Þjóðviljinn - 23.02.1984, Page 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINNj Fimmtudagur 23. febrúar 1984
DJÚÐVIUINN
/
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guörún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi ólafsson, Lúðvík Geirsson,
Magnús H. Gíslason, ólafur Gíslason, óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurösson.
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson.
Ljóamyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Augiýsingar: Áslaug Jóbannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Sfmavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Kjaraskerðingin
staðfest
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknar-
flokksins hóf feril sinn með því að svipta launafólk rétti
til að semja um kaup og kjör og lögfesta stórfelldustu
kjaraskerðingu sem um getur í sögu íslenska lýðveldis-
ins. Þegar verkalýðshreyfingin krafðist þess að fá samn-
ingsréttinn tilkynnti forsætisráðherra að slík heimild
yrði veitt með því skilyrði að kjarasamningar tækju mið
af stefnuforsendum ríkisstjórnarinnar.
Sá samningur sem forystumenn ASÍ og VSÍ undirrit-
uðu í fyrradag er að dómi Steingríms Hermannssonar
mikill sigur fyrir ríkisstjórnina. Samningurinn felur í sér
að kjaraskerðingin er staðfest á formlegan hátt. Guð-
mundur J. Guðmundsson, formaður Dagsbrúnar,
bendir á þennan kjarna málsins í viðtali við Þjóðviljann
í gær: „Þessir samningar negla niður kjaraskerðinguna
frá síðasta ári. Það er ekkert endurheimt af henni.“
Ásmundur Stefánsson, forseti ASÍ, lýsti þeirri
skoðun að þótt ekki væri ástæða til að hrópa húrra fyrir
þessum samningum fælu þeir í sér betri kost en að efna
til átaka á vinnumarkaðinum. Forseti ASÍ lagði mikla
áherslu á að með hliðarráðstöfunum, sem ríkisstjórnin
hefði lofað að beita sér fyrir, næðist fram veruleg
Ieiðrétting fyrir þá hópa sem verst væru settir.
Guðmundur J. Guðmundsson varaði við því að fjár-
magns til slíkra hliðarráðstafana yrði aflað með því að
lækka niðurgreiðslur. Á þennan hátt yrði launafólk
sjálft látið greiða kostnaðinn í gegnum verulega hækk-
un á verði mjólkur, kjöts og annarra matvæla sem eru
stór hluti af daglegri neyslu launafólks. Formaður
Dagsbrúnar mótmælti einnig harðlega að þessir samn-
ingar skyldu fela í sér stórt skref aftur á bak hvað snertir
greiðslur fyrir eftirvinnu og næturvinnu. Þar væri verið
að svipta launafólks ávinningi af margra ára baráttu.
í viðtali við Þjóðviljann í gær mótmælti Ólafur Jónas-
son, formaður kjaranefndar Iðnnemasambands ís-
lands, því harðlega að samningarnir fælu í sér að ungt
fólk á aldrinum 16 til 18 ára væri ekki viðurkennt sem
fullgildir launamenn í fyrsta skipti síðan 1937. „Hér er
verið að brjóta blað í verkalýðssögunni og hverfa
marga áratugi aftur í tímann“, sagði Ólafur Jónasson.
Formaður Dagsbrúnar gagnrýndi þessi ákvæði á sama
hátt.
Á formannafundi ASÍ mun verulegur hluti fundar-
manna hafa setið hjá við afgreiðslu samninganna. Þjóð-
viljinn segir í frétt að um fjórðungur hafi setið hjá en
Morgunblaðið telur að það hafi verið mun fleiri, eða
nær þriðjungur. í þessum hópi var Benedikt Davíðsson
formaður Sambands byggingarmanna. Hann segir í
viðtali við Þjóðviljann í gær: „Við töldum að ekki væri
fullreynt um það gagnvart okkar viðsemjendum að
unnt reyndist að fá fram lagfæringar. Þess vegna vildum
við ekki taka afstöðu til þessa samnings fyrr en við
teldum það fullreynt.“
í gær kom í ljós að samningsaðilar eru ekki sammála
um hvernig beri að túlka yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar
um hliðarráðstafanir í þágu þeirra sem verst eru settir.
VSÍ telur að þær séu háðar því að öll félög samþykki
samninginn. Á þann hátt ætlar VSÍ með hótunum að
svipta félögin raunverulegum samningsrétti. Forysta
ASÍ getur hins vegar ekki verið aðili að slíkri réttinda-
sviptingu. VSÍ vill fjármagna aðgerðirnar með lækkun
niðurgreiðslna og þar með stórfelldri hækkun matvæla.
ASÍ er andvígt þeirri aðferð. Sá hornsteinn samnings-
ins sem felst í loforðum ríkisstjórnar virðist því hafa
verið tálbeita.
klippt
Skrifað undir samninga ASÍ og VSÍ í fyrradag.
Hreyfingar
er þörf
Verkalýðshreyfing sem ekki
hreyfist sækir ekki fram. Jón
Kjartansson í Vestmannaeyjum
bendir á að samninganefnd ASÍ
hafi unnið gott starf ef tekið sé
tillit til þess hversu lítinn bakhjarl
hún hafði í raun og veru.
Formannafundur ASÍ hafnaði
því fyrir áramót að taka samning-
ana heim í hérað, inn á borð fé-
laga eða landssambanda. Síðan
hafa samningamálin verið í
þröngum farvegi forystu ASÍ og
VSÍ. Það hefur verið áberandi í
umræðum um kjaramál á opin-
berum vettvangi allt frá því að
ríkisstjórn setti á samningabann
með lögum og knúði fram 23-
30% kaupmáttarskerðingu, að
hversu vígfimir sem forystumenn
verkalýðsfélaganna hafa verið í
þeim, hafa þeir endanlega verið
biðjandi í sinni afstöðu en fulltrú-
ar ríkisvalds og atvinnurekenda
hótandi. Samningar eru gerðir án
þess að nokkurt verkalýðsfélag
hafi svo mikið sem samþykkt ver-
kfallsheimild til stjórna sinna og
samninganefnda, nema verka-
lýðsfélög fyrir hönd starfsmanna í
álverinu, sem hafa háð harða ver-
kfallsbaráttu.
Margt vel gert
Sá samningaferill sem verið
hefur í gangi síðustu mánuði er
ekki fallinn til þess að virkja
fjöldann að baki samningaforyst-
unni. En ef litið er yfir tímabilið
frá því í vor og fram á þennan dag
er ljóst að margt hefur verið vel
gert og annað miður. Eftir að
ríkisstjórnin hafði svipt verka-
lýðshreyfinguna mannréttindum
töluðu ýmsir fyrir því að gripið
yrði til harðra gagnaðgerða strax,
en ekki var talin „staða“ til þess.
ASÍ og BSRB svöruðu þess í stað
með vel útfærðri upplýsingaher-
ferð sem stjórnarliðar kveínkuðu
sér mikið undan, og reyndu síðan
að svara í sömu mynt. Á
haustmánuðum var farið í undir-
skriftasöfnun gegn afnámi samn-
ingsréttar, og þrátt fyrir að sú að-
ferð væri gagnrýnd og fram-
kvæmd hennar væri víða í mol-
um, þá sýndi hún lífsmark og
þátttöku, sem byggja hefði átt á.
Útifundurinn á Austurvelli í
þingbyrjun sýndi einnig að hin
virka fjöldasveit svaraði þegar
forysta verkalýðshreyfingarinnar
kallaði.
Erfiður tími
Eftir þessi tvö athafnaskeið
kom erfiður tími þar sem um-
ræður í forystu verkalýðshreyf-
ingarinnar snérust um kröfur og
samningataktík og sýndu fram á
samstöðuleysi og lítinn aðgerða-
hug. Afleiðingin varð sú að
dampurinn datt niður og slok-
knaði undir kötlunum. Það van-
taði bæði stígandi og þunga í
samningaundirbúninginn.
Klukkan gekk hvorki á
stjórnvöld né á atvinnurekendur,
heldur á verkalýðsforystuna
sjálfa, sem átti það á hættu, ef
samningar drægjust á langinn, að
vera sökuð um að vilja ekki hirða
það litla sem stóð til boða.
Sjálfskönnun
Dagsbrúnar
Athyglisvert er, að á meðan á
þessu þófi stóð hóf Verka-
mannafélagið Dagsbrún sjálfs-
könnun, efndi til fjölmargra
vinnustaðafunda og funda með
kjörnum samninganefndum frá
einstökum vinnustöðum. Út úr
þeirri vinnu sem hefur verið lögð
í að tala við félagsmenn virðist
hafa komið önnur afstaða heldur
en sú sem forystumenn margra
annarra verkalýðsfélaga telja sig
vita um hug sinna félagsmanna.
Guðmundur J. Guðmundsson
formaður Dagsbrúnar hefur í við-
tölum við fjölmiðla lagt áherslu á
að hann ætli sér ekki að taka sér
til fyrirmyndar hershöfðingja
sem undirbúa síðasta stríð. Þar er
komið að kjarna máls því að að-
ferðir við að efla „baklandið" i
félögunum og fylgja fram kröfum
verkafólks hljóta að miðast við
það stríð sem er háð, en ekki fyrri
stríð. Málum er gjarnan stiilt
þannig upp, að annaðhvort sé
verkfall eða meiri eða minni upp-
gjöf. Heyrst hefur að vegna kjar-
askerðingar, skulda og atvinnu-
brests geti og vilji verkafólk ekki
fara í verkfall. Þarf það að þýða
að ekki sé hægt að fylgja aðgerð-
aráætlun sem skapi stígandi,
þunga og hreyfingu í verkalýðs-
hreyfinguna?
Nýsköpun
í aðferðum
Verkalýðshreyfingin hefur
gert tilhlaup í átti til nýsköpunar í
þeirri lotu sem lauk með samn-
ingum ASÍ og VSÍ. Láglauna-
könnunin var tam. aðferð sem
dugði til þess að rétta hlut hinna
allra verst settu að nokkru og um-
fram aðra. Um samræmda hern-
aðaráætlun hefur ekki verið að
ræða, og niðurstaðan hefur ekki
náðst með þátttöku fjöldans í ein-
hverri mynd. Hvort sem að nið-
urstaðan hefði orðið betri eða
verri með því, er ljóst að án fjöl-
daaðgerða verður styrkur hreyf-
ingar og forystu lítill. Margt hefur
glutrast niður í þessari lotu, svo
sem yfirvinnuálagið, fullgild laun
frá 16 ára aldri, vörnin fyrir
verkamannabústaðakerfið o.fl.
Það er því full ástæða til þess að
ræða ýtarlega lærdóma þá sem
draga má af liðinni baráttu, því
mörg orrustan er framundan sem
kallar á nýsköpun í aðferðafræði
verkalýðshreyfingarinnar.
- ekh
Álmannarómur
ekki óskeikull
Sjaldan lýgur almannarómur,
segir máltækið. Það er oft notað
þegar menn vilja halda því fram
að sannleikskorn kunni að
leynast í meira eða minna óná-
kvæmum söguburði. En tökum
eftir því að með orðinu sjaldan er
gert ráð fyrir því að almannaróm-
ur geti stundum logið. Þetta er
gott að hafa í huga þegar menn
ræða bankarán í Breiðholti og
vopnað rán á Laugavegi sín á
milli þessa dagana. Almanna-
rómur er kominn vel á veg með
að þjófkenna starfsfólk Iðnaðar-
bankans, sem var rænt, leigu-
bílstjórann sem miðað var byssu
á og stolið af bflnum, og pening-
asendlana frá ÁTVR sem urðu.
að láta frá sér fé undir hótunum
um að búkur þeirra yrði fylltur
höglum. Þetta er allt samkvæmt
gamalli íslenskri hefð sem segir
að sá sem stolið er frá skuli
þjófsnafnbót bera upp frá því.
Frægt er dæmið um Jón þjóf sem
varð fyrir því óláni að skóhlífun-
um var stolið frá honum, og fékk
auknefni sitt af því. Þótt ekki sé
verið að mæla gegn íslenskum
hefðum almennt er þessi þó afar
hvimleið, og mætti vel leggjast af.
-ekh