Þjóðviljinn - 10.05.1985, Side 5

Frumvarp um viðskiptabanka
„Er bannað að tala við fólk?“
Svavar Gestssonformaður Alþýðubandalagsins:
Frjálshyggjutrúarbrögðunum troðið inn í alls kyns lagatexta
„Ég tel frumvarpið illa fram
lagt af hæstvirtri ríkisstjórn. Því
fylgja engar upplýsingar um þró-
un bankakerfisins hér á landi á
undanförnum árum og ára-
tugum. Því fylgja engar upplýs-
ingar um starfsmannafjölda í
bankakerfinu og hvernig það hef-
ur þróast á undanförnum árum.
Því fylgja engar upplýsingar
um kostnað við að reka banka-
kerfið á íslandi í samanburði við
bankakerfíð í grannlöndum okk-
ar. Og yfír höfuð er ekki að finna í
fylgiskjölum þessa frumvarps
neinar upplýsingar um kostnað-
inn við bankakerfið í heild og um-
fang þess“, sagði Svavar Gests-
son formaður Alþýðubandalags-
ins við umræður um frumvarp
ríkisstjórnarinnar til nýrra laga
um viðskiptabanka.
í greinargerð sem fylgir með
frumvarpinu kemur fram að í því
felist meðal annars þessi nýmæli:
1. Ekki skal tengja banka til-
tekinni atvinnugrein eða
hagsmunsamtökum eins og áður.
2. Bankar geta aðeins verið
ríkisviðskiptabankar eða bankar
í eigu hlutafélaga. Lágmarks-
hlutafé skal vera 100 milljónir
króna.
3. Erlendum bönkum verði
heimilað að koma upp umboðs-
skrifstofum hér á landi.
4. Stofnun útibúa er ekki
lengur háð leyfi ráðherra.
5. Bankastjórar skulu ekki
ráðnir til lengri tíma en 6 ára.
6. Vextir og ákvörðun um
þjónustugjöld eru gefin frjáls.
7. Bankar fá heimild til að
kaupa hlut í „almennings hlutafé-
lögum“.
8. Eigið fé bankanna verði
„a.m.k. 5% af niðurstöðutölu
efnahagsreiknings og veittum
ábyrgðum".
Auk þeirra atriða sem að fram-
an eru talin eru fjölmörg önnur
nýmæli og breytingar í frumvarp-
inu.
Dregið úr áhrifum
bankaráðanna
Af ýmsum athyglisverðum
Ferðaþjonusta
Skilaði tveimur
milliörðum
„Talið er að ferðaþjónusta hafi
skilað rúmlega tveimur miljörð-
um króna í þjóðarbúið á sl. ári.
Um 1100 miljónir voru gjaldeyrir
sem ferðamenn skiptu hérlendis.
Um 930 miljónir skiluðu sér um
flugfélögin. Þetta nemur um 8%
af útflutningsverðmætum þjóðar-
búsins og fyrir þessum verð-
mætum unnu 5-6% af mannafla
þjóðarinnar,” segir meðal annars
í greinargerð með þingsályktun-
artillögu Kristínar Halldórsdótt-
ur (KL), Helga Seljan (AB),
Guðrúnar Agnarsdóttur (KL),
Karvels Pálmasonar (A), Sig-
ríðar Dúnu Kristmundsdóttur
(KL) og Kolbrúnar Jónsdóttur
(BJ).
Tillaga sexmenninganna er um
eflingu ferðaþjónustu og hljóðar
þannig:
„Alþingi ályktar að fela sam-
gönguráðherra að láta kanna
fyrir mitt þetta ár hversu mikið
fjármagn þarf til að kosta þær
framkvæmdir sem nauðsynlegar
eru til að mæta 7-8% fjölgun er-
lendra ferðamanna á ári sem
Ferðamálaráð áætlar að muni
verða. Enn fremur að leggja fram
í tæka tíð fyrir gerð næstu fjárlaga
tillögur um aukin fjárframlög til
Ferðamálasjóðs svo að hann geti
veitt lán til nauðsynlegra fram-
kvæmda í samræmi við ofan-
greinda áætlun Ferðamálaráðs.”
Flutningsmenn leggja áherslu
á að jafnframt því sem brugðist sé
með skjótum hætti við skyndi-
legri fjölgun ferðamanna þurfi að
móta stefnu í uppbyggingu ferða-
þjónustu í framtíðinni.
í greinargerðinni kemur einnig
fram að:
„Til er faglega unnin skýrsla,
sem gerð var að frumkvæði Ferð-
amálaráðs árin 1982-83 um stöðu
ferðamála og líklega þróun á
þeim vettvangi allt til ársins 1992.
Þegar er komið í ljós að árlega
fjölgar erlendum ferðamönnum
mun meira en gert er ráð fyrir í
skýrslunni og brýnt að endur-
meta stefnuna í ferðamálum með
hliðsjón af þeirri staðreynd. í
fyrrgreindri skýrslu er gert ráð
fyrir að erlendum ferðamönnum
fjölgi að meðaltali um 3,5% hér á
landi frá 1984-1992. Fjölgun
þeirra á sl. ári nam hins vegar um
10% og allt bendir til að á þessu
ári verði hún ekki innan við 7-
8%.
Til þess að mæta þessari miklu
fjölgun erlendra ferðamanna
þarf að leita allra hugsanlegra
leiða til að lengja ferðamanna-
tímann og auka nýtingu hótela og
annarrar þjónustu sem þegar er
fyrir hendi. Þá þarf að gera ráð-
stafanir til að hægt sé að *era
ferðamönnum kleift að fara víðar
um landið en til þess skortir til-
finnanlega aðstöðu víðast hvar
utan höfuðborgarinnar og er
brýnt að bæta úr þessu sem fyrst.
Uppbygging ferðaþjónustu úti á
landi hefur auk þess þann mikil-
væga kost að skapa atvinnu í
dreifbýlinu og stuðla að jafnvægi
1 byggð landsins sem ekki er van-
þörf á einmitt nú.”
„Starfsemi viðskiptabanka er fólgin í geymslu og ávöxtun fjár, miðlun á pening-
um...“ (Úr 2. gr. frumv. til laga um viðskiptabanka).
ákvæðum í frumvarpinu er vert
að vekja sérstaka athylgi á; að
samvinnufélögum verður ekki
heimilað að eiga og reka banka,
að erlendum bönkum verður
heimilað að setja upp umboðs-
skrifstofur hér á landi, að frjálsir
vextir skulu lögfestir og síðast en
ekki síst að vald bankastjóranna
virðist með frumvarpinu munu
enn aukast. Gat Svavar Gestsson
þess í umræðunum að í frumvarpi
bankamálanefndar undir forsæti
Þorteins Pálssonar hefði verið
gert ráð fyrir því, að bankaráðin
myndu móta stefnu í vaxtamál-
um. Nú væri þetta breytt í hinum
nýja texta. Um þetta sagði Svav-
ar meðal annars:
„Hvaða orð ætli það sé nú sem
hefur laumast þarna inn á milli
húss og bæjar, á milli bankamála-
nefndarinnar og Alþingis, fyrir
milligöngu ríkisstjórnarinnar?
Það er orðið almenna, því hefur
verið stungið þarna inn. Og af
hverju var því stungið inn? Það
var vegna þess að Landsbankinn
gerði við þetta alvarlega athuga-
semd. Taldi að ef þetta stæði eins
og bankamálanefndin lagði til þá
yrðu bankaráðin að grauta í
stefnumótun bankanna í vaxta-
málum í einstökum atriðum,
bankastjórarnir bentu á að það er
nú ekki hlutverk bankaráðanna
að vera að því, „og þess vegna
teldum við til bóta“, sögðu
bankastjórar Landsbankans, „að
skjóta inn orðinu almenna á
undan orðinu stefnu í næst síð-
ustu málsgrein 21. gr. og það var
auðvitað gert og með því er búið
að draga úr þeim áhrifum sem
bankaráðin geta haft á stefnu-
mótun í vaxtamálum."
„Er bannað
að tala við fólk?“
Um vaxtafrelsið sagði Svavar:
„22. gr. er partur af frjáls-
hyggjukreddunni sem veður um
allt um þessar mundir. Þar segir:
„Við ákvörðun vaxta og þjón-
ustugjalda er viðskiptabanka
óheimilt að hafa samráð við aðrar
innlánsstofnanir.” Bankastjóri
Alþýðubankans spurði í sinni at-
hugasemd, „er bannað að tala við
fólk?“. Hvað þýðir þetta í raunog
veru? Hvernig ætlar ríkisstjórnin
að framkvæma þetta? Ég held að
það liggi í augum uppi, að bank-
arnir munu með einhverjum
hætti koma sér saman um helstu
þjónustugjöld í grófum dráttum.
Hér eru menn að festa á blað ósk-
ir Sjálfstæðisflokksins og héjna
eru komin frjálshyggjutrúar-
brögðin sem verið er að troða inn
í lagatexta í því að samvinnufé-
lögum er byggt út úr þessu frum-
varpi, sem er kapítuli út af fyrir
sig.“
Um hið síðastnefnda sagði
Svavar ennfremur:
„Ég spyr hæstvirtan viðskipta-
ráðherra: Hvaða ástæða er til
þess að banna banka í eigu sam-
vinnufélaga? Hvaða rök eru fyrir
því að samvinnufélög megi ekki
eiga banka?
Það kemur mér nokkuð
spánskt fyrir sjónir að ríkisstjórn-
in, undir forystu Framsóknar-
flokksins, skuli beinlínis taka hér
fram fullum fetum, að samvinnu-
félögum sé bannað að eiga
banka."
Umboðsskrifstofur
erlendra banka
Svavar Gestsson lagðist ein-
dregið gegn því ákvæði frum-
varpsins, sem gerir ráð fyrir
heimild til að starfrækja umboðs-
skrifstofur fyrir erlenda banka
hér á landi. Taldi hann, að með
þessu væri opnuð leið fyrir er-
lenda banka til fullrar banka-
starfsemi hérlendis, og benti á,
að svo mikil áhrif, sem slíkri
starfsemi fylgga, væru hættuleg
fyrir efnahagslífið, ekki síst
vegna þess hve bankastarfsemi
væri hér stór og þýðingarmikill
þáttur. Taldi hann engin augsýni-
leg rök vera fyrir slíkri breytingu
og lagði áherslu á að viðskiptar-
áðherra gerði grein fyrir, eftir
hvaða reglum hann teldi að um-
boðsskrifstofur ættu að starfa.
Engar hömlur á
sölu hlutabréfa
í 6. grein frumvarpsins er sagt:
„Engar hömlur má leggja á við-
skipti með hluti í hlutafélags-
banka“.
Gerði Svavar efni þessarar
greinar að umtalsefni og taldi
hana orka tvímælis í þessu tilfelli.
Sagði hann m.a.: „Alþýðubank-
inn var stofnaður af verkalýðs-
hreyfingunni. í reglum bankans
eru ákvæði sem takmarka heim-
ildir til að láta hlut af hendi. Ég
tel að það eigi að vera möguleiki
til slíkrar takmörkunar þegar um
er að ræða stofnaðila banka."
Beindi Svavar þeirri ábend-
ingu til viðskiptaráðherra að
ákvæði þar að lútandi yrði sett
inn í frumvarpið.
hágé.
Spurt um...
........:stofnun
útflutnings-
ráðs.
Gunnar G. Schram spyr við-
skiptaráðherra.
1. Hvað líður undirbúningi að
stofnun útflutningsráðs til
kynningar og markaðsleitar
fyrir íslenskrar framleiðslu-
vörur erlendis?
2. Hvernig er háttað undirbún-
ingi að ári útflutningsins,
1986?
3. Hver er árangur af störfum
nefndar um verkefnaútflutn-
ing?
..........sölu-
skatt af bókum
Svavar Gestsson og Guðrún
Helgadóttir spyrja menntamála-
ráðherra.
Hverju nar ' ' ntur sölu-
skattur á árinu ryö4 af
a. bókum íslenskra rithöfunda,
b. þýðingum á bókum erlendra
rithöfunda?
Föstudagur 10. maí 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5