Þjóðviljinn - 11.05.1984, Blaðsíða 7

Föstudagur 11. maí 1984 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Fjölskyldan í fyrsta þættl: Pálmi Gestsson, Lilja Þórisdóttir, Gísli Halldórsson, Guðrún Ásmundsdóttir og
Þorstelnn Gunnarsson.
Hvað nú ungi maður?
Leikfélag Reykjavíkur:
Fjöreggið
Eftir Svein Einarsson
Leikstjóri: Haukur J. Gunnarsson
Leikmynd og búningar: Steinþór Sig-
urðsson
Lýsing: Daníel Williamsson.
Þýskir unglingar voru á dögun-
um að skrifa lesendabréf um mál
jafnaldra sinna sem höfðu framið
sjálfsmorð. „Hvaða möguleika",
spyr einn þeirra, „eigum við í heimi
þar sem friði er haldið uppi með
ofbeldi og velmegunarhugsunar-
hátturinn hefur í för með sér tor-
tímingu náttúrunnar? Við lifum í
heirni", segir ung stúlka, „þar sem
hver og einn verður að virka eins
ogtilfinningajausvél, ogþeim, sem
verja sig gegn þessu, er vísað frá
sem utangarðsfólki. Við viljum lifa
manneskjulegu lífi og það eru eng-
in innantóm slagorð“.
Það er ekki úr vegi að nefna þessi
skrif í sambandi við efni nýs leikrits
eftir Svein Einarsson sem Leikfé-
lagið frumsýndi á miðvikudags-
kvöld. Kynslóðirnar eru þar að
halda fram sínum sannleika eins og
fyrri daginn og er margt gamal-
kunnugt: við viljum lifa okkar lífi,
öðruvísi lffi, segir sonurinn. Hvað
er að okkar lífi? spyrja foreldrarn-
ir, og höfum við ekki lagt þér allt
upp í hendur? Hinn sígildi partur
ræðunnar er svo tengdur stað og
stund með svofelldum hætti: Son-
urinn Arnór, sem umbrot nokkur
eru í, ætlar kannski til Kúbu að
byggja hús með Heiðu, elskunni
sinni, sem er úr velríkri borg-
arafjölskyldu eins og hann. En
Amór er uppi á dauflegum tíma í
hugsjónum, hann grunar að Kúba
valdi vonbrigðum eins og meiri-
háttar tilraunir aðrar. Hann vill
ekki hið sérgóða velsældarlíf í
skugga neyðar og sprengju, en
hvað hann vill, það veit hann ekki
sjálfur. Þótt hann svo undir lokin
fari með brot úr gömlum draumi
um að finna gæfuna í litlum sam-
hjálpareiningum, rækta garðinn
sinn.
Pálmi Gestsson fór með hlutverk
sonarins og gekk prýðilega að
koma til skila ráðleysi þessa unga
manns, sem ofan á margt annað má
sæta því að allar konur þurfa endi-
lega að ráðskast með hann. Verr
gekk honum að flytja ádrepuna á
heim foreldranna eða að fá
áheyrendur til að festa trúnað við
drauminn um „þriðju leiðina" í lífs-,
háttum undir lokin - en þar er text-
inn líka mjög farinn að þreytast
eins og síðar verður vikið að.
Sísí, systir Arnórs, er svo á allt
öðrum tískubuxum: hann er ekki
sáttur við ríkidæmi fhölskyld-
urnnar, henni finnst hún eiga kröfu
á miklu meiru og mun „selja sig
hæstbjóðanda“ (orð Arnórs) til að
geta gleypt sem mest og það sem
fyrst. Lilja Þórisdóttir lék þessa
frjálshyggjuprinsessu af glaðbeittu
öryggi, það er líklega skynsamlegt
hjá henni og leikstjóra að gera Sísí
ekki áberandi „andstyggilega“ - án
þess þó það fari á milli mála hver
gripurinn er.
Foreldrarnir, Ólafur heildsali og
frú Oddný í húsinu, eru óháðari
stað og stund en börnin, eiga sér
enn fleiri ættingja í leikbók-
menntum. Hann er háborgara-
legur sjarmör og umburðarlyndur
að vissu marki. Þorsteinn Gunnars-
son fellur einkar vel að þessu hlut-
verki og átti m.a. ágætlega „rétt“
orðlaus svör við rausi annarra. í
hlutverki Oddnýjar sýnir Guðrún
Ásmundsdóttir fyrst og fremst
konu, sem telur sig ekki „eiga“
annað en börnin og er stutt í vissa
grimmd þegar hún telur þessu
eignarhaldi ógnað. Oddný hefur
þegar misst eftirlætið Sigfús í alk-
óhólinn, þeim mun meira kapp
leggur hún á að halda í Arnór,
sleppa honum ekki til Heiðu eða til
Kúbu (gauragangurinn út af Kú-
buferðinni sleppur fyrir horn ein-
mitt í þessu samhengi). Ýmislegt í
þessari heift ungamóðurinnar ork-
ar reyndar tvímælis frá hendi höf-
undar (uppgjör Oddnýjar og
Heiðu í þriðja þætti), en Guðrún
Ásmundsdóttir leikur vel á þessa
strengi og af góðu næmi og gleymir
ekki heldur umkomuleysinu á bak
við kaldranalegt tal Oddnýjar.
Jóhann Sigurðsson er glataði
sonurinn Sigfús, það er lítið hlut-
verk og ekki fólgið í öðru en minna
á sögu sem er lokið áður en tjaldið
lyftist. Sveinn J. Kjarval er sonur
hans lítill og lét sér hvergi bregða í
sviðsljósunum: Margrét Ólafsdótt-
ir er skopstæling á ömmu, hún
„IBM - System 36“ er tölvubún-
aðurinn sem Samvinnuskólinn á
Bifröst tekur til notkunar í haust.
Þessi fullkomnu tæki eru bylting í
starfsemi skólans, og ný viðhorf
skapast í starfsfræðslunám-
skeiðum hans fyrir samvinnu-
hreyfinguna. Nýlega hafa hagstæð-
ir samningar tekist um þessi tölvu-
kaup við umboðsmenn IBM á Is-
landi.
Nú í sumar verða allar kennslu-
stofur og kennsluhúsgögn Sam-
vinnuskólans endurnýjuð. Bóka-
safn Samvinnuskólans er í cndur-
mótun, og í haust verða matvæla-
geymslur mötuneytis Samvinnu-
skólans endurbyggðar.
Samvinnuskólinn er í mjög
auknum mæli að taka myndbönd í
notkun jafnt í reglulegri kennslu
sem á starfsfræðslunámskeiðun-
um.
Næsta vetur verður sú nýjung í
kennslu Samvinnuskólans að heila
viku munu nemendur sjálfír starf-
leikur hlutverkið eins og til má
ætlast en reyndar er þessi kona á
skjön við sennileikann í þessu fjöl-
skyldudrama.
Árni Bergmann
skrifar um
leikhús
Gísli Halldórsson fer með hlutverk
afans, sem einu sinn var hið Unga
ísland en er nú gamall og utan-
gátta. Gísli kann manna best að
hnýta saman hreyfingu og hreim og
allt sem þarf til að sannfæra áhorf-
endur um að þar fari persóna með
miklum rétti. Afi gamli er vafalaust
rækja tilraunafyrirtæki til þess að
öðlast raunhlíta reynslu af atvinnu-
rekstri.
Þetta kom meðal annars fram í
yfirlitsræðu skólastjóra Samvinnu-
skólans á Bifröst, Jóns Sigurðs-
sonar, við skólaslit 1. maí síðast
liðinn, en þá lauk 66. skólaári Sam-
vinnuskólans og 29. árinu á Bifröst
í Norðurárdal. Umsóknarfrestur
um skólavist næsta vetur er til 10.
júní næst komandi.
122 nemendur stunduðu nám við
Samvinnuskólann í vetur og luku
38 Samvinnuskólaprófi. I hópi
nemendanna voru 45 í Framhalds-
deild Samvinnuskólans sem starfar
í Reykjavík, og af þeim gangast 24
undir stúdentspróf nú í vor.
Við skólaslit nú höfðu alls 7.101
sótt starfsfræðslunámskeið Sam-
vinnuskólans frá því að þeim var
hrundið af stað 1977, en nú í vetur
höfðu þar af 343 sótt slík námskeið
skólans. Nú í vor verða 38 nám-
hugsaður sem „kómískur léttir“
eins og í því atriði t.d. þar sem hann
truflar alvarlegt samtal feðganna
með ótímabærum kveðskap og víst
er að hvert tillegg Gísla í þessu
hlutverki vakti upp hlátur. En mitt
í þessu ástandi settist undrun að
þessum áhorfanda: hér hlægjum
við hver sem betur getur, en samt
er þessi gamli maður líklega meiri
samúðar verður en allt þetta pakk
til samans.
Guðrún S. Gísladóttir fer með
heldur vanþakklátt hlutverk Heiðu
en henni tókst það sem er erfitt: að
flytja af einlægni von sem þessi
stúlka vill smíða sér um eitthvað
skírra, eitthvað blárra.
Soffía Jakobsdóttir, Aðalsteinn
Bergdal, Margrét Helga Jóhanns-
skeið á 36 stöðum í öllum lands-
hlutum auk Bifrastar.
Framhaldsdeild Samvinnu-
skólans verður slitið laugardaginn
12. maí næst komandi í Holtagörð-
um í Reykjavík, og útskrifast þá
tíundi stúdentaárgangurinn.
Hæsta einkunn á Samvinnu-
skólaprófi hlaut þessu sinni Hildur
Árnadóttir frá Keflavík - 9,27.
í yfirlitsræðu sinni sagði skóla-
stjóri Samvinnuskólans meðal ann-
ars: „Skólar verða vitaskuld að
uppfylla almennar kröfur, en um
fram þær er farsælast að hver
stofnun sé sem sjálfstæðust og
væntanlegir nemendur geti valið
sér braut eftir vild og getu því að
eitt hæfir ekki öllum. Auður, blómi
og skrúð þjóðmenningar og þjóð-
ernis vex og dafnar best þegar fjöl-
breytni og sjálfræði er mest. Við
megum aldrei gleyma því að auk
annarra hlutverka er skólunum
ætlað að efla íslenska menningu,
styrkja íslenskt þjóðerni og auka
mennt þjóðarinnar.“
Tölvur að Bifröst
122 nemendur í vetur í skólanum
dóttir, Kjartan Ragnarsson,
Steindór Hjörleifsson og Valgerð-
ur Dan eru partígestir í miðþættin-
um, skopmyndir af því sem
augljóst er orðið þegar líður á ís-
lenska drykkju og var það allt við
hæfi.
Það er margt gott um þetta fyrsta
sviðsverk Sveins Einarssonar að
segja. Skynsemi og kunnátta eru
þau orð sem fyrst leita á áhorfand-
ann að sýningu lokinni. Sveinn ger-
ir sér af einlægni far um að setja sig
inn í margt það sem er ofarlega á
baugi hjá unglingum og aðstand-
endum þeirra og þá ekki aðeins í
efnuðum húsum. Hann gerir sér far
um að láta málstað hvers og eins
njóta sín. Kannski er sanngirni
hans og velvild of mikil þótt undar-
legt megi virðast - það er nefnilega
ekki eins skelfilegt og margir halda
nú um stundir að höfundar eigi sér
„fordóma". Textinn er oft lipur og
gengur greitt, aðstæður og per-
sónur eru kynntar af góðum hag-
leik. Það seni svo helst íþyngir
verkinu er það, hve hlutur hins al-
menna, dæmigerða, típíska, verð-
ur stór í persónum og umræðu
þeirra í milli. Og þá á kostnað hins
sérstæða og óendurtakanlega í lífi
og máli hvers og eins, á kostnað
þess sem skerpir línur og eflir
spennu. Einkum er það í lokaþætti-
num sem þessi hlutföll verða áber-
andi, það hefur gerst sem gerast
átti og eftir er mjög almenn um-
ræða um það, sem mestallt hefur í
ljós komið, og háskinn deyr út á
bak við orðin.
Um leikstjórn Hauks J. Gunn-
arssonar og umgjörð Steinþórs
Sigurðssonar liggur einnig beinast
við að segja sem svo, að þeir hafi
skynsamlega og kunnáttusamlega
staðið að verki. Og fylgi þeim ein-
kennum textans, sem höfundur
nefnir í viðtali, þegar hann talar um
að þetta sé „venjulegt leikrit" þar
sem ætlast er til þess að fólkið sé
„tekið trúanlegt". Spyrja mætti
hvort aðrar leiðir hefðu verið færar
eða a.m.k. reynandi, með því t.d.
að brydda upp á leikstíl og smiða
umgjörð sem gerðu þetta umræðu-
verk sjónrænna en raunin varð á,
væru jafnvel í meðvitaðri andstöðu
eða glímu við raunsæislegan texta?
Þór Eldon.
Dauðaljóð
Ellefu dauðaljóð nefnist ljóðakver
eftir Þór Eldon sem súrrealistaforlagið
Medúsa gefur út. Björk gerir myndir
við textann. Einn þeirra er á þessa leið:
Stúlka
réttu mér gjörðina
ég œtla að kyrkja þessa heimsku sól
og skapa aðra rauða, aðra kaldari.
Ber þessi texti fyrirsögnina „Rétt á-
kvarðanataka“, en einatt er lengra
seilst í Dauðaljóðum til þess að raða
saman myndum í „órökvísu" samhengi.
Dauðaljóðin ellefu koma út í 200 ein-
tökum. Höfundur selur kverið sjálfur.
Einhleypir - umræðu- og
Hópur fólks sem að undanförnu hefur unniði I
að undirbúningi hagsmuna- og skemmtisam-
taka einhleypra boðar til kynningar- og um-
ræðufundar í Félagsstofnun stúdenta (við
Hringbraut) laugardagskvöldið 12. maí kl. j
8.30.
skemmtifundir
STRAX að fundinum
loknum verður
dansleikur til kl. 03.00.