Þjóðviljinn - 17.02.1985, Qupperneq 16

LEIÐARAOPNA
7
Gunnlaugur Ástgeirsson kennari
Þolinmœðin á þrotum
GunnlaugurÁstgeirsson er
kennari við Menntaskólann í
Hamrahlíð og er einn þeirra
kennara við skólann sem
auglýsti eftir nýrri vinnu í
Morgunblaðinu nýverið. Við
spurðum hann fyrst hverjar
væru kröfur kennara.
- Meginkrafa okkar er sú að
launin verði bætt þannig að þau
verði svipuð og fólk með
sambærilega menntun hefur á al-
mennum vinnumarkaði. Þetta
launabil hefur farið stöðugt vax-
andi, og nýleg könnun Hagstof-
unnar leiðir í ljós mun á kjörum
háskólamenntaðra sem skiptir
tugum prósenta, - allt upp í 70%,
og ef kennarar væru teknir út úr
sérstaklega mundi þessi munur
verða enn meiri eða allt að 80-
90%. í kröfugerð launamálaráðs
BHM fyrir kjaradómi er gerð
krafa um að jafnað verði við hinn
almenna markað, og nái hún
fram að ganga þá verðum við
ángæðir.
Ef kjaradómur fellst hins vegar
ekki á þessar kröfur okkar, eins
og líkur benda til af fenginni
reynslu, fara kröfur okkar um
sérkjarasamning að öðru leyti
eftir niðurstöðu kjaradóms, en
krafan um sambærileg laun verð-
ur ennþá í fullu gildi.
Hver verða viðbrögð ykkar ef
ekki nást viðunandi samningar?
- Nú hafa 70% kennara sagt
upp störfum frá 1. mars. Trúlega
halda þessi 70% uppi 80% af allri
kennslu í skólunum. Kennarar
hafa véfengt heimild ráðherra til
framlengingar uppsagnarfrests
vegna þess hve seint hún er til
komin. í því efni styðjumst við
við álitsgerð lögfræðings sem er
sérfræðingur í vinnurétti.
Þannig er öldugis óvíst annað
en að meiriháttar truflun verði á
skólastarfinu 1. mars nema búið
verði að ná fram viðunandi samn-
ingum fyrir þann tíma. Ennfrem-
ur er ljóst að þó svo að kennarar
gangi ekki út 1. mars, þá muni
fjöldinn allur af hæfustu kennur-
um skólakerfisins hætta þessari
vinnu ef kjörin verða ekki bætt
verulega.
Verður úrskurður kjaradóms
endanleg niðurstaða eða er hcegt
að knýja fram breytingu á henni?
- Urskurður kjaradóms er
endanlegur hvað varðar aðal-
kjarasamning, en þá er eftir að
gera sérkjarasamning, og þar
mun gefast svigrúm til leiðrétt-
ingar, en þar veltur á vilja ríkis-
valdsins til að semja hver niður-
staðan verður.
Á þessi kjaradeila langan að-
draganda?
- í röðum kennara er um mjög
víðtæka óánægju að ræða, og hjá
mörgum, sérstaklega eldri kenn-
urum, er þetta ekki einungis
spurning um peninga, heldur um
þá lítilsvirðingu sem starfi þeirra
og menntun er sýnd með þeim
launakjörum sem boðið er uppá.
Það má segja að þarna sé loksins
að koma upp á yfirborðið við-
brögð við ástandi sem á sér
langan aðdraganda. Kennarar
hafa lengi reynt að breyta þessu
ástandi, en nú er þolinmæði
þeirra endanlega á þrotum og því
er gripið til örþrifaráða.
Nú hefur menntamálaráðherra
lýst yfir góðum vilja til að bœta
kjör kennara. Gefur það ekki til-
efni til bjartsýni?
- Okkur duga lítið yfirlýsingar
um góðan vilja ef sá vilji kemur
ekki fram við samningaborðið.
Þarna þurfa verkin að tala.
Telur þú að kennarar muni
standa við fyrri uppsagnir og
ganga út 1. mars?
- Ég tel mikla hættu á því að
flestir þeir kennarar sem sagt
hafa upp gangi út 1. mars ef ekki
verða breytingar á kjörunum.
Hvað tekur þá við í skólastarf-
inu?
- Það má guð vita.
ólg.
Gunnlaugur Ástgeirsson: Mikil hætta
á að kennarar gangi út 1. mars.
LEHDAR1
Þjóðarsamstaða með
í annaö skiptið á þessum vetri blasir nú viö
lömun skólahalds í landinu. Veröi laun háskóla-
menntaðra kennara hjá ríkinu ekki leiðrétt til
samræmis við laun á almennum vinnumarkaði
fyrir lok þessa mánaðar er fyrirsjáanlegt að stór
hluti kennara á framhaidsskólastigi muni leggja
niður vinnu þann 1. mars næstkomandi.
Deila þessi endurspeglar það neyðarástand
sem ríkir um þessar mundir í öllu menntakerfi
landsmanna og á rætur sínar fyrst og fremst að
rekja til skilningsleysis yfirvalda á mikilvægi
menntunar og gildi þess starfs sem unnið er í
skólum landsins.
Kennurum á öllum skólastigum hefur verið
misboðið, bæði hvað varðar laun, starfsskilyrði
og síðast en ekki síst hvað varðar skilning á
kennarastarfinu sem slíku. Launadeila háskóla
menntaðra kennara nú snýst því ekki fyrst og
fremst um peninga. Hún snýst ekki síður um að
breyta þeim viðhorfum sem verið hafa ríkjandi
meðal yfirvalda til skólastarfsins sjálfs og mikil-
vægi þess. Og hún snýst ekki síður um sjálfs-
virðingu kennarastéttarinnar.
Það er viðurkennt af flestum að kennarastétt-
in hefur dregist aftur úr öðrum stéttum í launa-
legu tilliti á undanförnum árum. Þó hefur keyrt
um þverbak tvö síðastliðin ár ef tekið er tillit til
hins almenna launamarkaðar. öllum hefur ver-
ið þessi þróun Ijós, og þeir sem til þekkja vita að
hún hefur komið illa niður á skólastarfinu. Til
þess að geta séð sér og sínum farborða hafa
margir kennarar þurft að leggja á sig ómælda
yfirvinnu og aukastörf, sem óhjákvæmilega
koma niður á gæðum kennslunnar. Skólarnir
hafa ekki haft aðgang að kennurum með full
kennsluréttindi og oft og tíðum þurft að taka við
þeim starfskrafti sem fáanlegur er án tillits til
menntunar. Þetta á ekki hvað síst við um
kennslu í tækni-og raungreinum eins og tölvu-
fræði og stærðfræði. Á þeirri tækniöld sem við
búum á núna ætti hverjum manni að vera Ijóst
að slík þróun fær ekki staðist. Enda hafa einka-
skólarnir í þessum greinum sprottið upp, þar
sem hinu hefðbundna skólakerfi hefur ekki ver-
ið gert kleift að sinna skyldum sínum.
Þessi þróun vekur þá spurningu, hvort það
fjársvelti sem skólakerfinu er nú búið sé ekki
meðvituð aðferð yfirvalda til þess að koma á
þeim grundvallarbreytingum á skólastarfinu,
sem Inga Jóna Þórðardóttir aðstoðarmennta-
kennurum
málaráðherra reifaði á almennum fundi á Gauk
og Stöng fyrir réttri viku: að upp verði teknir
einkaskólar í æ ríkari mæli, þar sem ríkið sinni
fræðsluskyldu sinni með greiðslu lágmarks-
gjalds á hvern nemenda, en síðan verði skólun-
um gert ffjálst að innheimta gjald á nemendur
eftir kröfum um þjónustu og gæði. Að
menntunin verði gerð að markaðsvöru þar sem
gæðin fari eftir greiðslugetu nemenda og for-
eldra.
Slíkar hugmyndir eiga sem betur fer ekki upp
ápallborðið meðal þorra íslendinga. Þærganga
í berhögg við lýðræðislegar kröfur um jafnrétti til
náms og þann skilning að menntun sé ekki
markaðsvara, heldur réttur sem samfélagið
tryggir hverjum og einum eftir þörfum.
Þolinmæði kennara er á þrotum, þess vegna
arípa þeir nú til örþrifaráða, segir Gunnlaugur
Ástþórsson í viðtali við Þjóðviljann í dag. Þau
örþrifaráð þorra kennara að segja upp vinnu
sinni ættu að opna augu stjórnvalda fyrir því að
stefnubreytingar er þörf: krafan snýst ekki bara
um hærri laun heldur kannski fyrst og fremst um
nýjan skilning á gildi skólastarfs og menntunar
á okkar tímum. Um þá kröfu ætti að vera þjóð-
arsamstaða. ólg.