Þjóðviljinn - 06.09.1985, Blaðsíða 5

Búskapur
Ekki allt rómantík
Magnús Ingólfsson bóndi á Vífilsmýrum í Önundarfirði segirfrá búskap sínum og mannlífi vestra.
Hann er Reykvíkingur að uppruna en hefur um 9 ára skeið rekið kúabú á Vífilsmýrum
Hvað veldur því að Reykvfk-
ingur, sem m.a. hefur unnið í
Seðlabankanum, hefur búskap
vestur á fjörðum og hvað veldur
því að hjúkrunarfræðingur úr
Borgarnesi gerist bóndakona í
sveit? Þetta er raunin með þau
Magnús Ingólfsson og Sigrúnu
Lind Egilsdóttur sem í 9 ár hafa
búið á Vífilsmýrum í Onundar-
firði. Jörðin er í innsveitum
fjarðarins undir fjallinu Krák og
við komum aðvífandi þar sem
Magnús er við útistörf en Sigrún
að koma úr fjósi með barnavagn í
eftirdragi. I honum liggur tveggja
mánaða snáði, yngstur fjögurra
barna þeirra, og má með sanni
segja að hann fái að kynnast fjós-
verkum snemma sá. Þau hjón eru
á leið í kaffi og okkur er boðið
með.
- Hvernig stendur á því að þú
borgarbarnið, Magnús, ferð að
stunda búskap?
Ég var í sveit austur á landi sem
strákur og hef alltaf haft áhuga á
búskap. Eg sótti upphaflega um
ríkisjörð í Vallanesi þar eystra en
þeir létu hestamenn hafa hana og
ég fékk kost á Vífilsmýrum í sára-
bætur. Ég sló til en svo er það
spurningin hvort það var rétt
ákvörðun. Þetta er þó að mörgu
leyti ágæt jörð.
- Vífilsmýrar eru þá ríkisjörð?
- Ég er búinn að kaupa hana að
hluta en ríkið á enn Vs hennar og
húsin að undanteknu nýja fjós-
inu. Það höfum við reist.
Nánast allt
í skuld
- Hvernig jörð er þetta?
- Við tókum við henni árið
1976 og þá var hér allt á fallandi
fæti og ræktunin alveg kapítuli út
af fyrir sig, túnin illa ræst og ó-
slétt. Hér höfðu verið þrír ábú-
endur og hver um sig ræktaði sinn
litla blett af vanefnum. Endur-
ræktun er mun dýrari en nýrækt
og við höfum ekki ráðið við að
koma túnunum enn í lag, það hef-
ur allt farið í að koma fjósinu
upp. Annars er þetta grasgefin
jörð og góð kúajörð. Við erum
með 22 mjólkandi kýr í fjósi eða
nákvæmlega svokallað vísitölu-
bú.
- Byrjuðið með tvær hendur
tómar?
- Svo til, við áttum íbúð í
Reykjavík sem var tilbúin undir
tréverk sem við seldum til að
koma okkur af stað.
- Og hvernig gengur búskapur-
inn?
- Það er erfitt að svara því í
stuttu máli en þetta hefur verið
erfitt á allan hátt og við erum
nánast með allt í skuld. Ég hef
kennt á hverjum vetri allan okkar
búskap og við höfum haft menn
fyrir okkur til að sjá um búið á
veturna. Þeir liggja bara ekki á
iausu og ekki fyrir hvern sem er
að vera hér einn um vetur. Sam-
kvæmt verðlagsgrundvelli er
áætlað að vinna við svona bú sé
3600-3700 stundir á ári eða 10
stundir hvern virkan dag að með-
altali. Það er sem sagt fullt starf
fyrir einn en bú af þessari stærð er
þó yfirleitt rekið af tveimur
fullgildum mönnum.
Spáð í
loðdyrarækt
- Hvernig líst þér á landbúnað-
arpólitíkina eins og hún gerist
núna?
- Það er ekki hægt að henda
reiður á neinu eftir að ný fram-
leiðsluráðslög gengu í gildi. Rök-
in fyrir kjarnfóðurhækkuninni
um daginn eru t.d. fáránleg og
það er búið að beita svo mörgum
rökum að þau eru farin að stang-
ast á hver við önnur. Þetta er orð-
ið svo ruglingslegt að það er ekki
einu sinni hægt að mynda sér
skoðun. Nú er verið að pína
neytendur í gegnum kjúklinga-
og svínabændur, sem stillt er upp
við vegg. En það gengur ekki að
skattleggja menn með því að færa
til fjármuni. Það er hliðstætt því-
að settur væri skattur á blaða-
menn af því að prentarar væru
svo illa staddir. Bændur hafa
enga sjóði til að ganga í og velta
þessu ekki fyrirvaralaust út í
verðlagið. Ég held að landbúnað-
arráðherra væri sæmst að draga
þessa hækkun,til baka.
- Er mikil umrœða um land-
búnaðarmálin hér í Önundar-
firði?
- Nei, það er lítil umræða.
Staða bænda, sem ekki hafa stað-
ið í framkvæmdum, hefur styrkst
en hinna, undantekningarlaust
ungra bænda sem hafa þurft að
standa í framkvæmdum, hefur
stórversnað og á ekki eftir að
lagast. Margir hafa farið út í loð-
dýrarækt til að reyna að klóra í
bakkann og það er svo sem ágætt.
Þar er eitthvað verið að sýna lit á
fyrirgreiðslu í loðdýraræktun-
inni.
- Eru mörg loðdýrabú hér?
- Þau eru þrjú hér í hreppnum
og eitt út á Ingjaldssandi og þau
hafa gengið áfallalaust. Á Flat-
eyri er komin fóðurstöð, ein af
fáum á landinu sem er viður-
kennd.
- Ert þú kannski að spá í loð-
dýrarœktina?
- Ég er að spá en það er þó ekki
á blað færandi enn sem komið er.
- Eru ekki yfirleitt góðar bú-
jarðir hér í Önundarfirði?
- Það er talið. Búskapur stend-
ur hér traustum fæti miðað við
aðra staði á Vestfjörðum og það
er töluvert af ungu fólki hér í
Mosvallahreppi, það hefur fjölg-
að að undanförnu. Hér eru t.d.
um 10 börn innan skólaaldurs og
önnur 10 á barnaskólaaldri.
Margt af þessu unga fólki sem er
að hefja búskap stendur þó
veikum fótum nema það taki við
af foreldrum sínum eða búi fé-.
lagsbúi með þeim.
Verkar þú mikið í vothey?
- Votheysverkun er hvergi al-
gengari en á Vestfjörðum og ég
heyjaeingönguívothey. ?aðgef-
ur meiri sveigjanleika varðandi
tíma og veður. Svo er stór hluti
túnanna hjá mér svo ósléttur að
það er ekki hægt að þurrka á
þeim. Ég hef miðað alla vélvæð-
ingu við votheysverkun en það
vantar endapunktinn á frá-
ganginn í votheysturninum.
- Eryfirleitt kúabúskapur hér í
sveit?
Fjölskyldan á
hlaðvarpanum.
F.v.: Agla, Jó-
hannaLind,
Magnús, Anna
Fríða (heimasæta
frá Hóli sem var
gestkomandi),
Sigrún með ó-
skírðan dreng í
fanginu og Sess-
elja. Fjallið Haf-
urshestur í bak-
sýn. Ljósm.:GFr.
- Það eru kýr á hverju lögbýli
og við ásamt Dýrfirðingum erum
styrkasta stoðin í mjólkurfram-
leiðslu á norðanverðum Vest-
fjörðum. Milli20og 25 prósentaf
því sem lagt er inn í mjólkursam-
lagið á ísafirði kemur héðan. Við
erum líka farnir að selja mjólk til
Þingeyrar en þeir höfðu áður orð-
ið að fá hana frá Reykjavík.
Brú og varanlegt
sljtlag bylting
í Önundarfirði
- Nú er búið að brúa Önundar-
fjörð. Erþað ekki mikil breyting?
- Auk brúarinnar er komið
varanlegt slitlag á allar aðalleiðir
hér í firðinum og heim að mörg-
um bæjum og þessi nýi vegur er
hrein bylting. Frá mér eru 3 km á
möl og síðan 11-12 km á olíumöl
til Flateyrar. Brúin var geysilega
mikil bót fyrir þá sem þurftu áður
að fara inn fyrir fjörð.
- Ersvo ekki verið að hugleiða
brú yfir Dýrafjörð líka?
- Það hefur ekki verið form-
lega ákveðið en veitt var á síðustu
fjárlögum 5 miljónum króna í að
gera lokarannsóknir á brúar-
stæði. Einnig er rætt um það í
alvöru að gera tvenn göng til að
tengja Súgandafjörð og ísafjarð-
ardjúp við Önundarfjörð. Það
yrði stórkostlegur ávinningur að
tengja saman allt þetta svæði,
ekki si'st fyrir þá fyrir norðan.
Allt sem gert er í samgöngumál-
um verður til þess að festa fólkið.
í snjóléttum árum eins og var
núna í vetur þegar Önfirðingar
gátu komist til Isafjarðar til að
sinna áhugamálum sínum eða
rækja erindi sín hætta þeir að tala
um að flytja í burtu.
- Heldurðu að þessi göng verði
á dagskrá á nœstunni?
- Þeir Steingrímur Sigfússon
og Sveinn Jónsson fluttu um það
tillögu á þingi í vetur að gerð yrði
áætlun um gerð jarðgangna á
landinu. Ég fór svo á fund um
daginn þar sem Matthías Bjarna-
son samgönguráðherra talaði og
hann taldi nauðsynlegt að gera
slíka áætlun. Ég held að hann vilji
gera eitthvað í þessu áður en
hann hættir.
- Finnst þér gaman að búa i
sveit?
- Þetta er ekki allt rómantík og
ekki ætla ég að halda því fram að
þetta sé göfugra líf en að búa í
þéttbýli en það er allt annað og
betra að ala upp börn í sveit. Það
er þó eitt.
- Þið voruð á ísafirði sl. vetur.
Verðið þið þar næsta vetur?
- Nei, við verðum hér næsta
vetur. Árin 1981-83 voru mjög
erfið veðurfarslega og við þurft-
um að kaupa hey, við vildum því
breyta til eins og fólk gerir á öðr-
um stöðum og liður í því var að
fara til ísafjarðar í vinnu yfir vet-
urinn. í fyrra heyjuðum við hins
vegar mjög vel og það horfir líka
vel núna.
- Nú hefur þú unnið í Seðla-
bankanum. Ertu kannski kominn
út í tölvuvæðingu í nýja fjósinu?
- Nei, ég held að tölvuvæðing
sé ekkert nema til þess að auka
umstangið. Ég vann hjá Skelj-
ungi líka og þekki þetta þaðan.
Meðan á tölvuvæðingu stóð þar
kallaði það á viðbótarmannafla
en hann fór aldrei. Þetta mundi
ekki henta í búskap. Bæði eru
tækin dýr og mikill tími fer í tölv-
uvæðinguna.
- En þetta er farið að tíðkast?
- Já, ég hef séð frásögn af
svona fjósum í Bretlandi. Ef nyt
hrapar í kú kemur rautt ljós og þá
er sjúkdómssaga kýrinnar strax
komin á skerm. Bóndinn er hætt-
ur að vera bóndi og orðinn skrif-
stofustjóri. Ég held að þetta sé
spurning hvort menn verða þræl-
ar tækninnar eða ekki.
- GFr.
Föstudagur 6. september 1985 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5