Þjóðviljinn - 17.10.1983, Qupperneq 8

NÝ SÓKN
Rannsóknir
Hvatt til nýjunga og umbóta
Úr erindi Vilhjálms Lúðvíkssonar á Námsstefnu um nýja sókn í atvinnulífinu
p nwfMm

|
m-Æi ri
'' -
551
_ m
ral ■' '%Jk
9 ■ i %ií
ÆÉMmi
JJ
m 1 Wm m
# I -■ '%§a ::04í
f *, ’ f ■

ÞJúnustm okkar er f þína þágu.
Samvlnnubankl íslands hf. hefur allt frá
stofnun, árlð 1962, haft það að takmarki
að vera I fremstu röð hvað varðar
nýjungar og fyrirgreiðslu í bankakerfinu
Vlðsklptamenn bankans eru úr öllum
stéttum þjóðfélagslns. Samvinnu-
banklnn kemur tll móts vlð viðsklpta-
vlnl sfna og vlnnur fyrlr þá, enda ber
banklnn nafn með rentu.
Starfsemf Samvlnnubankans er
víðtæk og öflug.
Fjöldi ums. Upphæð þ.kr. %
Orkunýting
efnistækni .13 13.942 6.8
Upplýsinga-
og tölvutækni 38 52.250 25.5
Fiskeldi 28 36.647 17.9
Matvælatækni 11 15.675 7.6
Lífefna- og líftækni 10 61.047 29.8
Bygginga- og mannvirkjat 5 6.997 3.4
Framieiðni- og gæðamál 7 5.701 2.8
Ýmiss verkefni 10 12.658 6.2
122 204.917 100.0
Á töflunni hér á eftir sést
hvernig umsóknir skiptust eftir
tegundum umsækjenda
Fjöldi % Upphæð %
Fyrirtæki 47 38.6 65.355 31.9
Einstaklingar 26 19.7 23.937 11.7
Stofnanir 24* 19.7 49.205 24.0
Fyrirt./Stofn. 16 13.1 48.380 23.6
Einst./Stofn. 7 5.7 15.480 7.5
Fyrirt./Einst. 2 10 2.560 1.3
122 100.0 204.917 100.0
Fjármagni sem veitt er til
rannsókna- og þróunarstarf-
semi á íslandi er mest megnis
veitt til rannsókna í frum-
vinnslugreinum; fiskveiða,
landbúnaðar og orkuvinnslu,
nær 50%. Aðeins 17% er varið
til rannsókna í úrvinnslugrein-
um svo sem fiskiðnaði, al-
mennum iðnaði og byggingar-
iðnaði. Þessi hlutföll eru ekki í
neinu samræmi við það sem
gerist í öðrum löndum þar sem
megin áhersla er lögð á rann-
sóknir og þróunarstarfsemi í
hvers konar iðnaði.
Þetta kom fram í erindi Vil-
hjálms Lúðvíkssonar fram-
kvæmdastjóra Rannsóknaráðs
ríkisins á námsstefnu Alþýðu-
bandalagsins um nýja sókn í at-
vinnumálum, sem haldin var í
september sl. Vilhjálmur fjallaði
þar almennt um stöðu
rannsókna- og þróunarstarfsemi
á íslandi.
Árið 1981 skiptist fjármagn til
rannsókna- og þróunarstarfsemi
á íslandi þannig:
- landbúnaður.................14%
- fiskveiðar..................19%
- orkuvinnsla...............14.2%
- fiskiðnaður................3.5%
- almennur iðnaður..........11.6%
- byggingariðnaður...........2.5%
- ýmis félagsleg verkefni...10.5%
- almennar
grundvallarrannsóknir.....24.7%
atvinnulífinu og ákvað ríkis-
stjórnin að hluti þess fjár alls 50
m. kr. skyldi renna til rannsókna-
og þróunarverkefna eftir um-
sóknum þar um. Var Rannsókna-
ráði ríkisins falið að gera tillögur
að reglum um meðferð þessa fjár
og síðan að sjá um framkvæmd á
styrkúthlutun.
Nýlega rann út frestur til að
sækja um styrki af fé þessu og
liggur bráðabirgðaúrvinnsla nú
fyrir og ástæða til að segja frá
henni hér.
Alls bárust 122 umsóknir að
upphæð tæplega 205 m. kr. til
ráðstöfunar á næsta ári. Á móti
þessu fé hyggjast umsækjendur
leggja sjálfir fram um 120 m. kr.
Áætlað er að heildarkostnaður
rannsóknaverkefnanna sem
mörg eiga að standa í 2-3 ár verði
um 650 milj. króna á núverandi
verðlagi. Þetta er mun meiri eftir-
spurn en búist hafði verið við og
ber vott bæði þörf og áhuga á
rannsókna- og þróunarstarfsemi.
Styrkirnir voru auglýstir með
áherslu á tiltekin tæknisvið og að
forgangs nytu þau verkefni þar
sem skjóts hagræns ávinnings
væri að vænta og þar sem sam-
starf stofnana, fyrirtækja og ein-
staklinga væri ríkur þáttur í fram-
kvæmd rannsókna.
Umsóknirnar skiptast á helstu
tæknisvið eins og sýnt er hér á
eftir:
önnur starfsemi á vegum ríkisins
og hin almenna stefna fjárlagag-
erðarinnar á því tímabili um að
„engir nýir menn skuli ráðnir og
engin ný verkefni tekin upp“,
hefur sagt til sín.
Ef umsvif rannsóknastofnana
atvinnuveganna sem langtímaá-
ætlun nær til er borin saman við
umsvif ríkisins í heild samkvæmt
ríkisreikningum yfir A-hluta fjár-
laga kemur í ljós, að
rannsóknastarfsemin hefur farið
halloka borið saman við ríkis-
reksturinn í heild og þannig ekki
notið þess pólitíska áhuga, sem
fram kemur í umræðum um ný-
sköpun í atvinnulífi.
50 miljónir -
122 sóttu um
Á móti þessári þróun vegur
það nokkuð að við afgreiðslu
lánsfjárlaga í vor staðfesti Al-
þingi heimild til ríkisstjórnarinn-
ar að taka lán til nýsköpunar í
Áfram á
sömu braut
Þarna kemur fram að stærsti
umsækjendahópurinn eru fyrir-
tæki og einstakingar en stofnanir
eru nokkru færri. I allmörgum til-
vikum er um samstarf stofnana,
fyrirtækja og einstaklilnga að
ræða. Þetta bendir til þess að
einkaaðilar ætli sér vaxandi hlut í
rannsóknum og þróunarstarf-
semi í landinu og er það fagnað-
arefni.
Þessi mikla eftirspurn og þau
jákvæðu áhrif, sem framboð á
styrkjafé sýnilega hefur á við-
leitni til nýsköpunar bendir til
þess að halda eigi áfram á sömu
braut. Með þessu skapast
heilbrigð samkeppni, sem leiðir
til skipulagðra rannsóknaverk-
efna og fleiri aðilar og viðbótarfé
kemur inn í rannsóknastarf-
semina á þeim sviðum sem áhug-
averð veru.“
gg
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 17. október 1985
Um þetta segir Vilhjálmur í er-
indi sínu:
„Þessar aðstæður hafa afdrifa-
rík áhrif fyrir verkefnaval og
starfshætti íslenskrar rannsókna-
starfsemi. Ef litið er á það hlut-
fall, sem varið er til rannsókna í
þágu einstakra atvinnugreina
sem hlutfall af vinnsluvirði
þeirra, sést ljóslega að umtal-
sverðum fjármunum er varið í
þágu fiskveiða, landbúnaðar og
orkuvinnslu, eða svipuðu hlut-
falli og í öðrum löndum er varið í
iðnað. Hins vegar er mjög lágu
hlutfalli miðað við vinnsluvirði
varið til r og þ í þágu almenns
iðnaðar, byggingariðnaðar og
fiskvinnslu, þ.e. úrvinnslu-
greina.“
Tillögur
Rannsóknaráðs
„Fyrir tveim árum kynnti
Rannsóknaráð ríkisins langtíma-
áætlun fyrir rannsókir í þágu at-
vinnuveganna og lagði þar til að
rannsóknastarfsemin yrði efld
með hliðsjón af þjóðhagslegum
markmiðum og þeim aðstæðum,
sem blasa við í megingreinum at-
vinnulífsins og skilgreindar voru í
athugunum á vegum ráðsins. í
heildina var gert ráð fyrir 5%
aukningu á umsvifum rannsókna-
starfseminnar milli ára á tímabil-
inu, en hins vegar töluverðum
mun á vexti einstakra stofnana
- aukið verði framlag til sjóða,
sem styrkja rannsóknir vöru-
og aðferðaþróun á vegum fyr-
irtækja og stofnana.
Jafnframt vakti ráðið athygli á
því að knýjandi nauðsyn væri að
leggja grundvöll að nýjum vaxta-
sviðum fyrir atvinnu- og efna-
hagsframfarir og aðlaga eldri
atvinnugreinar breyttum skilyrð-
um.
Áætlun þessari var vel tekið af
ríkisstjórn og lagði hún tillögu til
þingsályktunar fyrir Alþingi, sem
hlaut einróma samþykki vorið
1983.
Það er ályktað að áætlun
Rannsóknaráðs skuli lögð til
grundvallar langtímastefnu í
rannsókna- og þróunarstarfsemi.
Eftir þessari áætlun hafa
rannsóknastofnanir atvinnuveg-
anna f megindráttum farið í til-
lögugerð sinni og starfsáætlunum
undanfarin þrjú ár, en því miður
hefur þróunin í reynd nánast orð-
ið gagnstæð við það, sem áætlun-
in gerði ráð fyrir að því er varðar
heildarumsvif rannsóknastarf-
seminnar í þágu atvinnuveganna.
Gagnstætt tillögu Rannsókna-
ráðs um að rannsóknastarfse-
minni yrði veittur aukinn stuðn-
ingur þótt samdráttur yrði á næst-
unni í þjóðarbúskapnum hefur
rannsóknastarfsemin verið sett
undir sömu takmarkanir or

SAMVINNUBANKINN
Afialbankl Bankastrajtl 7 Reykjavlk og 18 útlbú nm land allt
Vilhjálmur Lúðvíksson.
með sérstaka áherslu á rannsókn-
ir í þágu úrvinnslugreina.
Rannsóknaráð lagði Iangtímaá-
ætlun þessa fyrir stjórnvöld með
ályktun, þar sem í meginatriðum
er hvatt til þess að:
- mótuð verði starfsskilyrði fyrir
atvinnuvegina, sem hvetji til
nýjunga og umbóta í atvinnu-
lífinu;
- rannsóknastofnanir afli eigin
tekna í auknum mæli með
verkefnum, sem viðskiptavinir
greiði fyrir;
- rannsóknastofnanir fái aukið
sjálfstæði og ábyrgð í rekstrar-
legum efnum, m.a. við ráðn-
ingu starfsliðs;