Þjóðviljinn - 15.09.1983, Blaðsíða 2

2 SÍÐA-_r ÞJÓÐVILJINN
Stúdentaleikhúsið
að hefja
vetrarstarfið
Norsk
musik-
teater
Vetrardagskrá Stúdentaleik-
hússins hefst með gestaleik föstu-
dagskvöldið 16. og laugardags-
kvöldið 17. september í Félags-
stofnun Stúdenta við Hringbraut
kl. 20.30. Þá sýnir norski söng- og
leikhópurinn „SYMRE“ á vegum
Stúdentaleikhússins. Ath! Aðeins
þessar tvær sýningar.
Dagskráin sem „SYMRE“
flytur er blanda af stuttum
leiknum atriðum og tónlist
(musikk-teater), sem er lítið
þekkt fyrirbæri í íslensku
leikhúsi.
Tónlistarflutningur hópsins
spannar vítt svið, allt frá þjóð-
legum vísnasöng til rokksöngva
með jassívafi.
Hópinn skipa: Hanne Dahle,
Henning Farner, Geir Atle John-
sen og Sinikka Langeland og
leika þau á gítara, kontrabassa,
saxófón, þverflautu og nokkur
ásláttarhljóðfæri.
Hópurinn hefur starfað saman
í þrjú ár, haldið tónleika, spilað í
skólum, á vinnustöðum og í
stofnunum og haldið námskeið í
ieikrænni tjáningu með tónlist.
Auk þess hefur hópurinn starfað
sem leiksmiðja og sett upp þrjú
verk: „Om du traff“ (barnasýn-
ing) 1981, „Fremmed“(unglinga-
sýning) 1982 og „Hold naboen í
sjakk“ (gamanleikur) 1983.
Norski söng- og leikhópurinn
SYMRE verður með sýningar á
vegum Stúdentaleikhússins á
föstudags- og laugardagskvöld
nk.
Mjólkurdagar
á Akureyri
Mjólkurdagsnefnd hefur á-
kveðið að halda Mjókurdaga
23.-25. sept. og verða þeir að
fæssu sinni á Akureyri. í hluta
þróttahallarinnar verður komið
fyrir sýningu á helstu framleiðslu-.
vörum mjólkuriðnaðarins og
myndum frá „þeim gömlu, góðu
dögum“.
Þá verður markaður með
mjólkurvörur,kynntar nýjungar
og sýnikennsla verður allan tím-
ann. Sýnd verða ný myndbönd
frá mjólkuriðnaðinum. -mhg'
Saga úr bandarísku fangelsi
eftir Bobby Fischer „heimsmeistara í skák“
„Einhverju sinni hafði ég
lesið bók um þá meðferð
sem stríðsteknir banda-
rískir hermenn í Kóreu-
stríðinu höfðu orðið að
sœta. ífangaklefunum
urðu þeir að sofa á klaka-
hellum. Enekkigatég
skilið hvernig það mátti
) gerast íhinum „sið-
menntuðu“ Bandaríkj-
um Norður Ameríku að
amerískirborgararþyrftu
að þola slíkt afsam-
borgara sínum“.
,Á leiðinni á lögreglu-
stöðina var ég niður-
lœgður á allan mögu-
legan hátt, kallaður
öllum illum nöfnum.
Mér var einnig tjáð að ef
ég vœri ekki slíkur ekki-
sens bjáni hefðu þeir látið
mig lausan þegar í stað“.
„Um kl. 2 eftir hádegi þriðju-
daginn 26. maí árið 1981 var
ég á gangi eftir Lake Street í
Pasadena þegar lögreglubíll
renndi sér upp að hlið mér og
út steig lögreglumaðurog
kvaðst vilja tala við mig þar
sem útlit mitt samsvaraði lýs- •
ingu á manni sem hafði framið
bankarán skömmu áður.
Kurteislega benti ég lögregl-
unni á að þeir færu manna-
villt, ég hefði ekki framið
bankarán og vissi ekkert um
slíkt. Lögreglumaðurinn gafst
ekki upp, hóf að spyrja mig
spjörunum úr, hvert nafn mitt
væri, hvarég byggi, hversu
gamall ég væri, hvað ég hefði
fyrir lífsviðurværi og svo að
lokum bað hann mig um nafn-
skírteini. Öllum spurningum
lögreglumannsins svaraði ég
eftirbestugetu, léthonum íté
nafnskírteini mitt o.s.frv."
Formálalaust hefst lítill bæk-
lingur sem Bobby Fischer, sem
nú skrifar sig Robert D. James,
hefur gefið út í takmörkuðu upp-
lagi. Bæklingurinn fjallar um
lífsreynslu hans tvo daga seinni
part maímánaðar er hann dvaldi
blásaklaus í fangelsi í Pasadena í
Kaliforníu. Bæklingurinn er 14
blaðsíður að stærð og undirskrift
Fischers tekur af öll tvímæli að
hér sé hinn eini sanni Fischer á
ferðinni. Um fátt hefur verið
meira rætt í skákheiminum en
þessa bók, því það verður að telj-
ast harla óvenjulegt að menn op-
inberi reynslu sína af fangelsumá
jafn umbúðalausan hátt og Fisc-
her gerir. Strax eftir að hann
slapp úr fangelsinu settist hann
niður og skrifaði bókina. Rétt
eins og við skákborðið kemur
Fischer sér strax að efninu, lýsir
öllum atvikum með allt að því
smásmugulegri nákvæmni. Einn
„velunnara“ Fischers frétti um
bókarútgáfuna og reyndi að
kaupa upplagið til að afstýra
hneyksli. Þær tilraunir báru ekki
árangur. Margir þeirra sem lesið
hafa bókina yfir hafa kveðið upp
þann dóm að slíka bók hljóti geð-
Handjárnaður, svipt-
ur klœðum, tekinn
kverkataki, látinn
sitja í einangrun
í bókinni er handtökunni lýst á
þann hátt að eftir að hafa svarað
spurningum lögreglumannsins
svo sem getið er um í inngangi
hafi drifið að annan lögreglubíl.
Maðurinn þótti greinilega undar-
legur. Skákmaður, hvaða þjóð-
flokkur er það? spyrja menn í
Bandaríkjunum. Bobby Fischer,
aldrei heyrt minnst á mann með
því nafni.
„Lögreglumennirnir gerðust æ
ágengari og ruddalegri,“ skrifar
Fischer. „Hann er sennilega eftir-
lýstur", heyrði ég þá segja.
„Held að við ættum að hand-
taka hann. Já, við ættum a.m.k.
að fara með hann niður á stöð“.
Samkvæmt bókinni virðist
nokkur þvermóðska hafa hlaupið
í Fischer þegar lögreglumennirn-
ir endurtóku æ ofan í æ sömu
spurningarnar. Að lokum neitaði
hann að svara frekari spurning-
um, var þá þegar í stað handjárn-
aður og síðar settur í einangrun.
Þar var hann sviptur fötum, tek-
inn kverkataki, var neitað um
leyfi til að hringja og þar fram
eftir götunum. Einangrunarklef-
inn var eitt gapandi tóm. Teppi
var þar ekki, né ábreiða af nokk-
urri annari tegund. „Þarna var
ekkert ef undan er skilinn salern-
ispappír. Þarna var ég látinn
híma í nístingskulda, kviknakinn
allt til næsta morguns. Vitaskuld
kom mér ekki dúr á auga enda
var ljós látið loga í klefanum
allan tímann.“
Sífelldar hótanir
Fischer greinir frá því að verðir
hafi haldið uppi linnulausum
ótuktarskap,verið með sífelldar
hótanir, m.a. hótað því að senda
hann á geðveikrahæli o.s.frv.
„Ég sagði vörðunum að ég væri
bæði hungraður og þyrstur en
þeir skelltu skollaeyrum við þrá-
beiðni minni um vatn og mat. Að
lokum létu þeir þó undan - eða
það hélt ég. „Hér er vatn handa
þér“,sagði einnþeirra. Vingjarn-
legur hlátur hans vakti tor-
tryggni mína og ég bað því mann-
inn um að koma með vatnið inn
til mín. Hann kom með vatnsglas
að gægjugatinu við klefadyrnar,
rétti mér rör og sagði mér að
sjúga. Þegar ég kom að dyrunum
gerðist það sem mig hafði grunað
- hann hellti vatni yfir bak mér,
gekk í burtu og hló hrossahlátri.“
Látinn laus eftir tvo
sólarhringa
Fischervarlátinn laus eftir tvo
sólarhringa - gegn tryggingu.
Hann var ljósmyndaður eins og
venja er til, tekin af honum
fingraför. Ævareiður setti hann
saman þessa litlu bók „I was tor-
tured in the Pasadena jailhouse“.
Það kann að vekja furðu að
Fischer skrifar sig heimsmeistara
í skák. Sannleikurinn er auðvitað
sá að tapaði hann titlinum eða
því sem hann kallar „FIDE -
heimsmeistaratitli" án baráttu.
Þegar Fischer og Karpov hittust
a.m.k. sex sinnum á stuttum tíma
til að ræða einvígi um
heimsmeistaratitilinn strönduðu
allar samningaviðræður á þeirri
ófrávíkjanlegu kröfu Fischers að
í slíku einvígi bæri Fischer titilinn
heimsmeistari - en ekki Karpov.
Aukaþing FIDE, haldið í Am-
sterdam árið 1975 hafnaði þeirri
meginkröfu Fischers að í fyrir-
huguðu einvígi milli hans og Fisc-
hers yrði áskorandinn Karpov að
vinna með minnst tveggja vinn-
inga mun. Ákveðið var að tefla
þangað til annar keppandinn
næði sigri í 10 skákum, en Fischer
vildi að einvíginu yrði hætt ef
staðan væri 9:9. Þetta fékkst ekki
ígegn,féll naumlega í atkvæða-
greiðslu, 32:35, þar sem íslend-
ingar greiddu atkvæði gegn hug-
myndum Fischers og því ákvað
Fischer að afsala sér „FIDE-
titlinum". Tveimur árum síðar
hélt hinn nýi heimsmeistari Anat-
oly Karpov til Caracas í Venezú-
ela og náði þar fram miklu meiri
réttindum en Fischer hafði
nokkru sinni farið fram á.
-hól.
„Hvorkifékk ég vottné
þurrt í heilan sólarhring.
Ég sagði fangavörðunum
að ég vœri hreinlega að
drepast úr kulda og
hungri. Svörin vorustutt
og laggóð,.. Drepstu þá,
okkur er hjartanlega
sama... “
,Án nokkurs tilefnis
réðst lögregluforinginn á
mig og tók mig kverka-
taki, og ég hélt hann œtl-
aði að ganga frá mér (á
meðan á öllu þessu stóð
gat ég vart hreyft legg né
lið, handjárnaðurfyrir
aftan bak)“.
„Pegar ég neitaði að
svara fleiri spurningum
gripufangaverðirnir til
þess að svipta mig klœð-
um og linntu ekki látum
fyrren ég var kviknakinn.
Föt og aðrar eigur sem ég
hafði meðferðis voru
einnig tekin frá mér“.
Sáralítið hefur heyrst til Fischers frá því hann lagði heimspressuna
undir sig er hanii gersigraði Boris Spasskí í Reykjavík sumarið 1972.
Sagan segir, að „velunnari“ meistarans hafði reynt að kaupa upplagið
af bókinni umræddu og afstýra þannig hneyksli.
Kápan á bæklingnum sem Fisc-
her gaf út.
veikur maður að skrifa. En er það
allur sannleikur málsins? Fischer
er sannarlega kynlegur kvistur,
sem ekki hefur bundið bagga sína
sömu hnútum og samferðamenn-
irnir. Undanfarin ár hefur æ
meira borið á þeirri viðleitni hans
að forðast athygli umheimsins.
Hann hefur breytt um nafn, safn-
að skeggi, gefur ekki upp
heimilisfang. Opinbera kappskák
hefur hann ekki teflt frá því hann
lagði Spasskí að velli, en hinsveg-
ar fylgst vel með öllu því sem
gerst hefur í sk.ákheiminum. Og
hann hefur teflt fjölmargar léttar
skákir við vini og kunningja, sem
fullyrða að hann hafi engu
gleymt. Til eru þeir sem fullyrða
að hann hafi háð nokkur leynileg
einvígi m.a. gegn V-
Þjóðverjanum Robert Húbner,
og fyrrum þegni Sovétríkjanna
nú búsettum í Bandaríkjunum,
stórmeistaranum Leonid Sham-
kovic.