Þjóðviljinn - 03.05.1985, Blaðsíða 9

Landverndarsamtök vatna-
svæða Blöndu og Héraðs-
vatna héldu aðalfund sinn í
Húnaveri þann 12. apríl 1985
við ágæta fundarsókn og
áhugaverðar umræður. Auk
aðalfundarstarfa var aðalmái
fundarins samstaða og stuðn-
ingur við Náttúruverndarráð
vegna hinnar svokölluðu Mý-
vatnsdeilu, og rétt náttúru-
verndar gegn rányrkjuyfir-
gangi skammtímagróðans.
Eftirfarandi ályktun þar um var
gerð á fundinum og samþykkt
einróma:
„Aðalfundurinn... fordæmir
þá ákvörðun iðnaðarráðherra að
hafa að engu álit Náttúruvernd-
arráðs varðandi veitingu náma-
leyfis til handa Kísiliðjunni við
Mývatn.
Fundurinn minnir á, að sam-
kvæmt sérstökum lögum um
verndun Laxár og Mývatns, þá er
hverskonar mannvirkjagerð og
jarðrask óheimilt, nema leyfi
Náttúruverndarráðs komi til.
Frá Mývatni.
Náttúruvernd
Brýnt að menn haldi vöku sinni
Ályktanir aðalfundar Landverndarsamtaka Blöndu og Héraðsvatna
Það er því ljóst, að með þessari
ákvörðun er iðnaðarráðherra að
gera Náttúruverndarráð alger-
lega valdalausa stofnun, sem
óþarft sé að taka tillit til, nema
þegar valdamönnum hentar.
Er þá illa komið fyrir einni
helstu brjóstvörn náttúruverndar
hér á landi og e.t.v. staðfesting á
þeirri skoðun margra í land-
verndarsamtökum vatnsvæða
Blöndu og Héraðsvatns, að útslit
Blöndudeilunnar vorið 1982 hafi
fært víglínu náttúruverndarfólks
til baka, til áranna fyrir Laxár-
deilu.
Fundurinn skorar því á öll nátt-
úruverndarsamtök í landinu að
rísa upp og mótmæla harðlega
þessari málsmeðferð iðnaðarráð-
herra“.
Ennfremur samþykkti fundur-
inn samhljóða eftirfarandi álykt-
un:
„Aðalfundurinn... vekur at-
hygli á gildi innlends iðnaðar.
Bendir fundurinn á, að nú er í
uppsiglingu hér á landi iðnfyrir-
tæki, er hyggjast endurvinna
úrgangs-hráefni, er til falla í
landinu sjálfu. Má þar nefna fyr-
irtækið Sindrastál í Reykjavík, er
hafið hefur endurvinnslu brota-
járns, og nýlega stofnað Stálfélag
hf, er hyggst ma. hefja fram-
leiðslu steypustyrktarjárns úr
brotajárni. Á Ákureyri hefur
verið komið á fót gúmmíendur-
vinnslu, sem vinnur ýmsar vörur
úr úrgangs gúmmí, svo sem hjól-
börðum o.fl.
Þessar tilraunir telur fundurinn
allar athygli verðar, bæði frá
þjóðhagslegu og ekki síður frá
náttúruverndarlegu sjónarmiði,
þar sem um er að ræða að losna
við úrgangsefni, sem mikið fellur
til af og veldur bæði mengun og
óþrifum í náttúrunni.
Endurvinnsla á gleri er ekki
hafin hér á landi, en hugsanlegt
er, að hún gæti átt framtíð fyrir
sér.
Nú liggur fyrir Alþingi tillaga
frá iðnaðarráðherra um að dregin
skuli til baka ríkisábyrgð vegna
lána til Stálfélagsins hf. Ekki
liggur ljóst fyrir hvaða rökum slík
tillaga er studd. Telur fundurinn
að rannsaka beri þjóðhagslegt
gildi og fjárhagslega hagkvæmni
Stálfélagsins hf. mun nánar, áður
en til þess kemur, að slík tilraun
verði stöðvuð.
Bœkur
Fyrsti íslenski óperusöngvarinn
✓ /
Arsrit Sögufélags Isfirðinga
Blaðinu hefur borist Ársrit
Sögufélags ísfirðinga 1984.
Ritstjóri þess er Jón Þ. Þór en
með honum er í ritstjórn Eyj-
ólfur Jónsson, Lýður Björns-
son og Sigurlaug Bjarnadóttir.
Bókin hefst á dagbókarbrotum
Jóns Auðuns Jónssonar fyrrver-
andi alþingismanns þar sem hann
segir frá ferð til Miðjarðarhafs-
landa og stóð yfir frá 14. nóv.
1904-27. febrúar 1905. Jón
Auðunn var þá yfirfiskimatsmað-
ur og fór hann þessa för á vegum
Ásgeirsverslunar á ísafirði með
gufúskipinu Ásgeiri Ásgeirssyni,
fyrsta gufuskipinu, sem íslend-
ingar eignuðust til millilandasigl-
inga. - JÓn Þ. Þór skrifar ýtarlega
og fróðlega grein þar sem hann
rekur sögu bamafræðslunnar á
ísafirði frá upphafi hennar og til
ársins 1907. Var fyrst farið að
hreyfa þeim málum um 1870 en
Barnaskólinn á ísafirði tók til
starfa á þjóðhátíðarárinu 1874.
Birtur er kafli úr minningum Páls
Pálssonar útvegsbónda í Hnífsdal
en minningar þessar skráði Páll
sér „til gamans" 1972 og 1973. Þá
er erindi Guðrúnar P. Helgadótt-
ur um Hrafn Sveinbjarnarson á
Eyri en það var flutt á þjóðhátíð á
Hrafnseyri 17. júní 1983. Ása
Hjördís Þórðardóttir segir okkur
frá fyrsta íslenska óperusöngvar-
anum, Ara Maurusi Johnson. Ari
fæddist árið 1860. Nam söng í
Kaupmannahöfn og Þýskalandi,
bjó í Hamborg í 34 ár og þótti
með fremstu óperusöngmönnum
sinnar tíðar. Eftir að Ari fór utan
kom hann aðeins einu sinni
snögga ferð til íslands. Var það í
júlí 1901. Söng hann þá í Góð-
templarahúsinu í Reykjavík til
ágóða fyrir minnisvarða um Jón-
as Hallgrímsson. Almennt er
ekki vitað mikið um þennan
brautryðjanda íslenskrar söng-
frægðar á erlendri grund og er því
mikill fengur að þessari frásögn.
Þorsteinn Einarsson greinir frá
fornum veiðitækjum og fleiru að
Látrum bak Látrabjargs, og Geir
Gunnarsson segir frá bakaríinu í
Bolungarvík, sem stofnað var
1903 og lifir enn við góða heilsu.
Bjarni Guðmundsson ritar um
barnaskólann í Haukadal í Dýra-
firði, sem starfaði frá 1885-1889.
Birtar eru „fréttir af Vesturlandi
frá árunum 1787-1792“ og er
þetta þriðji hluti þeirrar syrpu.
Enn má nefna greinar þeirra Her-
manns Pálssonar, „Nú falla öll
vörn til Dýrafjarðar", Eyjólfs
Jónssonar um þréttándaveðrið
1909 og borgaralegt hjónaband
frá 1891 og loks upplýsingar um
Byggðasafn Vestfjarða.
Nokkrar myndir eru í ritinu,
sem er hið vandaðasta að allri
gerð.
- mhg
Þá telur fundurinn að íslensk
iðnfyrirtæki eigi að sitja við sama
borð t.d. hvað raforkuverð snert-
ir, og þeir útlendu auðhringar,
sem þegar hafa haslað sér völl hér
á landi og nú er verið að lokka í
auknum mæli til þátttöku í ís-
lenskum atvinnurekstri, og ætl-
unin er, að því er virðist, að selja
rafmagn undir kostnaðarverði.“
Það var samdóma álit fundar-
manna, að brýnt væri að náttúru-
verndarfólk héldi vöku sinni. Því
þó að í bili hafi lækkað raddir og
fækkað bræðravígum vegna
Blönduvirkjunardeilu, þá er
grunnorsökin óbætt og óbætan-
leg. Slík sóun á lífríki að ástæðu-
lausu, má aldrei aftur henda. Öll
rök, sem náttúruverndarfólk bar
framn þá, eru í fullu gildi enn, og
verða hvergi hrakin.
Framtíð mannkynsins byggist á
framlagi hvers einstaklings.
Ábyrgðin er allra. Afleiðingarn-
ar sömuleiðis.
Skattamál
Hlunnindajarðir
lagðar
í lögum um tekjustofn
sveitarfélaga, þar sem fjallað
er um fasteignaskatt segir, að
sveitarfélögum sé heimilt að
leggja skatt á hlunnindi, sem
eru í eigu utansveitarmanna,
er nemi 4% af virðingarverði
þeirra.
í frumvarpi þeirra Gunnars G.
Schram, Friðriks Sóphussonar,
Ólafs G. Einarssonar og Péturs
Sigurðssonar, sem nú liggur fyrir
Alþingi, er lagt til að þetta
ákvæði verði fellt úr lögunum.
Segja flutningsmenn skatt þenn-
an brjóta í bága við grundvallar-
reglur skattaréttar þar sem hann
mismuni þegnum eftir búsetu og
sé jafnvel andstæður eignarrétt-
arákvæðum stjórnarskrárinnar.
Sveitarstjóm Kjósarhrepps og
Búnaðarsamband Kjalarnes-
þings skutu málinu til Búnaðar-
þings. Lagði þingið til að frv. yrði
fellt og færði fyrir því eftir-
greindar ástæður:
Það hefur stöðugt færst í vöxt á
seinustu áratugum, að fjársterkir
menn hafa keypt hlunnindajarðir
til þess eingöngu að nýta hlunn-
í eyði
indi þeirra en lítt hirt um það,
hvort annar búskapur er rekinn á
þeim jörðum. Má víða sjá þess
dæmi að hlunnindajarðir hafa
þannig farið í eyði og minnkað
þannig tekjumöguleika viðkom-
andi sveitarsjóða. Ekki er óeðli-
legt, að meðþví heimildarákvæði
í gildandi lögum, að leggja megi
hærri fasteignaskatt á hlunnindi í
eigu utansveitarmanna, sé að ein-
hverju leyti reynt að hamla gegn
þessari þróun og bæta, að litlu
þó, þessa tekjuskerðingu sveitar-
félaganna.
Þá sýnir reynslan, að oft er illa
eða alls ekki sinnt þeim skyldum,
sem þessar jarðir bera sem aðrar,
svo sem fjallskilum, og verða þá
viðkomandi hreppur að sjá fyrir
því, að inna þær skyldur af hendi.
Þá má nefna, að sýslusjóðsgjöld
eru að hluta lögð á eftir fasteigna-
mati og svo mun einnig vera um
niðurjöfnunskólakostnaðar þar
sem skólar eru reknir sameigin-
lega af fleiri en einu sveitarfélagi.
Fleiri útgjaldaþætti sveitarfélag-
anna mætti nefna, sem byggðir
eru á þessum verðstuðli. _ mhg
Föstudagur 3. maí 1985 þjÓÐVILJINN - SÍÐA 9