Þjóðviljinn - 21.01.1987, Qupperneq 8

Óperu-
grín
Þjóðleíkhusið sýnir
HALLÆRISTENÓRINN
eftir Ken Ludwig.
Leikstjóri: Benedikt Árnason.
Leikmynd: Karl Aspelund.
Þýðing: Fíosi Ólafsson.
Hallæristenórinn er að vísu nýr
af nálinni en ekki er verkið að
sama skapi nýstárlegt. Þetta er
hefðbundinn misskilningsfarsi
þar sem grínið byggist einna mest
á því að tveir tenórar í Óþelló-
gervum flækjast fram og aftur um
sviðið og valda margvíslegum
ruglingi og kátbroslegum uppá-
komum. Allt er þetta skrifað eftir
gamalreyndri uppskrift og erfitt
að sjá að þessi farsi sé eitthvað
sérstakt, þó að vísu sé óperu-
heimurinn notaður nokkuð lag-
lega.
En úr svona léttmeti má gera
þokkalegustu skemmtun ef vel
tekst til við framkvæmdina.
Uppsetningar gamanleikja af
þessu tagi hafa satt að segja
gengið nokkuð á afturfótunum í
Þjóðleikhúsinu undanfarna vetur
og var því enn gleðilegra en ella
að þessi sýning skyldi vera jafnlíf-
leg og raun ber vitni. Hún fer að
vísu nokkuð silalega af stað en-
það liggur í eðli verksins þar sem
langur tími fer í að undirbúa lætin
í seinnipartinum. Og þegar líða
tekur á sýninguna gengur hún af
fullum krafti.
Tvö af hlutverkum leiksins
gera nokkuð óvenjulegar kröfur
til leikara, nefnilega að þeir geti
sungið tenór án þess að verða sér
algerlega til skammar. Þeir Aðal-
steinn Bergdal, í hlutverki al-
vörutenórsins, og Örn Árnason í
hlutverki hallæristenórsins sýna
báðir töluvert sannfærandi at-
vinnumennskutilburði í óperu-
söng og komast vel frá þessu. Örn
Árnason sýnir auk þess betri
skopleik en ég hef séð til hans
áður, hefur góða stjórn á hrey-
fingum og látbragði og stillir
hvoru tveggja í mátulegt hóf.
Honum tókst að skapa verulega
geðuga persónu. Það vantaði
hins vegar einhvern herslumun á
að Aðalsteinn næði sannfærandi
tökum á ítalska tenórnum - það
vantaði eitthvað á skaphitann. ít-
alski skapofsinn kom betur fram
hjá Helgu Jónsdóttur í hlutverki
konu hans.
En það var Erlingur Gíslason
sem kom og sigraði í hlutverki
óperustjórans Saunders. Er-
lingur lék þennan ósvífna bragða-
MENNING
Örn Árnason og Erlingur Gíslason í hlutverkum sínum.
ref af útsmoginni snilld, mjúk-
máll og sleipur með afbrigðum,
beitti röddinni af fágætri list. Það
var satt að segja hrein unun að
horfa á Erling í þessu hlutverki -
megum við ekki bráðum vænta
þess að fá að sjá hann takast á við
verulega stórt hlutverk?
Mikil skemmtun var að þeim
gamalreyndu leikurum Herdísi
Þorvaldsdóttur og Árna Tryggva-
syni sem bæði flögruðu um sviðið
geislandi af léttu gamni. Tinna
Gunnlaugsdóttir var barmafull af
heilagri einfeldni í hlutverki sak-
lausu stúlkunnar sem sefur hjá
öðrum tenór en hún hélt og leikur
af sannri kímni. Lilja Þórisdóttir
er dálítið stíf en hún er líka í afar
dauflegu hlutverki.
Hér hefur verið vel að verki
staðið og skiptir þá ekki minnstu
máli að þýðing Flosa Olafssonar
er verulega hnyttin og fjörug eins
og Flosa er siður þegar hann
vandar sig. Þá er leikmynd Karls
Aspelund fallegt og stílhreint
verk, glæsileg hótelsvíta í fall-
egum og hreinum stfl.
Benedikt Árnason á heiður
skilinn fyrir að koma þessari sýn-
ingu heilli í höfn.
Sverrir Hólmarsson.
Grafíkmyndir Andy Warhol
f Norræna húsinu.
Andy Warhol hóf listamanns-
feril sinn í auglýsingabransanum
en lengst hefur hann trúlega náð í
gerð helgimynda. Á 7. áratugn-
um varð hann heimsfrægur fyrir
myndaseríu sem hann gerði af
Cambell’s súpudósum. Myndir
þessar undirstrikuðu mikilvægi
vörumerkisins og neyslunnar í
öllum nútímasamskiptum. Vöru-
merkið var orðið að helgitákni og
það hafði áunnið sér sess í vitund
okkar, nánast án tillits til inni-
haldsins eða gæða og nytsemdar
þeirrar vöru sem það stóð fyrir.
í myndaseríunni um Marilyn
Monroe málaði hann andlit
leikkonunnar sem vörumerki.
Með því var hann að undirstrika
þær aðstæður sem frægðin og
auglýsingamennskan höfðu búið
henni: hin opinbera ímynd sem
fólst í goðsögninni um Marilyn
Monroe gaf ekki svigrúm fyrir
sjálfstæðan persónuleika og
sjálfsvitund, heldur leitaðist
þvert á móti við að afmá hvort
tveggja. Goðsögnin um Marilyn
Monroe var því fullkomnuð með
sjálfsmorði hennar.
Það sem Andy Warhol gerði í
helgimyndum sínum af Marilyn
Monroe var fyrst og fremst að
vera goðsögninni trúr eins og
helgimyndamálara ber. Með því
að mála andlit leikkonunnar sem
vörumerki var persónuleikinn af-
máður. Slíkar myndir runnu út
eins og heitar lummur.
Það var um svipað leyti og
Warhol var að gera andlitsmynd-
8 SfÐA - ÞJÓÐVILJINN
ir sínar af Marilyn Monroe sem
hinn framsýni fjölmiðlafræðingur
Marshall McLuhan skilgreindi
fjölmiðlabyltingu samtímans
með frægri setningu: boðskapur
miðilsins er miðillinn sjálfur.
Fjölmiðlarnir gefa ekki mynd af
veröldinni eða raunveruleikan-
um, heldur sjálfum sér, og það er
þeirra boðskapur.
ÓLAFUR
GlSLASDN
Andlitið er miðill leikarans.
En með frægðinni og fjölmiðla-
byltingunni verður það að vöru-
merki, sem miðlar ekki öðru en
sjálfu sér. Leikarinn hverfur, en
andlit hans blífur á skerminum
eins og helgimynd. Eða hel-
gríma.
Andlitsmyndir þær sem nú eru
sýndar í Norræna húsinu af
sænsku leikkonunni Ingrid Berg-
man, sem Andy Warhol gerði að
henni látinni, eru af sama toga.
Þær eru hylling til goðsögunnar
um leikkonuna Ingrid Bergman.
Leikkonuna sem storkaði al-
menningsálitinu í Bandaríkjun-
um og var meira á milli tanna
slúðurdálkahöfundanna í Holly-
wood en flestar aðrar gyðjur
kvikmyndahofsins. Myndirnar af
Ingrid Bergman eru helgimyndir,
og þær taka flestu fram sem Andy
Warhol hefur gert af slíkum
myndum. Tæknilega eru þær nær
lítalausar, og fagmannlegar unn-
in silkiþrykk hafa vart sést hér á
landi. Hugkvæmnin í litameðferð
er mikil, og myndirnar ljóma í
litauðgi sinni eins og vera ber um
helgimyndir. Myndirnar eru 30
talsins, og eru þær unnar upp úr
þrem ljósmyndum sem sýna
leikkonuna í frægum hlutverkum
og í „eigin persónu“. Ekki er erf-
itt að skilja að vel hafi gengið að
koma myndum þessum á mark-
að, en þær munu kosta 3000 doll-
ara stykkið, að því er segir í
fréttatilkynningu. Hitt kann að
vera þrautin þyngri að lesa pers-
ónuna Ingrid Bergman út úr þess-
um myndum. En það var heldur
ekki ætlunin. Það sem gerir
myndir Andy Warhol athygli-
sverðar er fyrst og fremst afstaða
hans til viðfangsefnisins og þekk-
ing hans á nútímalegri goðafræði.
Teningur er kominn út
Sem fyrr er efnið einkum helg-
að bókmenntum og myndlist.
Langt viðtal er Við Einar Má
Guðmundsson rithöfund þar sem
farið er ofan í saumana á bókum
hans og rætt um íslenskar og er-
lendar bókmenntir almennt; nýj-
ar smásögur eru eftir Böðvar
Björnsson, Thor Vilhjhálmsson
og Einar Kárason; Þórarinn Eld-
járn, Jón Hallur Stefánsson,
Bragi Ólafsson, Jón E. Bergþórs-
son, Stefán Snævarr og Jón Stef-
ánsson eiga allir ljóð í tímaritinu
auk þess sem birtar eru þýðingar
Magnúsar Gezzonar á ljóðum
Sören Ulrik Thomsens og Frið-
riks Rafnssonar á ljóði eftir And-
ré Breton. Enn má nefna grein
eftir Keld Jörgensen um Hlátur-
inn og eðli hans með dæmum úr
skáldsögum Péturs Gunnars-
sonar.
Af myndlistarefni má nefna
viðtöl við Peter Angermann sem
hefur lengi verið í fararbroddi
þýskra nýmálara og hina amer-
ísku Starn-bura; Helgi Þorgils
Friðjónsson veltir fyrir sér hvað
það er sem skilur með listaverki
og eftiröpun, en Magnús Pálsson
stingur upp á því í grein um
kennslulist að leggja niður mynd-
listaskóla í núverandi mynd.
Teningur fæst í helstu bóka-
verslunum, en þeir sem vilja ger-
ast áskrifendur hringi í síma
18417.
Um helgimyndir
Andy Warhol