og á
meðan sýnir hundurinn hans frum-
kvæði sem sjaldgæft er meðal
hunda: hann ráfar burt og fannst
ekki eftir það. Það þótti Kristni
mikið mein.
Nú rennur upp fjórði dagur vill-
unnar. Kristinn leggur af stað fyrir
dögun og fer nú að finna til magn-
leysis fyri alvöru. Þann dag brestur
á krapahríð, hann þarf tvisvar að
vaða jökulkvíslar upp undir hend-
ur og um nóttina getur hann lítið
sofið fyrir kulda og vosbúð. „Mikið
þótti honum fyrir um hvarf rakk-
ans,“ segir Pálmi, „og fannst nú
sem allt arkaði að einu um sinn
hag.“
Næsta morgun veður hann yfir
bergvatnsá eina, er Kisa mun
heita, hann kemur að götuslóða
þar sem hann finnur för eftir hesta
og fé, en allir eru nú á bak og burt
og þögnin ríkir ein. Hann er hold-
votur og skelfur af kulda, það er
norðankuldi og hraglandi, það
dregur æ meira af honum. Um
kvöldið finnur hann leitarmanna-
kofa að Fitjaskógum og þar hírist
hann um nóttina. Fæturnir eru
dofnir og ískaldir, hendurnar
bláar.
Næsti dagur er sunnudagurinn 2.
október og sjötti dagur villunnar.
Veður er heiðskírt og sólin skín,
engu að síður er frost. Kristinn er
lémagna, kalsárir fæturnir út-
steyptir kaunum, annar skórinn rif-
inn - hann röltir af stað. Sem fyrr
fylgir hann höfuðánni og fram
undan sé hann Heklu, en þekkir
hana ekki. Ferðin sækist honum
seint því hann verður oft að stoppa
til að hvfla sig en áfram mjakast
hann þar til hann kemur auga á
Búrfell og tekur stefnuna þangað -
ekki þekkti hann þó fjallið. Hann
kemur loks á gróðurlendi og veit
nú að ekki er langt til byggða. Um
kvöldið leggst hann niður á sléttan
sand, skammt frá Búrfelli og vind-
urinn næðir um hann.
„Kom þú sæll,
þá þú vilt“
Næsta dag er lífsvon hans þrotin;
hann dregst þó einhvern veginn
áfram í þeirri vonartýru að ein-
hverjir finni hann svo hann fái að
deyja meðal manna og geti hvílt í
vfgðri mold. Um kvöldið er hann
kominn í lítið skógarkjarr suðvest-
an í Búrfelli, en þangað er 2-3
stunda lestarferð frá byggð. Hnn er
gersamlega þrottinn að kröftum og
býður dauðann velkominn þá hann
vill. Næsta morgun vaknar hann
snemma, það er þriðjudagurinn 4.
október og áttundi dagur villunnar
og um þann dag skrifar hann svo til
bróður síns, kominn heilu og höld-
nu til Reykjavíkur.
„Þarna svaf ég til morguns í ein-
um dúr, en um morguninn var
bezta veður, og ætlaði ég mér að
halda áfram, en þá voru fæturnir
svo aumir og mátturinn svo lítííi, að
ég gat ekki staðið nema að styðja
mig við hríslurnar, og varð ég því
að leggja mig aftur, og það segi ég
þér satt, góði bróðir, að oft hafði ég
lagzt til svefns órólegri heldur en í
þetta skipti, því að ég vonaði, að ég
fengi nú að sofna hinum sætasta og
síðasta blundi, og oft hef ég óskað
þess síðan, að ég hefði mátt hvíla
þar lengur...“
77/ manna
En ekki fékk hann að deyja í
friði. Hann mókti mest allan þenn-
an dag, en um fjögur leytið bráir
aðeins af honum og hann skreiðist
á fætur og lítur í kringum sig:
skammt frá eru nokkrir hestar á
beit.
Hann reynir að mjaka sér í áttina
til þeirra en hugkvæmist ekki að
kalla: „Hugðist hann nú bíða,“
skrifar Pálmi, „og gefa gætur að
hestunum. En í sama bili sá hann
mann skammt frá sér milli runna í
skóginum. Maðurinn hafði þótzt
heyra kynlegt ýlfur og sjá einhverja
óvænta hræringur á liminu. Hann
hét Eiríkur Ólafsson og var bóndi í
Minni-Mástungum í Gnúpverja-
hreppiI... /Eiríkur spurði nú Krist-
in að nafni og hvaðan hann væri.
Þegar hann heyrði að hann væri
norðan úr Eyjafirði og hefði villzt
þaðan, faðmaði hann Kristin að sér
og kvað hann kominn suður í Árn-
essýslu.“
Þegar hann fannst, þriðjudaginn
4. október, hafði Kristinn verið að
heiman í rúman hálfan mánuð.
Pálmi Hannesson kveður hann
hafa sennilega gengið um 200 kíló-
metra eða meira. Vetur var að
ganga í garð og einn hafði hann
farið þvert yfir hálendið, í alls kyns
sveigum, yfir straumþungar ár,
matarlaus og án yfirhafnar, með
jakkakragann einan til að skýla
hálsinum.
Kristinn var meðalmaður á vöxt
að sögn Pálma, grannleitur og föl-
leitur; áður en hann lenti í þessum
raunum þótti hann ekki tápmikill í
heimasveit sinni, en seigur -
„Hann var óbreyttur alþýðumað-
ur, sem kallað er, og lét jafnan lítið
yfir sér“, segir Pálmi. Hann náði
sér aldrei að fullu eftir hrakning-
arnar og lést á fimmtugsaldri á Ak-
ureyri.
gat tók saman og byggði á frásögn
Pálma Hannessonar: „Villa á
öræfum" úr bókinni Mannraunir.
Föstudagur 29. júlí 1983 IÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5
SÆMD ER HVERRIÞJÓÐ AÐ ÞEKKJA
CITT | Min LITPRENTAB TÍMARIT UM ÍSLAND,
011 I LMIlU UTIVERU 0G FERÐALÖG
Jón Sigurðsson, forseti, og Jónas
Hallgrímsson, skáid, voru sem kunn-
ugt er ekki alltafá einu máli um leiðir í
íslenskum þjóðmálum. Og þar sem
báðir gáfu út rit sem stuðla áttu að
þjóðlegri einingu og metnaði væri
gaman að vita hver skoðun þeirra yrði
ef þeir mættu tjá sig um tímaritið
AFANGAR. Líklegast yrðu þeir sam-
mála um að hérværi á ferðinni glæsi-
legt tímarit um ísland sem erindi ætti
inn á hvert heimili í landinu.
Tímaritið ÁFANGAR fæst í versl-
unum víða um land. Hægt er að
gerast áskrifandi með því að fylla
út formið hér við hliðina og senda
það tímaritinu ÁFANGAR Veltu-
sundi3B101 Reykjavík. Hverttbl.
í áskrift kostar kr. 95,00 en í
lausasölu kr. 120,00. Hægt er að
kaupa öll útkomin tölublöð sem
fáanleg eru og þrjú óútkomin, alls
11 tbl., á aðeins 495,00.
Áskriftarsímar: 29499 og 29440.
s
s
s
s
s
s
s
s
Ég undirritaður óska hér með eftir að gerast áskrifandi
að tímaritinu ÁFANGAR:
Nafn
Helmlli .................................
Póstnúmer .....................Sveitarfélag
Símanúmer .................................
Kynnist fegurð Mývatnssveitar, dveljist að
HÓTEL REYNIHLÍÐ.
FERÐAMENN,
FÉLÖG,
SAMTÖK
Útvegum gestum leigubíla með og
án bílstjóra.
Bjóðum gistingu og veitingar og Útvegum urriðaveiði í Laxá.
margháttaða fyrirgreiðslu fyrir einstaklinga,
hópa og ráðstefnur. Seljum bensín og olíur.
HOTEL REYNIHLIÐ við MYVA TN
Opið frá kl. 9.00 - 23.30 alla daga vikunnar & 96.44170
Ferðist
um
eigið land
Hefur þú kynnst töfrum
íslenskrar náttúru?
Ef svo er ekki, átt þú eftir að njóta sumarleyfis í landi, sem jafnast á við þekktustu
ferðamannalönd veraldar.
Ferðamálaráð hveturalla landsmenn til aðferðast um ísland ogganga vel um landið.
/Ri FERÐAMÁLARÁÐ
ÍSLANDS