Þjóðviljinn - 28.04.1987, Side 2

Þóra Einarsdóttir
fóstra.
Nei eiginlega kom þetta mér ekki
mjög á óvart en ríkisstjórnarmynd-
un verður væntanlega erfið. Ég
vona bara að kvennalistinn komist I
ríkisstjórn.
Guðmundur Daníelsson
starfsmaður í flugstjórn.
Ekki get ég sagt það, það mátti bú-
ast við þessu. En það verður erfitt
að mynda ríkisstjórn, þetta eru svo
margir flokkar. Helst gæti ég trúað
að kratarnir bætist við þá tvo flokka
sem fyrir eru í stjórninni.
Inga Lárusdóttir
sölumaður.
Þau komu mér ekki svo mjög á
óvart en þó svolítið. Rikisstjórnar-
myndun verður örugglega erfið en
ég vil engu spá.
Erlingur Hansson
fyrrv. deildarstjóri.
Já á vissan hátt, ég átti ekki von á
að Boraaraflokkurinn fengi þetta
mikið. Ég reiknaði hálfpartinn með
því að gömlu flokkarnir héldu sinu
nokkurn veginn. En við kjósum yfir
okkur það sem við eigum skilið og
við þriggja eða Ijögurra flokka
stjórn eyðileggst allt sem hefur
áunnist.
Hjördís Guðmundsdóttlr
nemi.
Nei þau komu mér ekki óvart, en ég
fylgist lítið með þessum málum og
hef litla skoðun á þeim.
—SPURNINGIN—
spurningin
Komu kosninga-
úrslitin þér á óvart?
FRÉTTIR
Reykjavík
Verðum
að taka
flokknum
tak
Svavar Gestsson: Höfum tapað orustu, en
stríðið heldur áfram. Frambjóðendur ekki
samstiga í kjaramálum, og okkur hefur ekki
tekist að svara Kvennalistanum. Úrslitin nú
einnig mál verkalýðshreyfingarinnar
Við höfum tapað orustu, en
stríðið heldur áfram, sagði
Svavar Gestsson formaður Al-
þýðubandalagsins og fyrsti mað-
ur á Reykjavíkurlista þess um
kosningaúrslitin í samtali við
Þjóðviljann í gær.
-Þau málefni og þær hugsjónir
sem Alþýðubandalagið eitt ís-
lenskra stjórnmálaflokka stendur
fyrir eiga engu minni rétt á sér og
engu minna erindi nú en áður,
sagði Svavar, -reyndar benda úr-
slitin til þess að okkar mál eigi
'brýnna erindi við þjóðina en
nokkru sinni fyrr. Það sem við
þurfum að gera er að athuga okk-
ar gang um það hvernig við kom-
um þeim betur á framfæri og
hvernig við söfnum um þau liði.
-Við fundum það vel hér í
Reykjavík síðustu dagana að
þegar við fórum að halda betur til
haga grundvallaratriðunum,
skýrri vinstristefnu, og til dæmis
herstöðvaandstöðu, að það hafði
bersýnilega mjög jákvæð áhrif.
Við vorum skömmu fyrir kosn-
ingar enn neðar í fylgi en úrslitin
sýndu, en unnum á síðustu dag-
ana og ef við hefðum haft meiri
tíma hefði verið hægt að gera sér
meiri vonir, jafnvel um vinning
hér í þessu kjördæmi. Hinsvegar
var þessi kosningabarátta háð við
afbrigðilegar aðstæður og okkur
auðnaðist ekki að láta okkar rödd
berast.
Niðurstöðurnar nú sýna mesta
fylgistap Alþýðubandalagsins og
forvera þess frá upphafi. Hverjar
telurðu helstu ástœðurnar?
-Ástæðurnar eru margþættar,
og aðalatriðið er að menn gefi sér
tíma til að skilja þær og skýra. Ég
get til dæmis nefnt þrjár núna.
Ekki í takt
Fyrstu ástæðuna tel ég vera þá
að við frambjóðendur flokksins í
landinu vorum ekki samstiga,
ekki í takt, í úrslitamáli, í kjara-
málum. Þjóðin fann þetta, að við
gengum svo að segja ekki heil til
skógar í þeim efnum, og slíkt
dugir ekki í kosningabaráttu.
-Önnur ástæðan er sú að við
höfum aldrei, fyrren þá síðustu
sólarhringana fyrir kosningar,
bent nógu vel á þá fjarstæðu að
þverpólitísk hreyfing einsog
Kvennalistinn geti á nokkurn
hátt komið í staðinn fyrir flokk
með tiltölulega einbeittan pólit-
ískan vilja. Og við höfum aldrei
svarað Kvennalistanum.
Kvennalistinn hefur ráðist að
okkur óbeint með gagnrýni, án
þess þó að vera í rauninni með
neinn málatilbúnað sem væri í
andstöðu við okkur. Ég tel að við
hefðum mikið fyrr átt að reyna að
skýra út stöðu Kvennalistans og
muninn á honum og okkur.
-Þriðja ástæðan: Ég tel að
verðbólguniðurstaðan úr ríkis-
stjórn Gunnars Thoroddsen hafi
verið okkur fjötur um fót. Við
höfum í raun og veru orðið núna
fyrur því tapi sem við hefðum
frekar átt að verða fyrir 1983.
-Þetta eru þrjár almennar
ástæður, allar mjög umhugsunar-
verðar og snerta allar alvarlega
galla á okkar framgöngu að mínu
matri.
Helsti ósigur Alþýðubanda-
lagsins er í öðru af höfuðvígjum
þess, Reykjavík, þar sem þú ert í
fyrsta sceti.
-Það er auðvitað ekki á mínu
færi að meta frambjóðendur af
því ég er einn þeirra, og ekki
sanngjarnt að ég sé að viðra skoð-
anir á þeim, það er annarra.
Alþýðubandalagið
og ASÍ
-Það sem ég held að hafi gerst í
Reykjavík er í fyrsta lagi að kjar-
adeilur opinberra starfsmanna nú
í vetur, sem einkum voru háðar af
kvennastéttum, ýttu undir endur-
minningar um deilurnar milli ASÍ
og BSRB 1984, og niðurstaðan
varð andstaða við Alþýðubanda-
lagið í þessum hópum og stuðn-
ingur við Kvennalistann, vegna
þess að menn upplifðu Alþýðu-
bandalagið að einhverju leyti
sem Alþýðusambandið.
-Ég held að þetta hafi haft
mikið að segja hér í Reykjavík
þar sem hlutfall opinberra starfs-
manna er hærra en í nokkru öðru
kjördæmi. í öðru lagi er svo ann-
að mjög alvarlegt umhugsunar-
efni, að almennt verkafólk hefur
hugsanlega í nokkrum mæli snúið
sér að Borgaraflokknum í þess-
um kosningum. Þetta eru tvær
mikilvægar skýringar. Ég fann
það hinsvegar síðustu dagana hér
í Reykjavík að margir sem höfðu
ætlað að kjósa annað komu til
liðs við okkur. Hugsjónafólk,
herstöð vaandstæðingar,
menningar- og listafólk stóð með
okkur og hinir síðastnefndu, fólk
úr menningar- og listalífi betur en
ég hef nokkru sinni upplifað
áður.
Skorast ekki
undan ábyrgð
Pú ert ekki bara fyrstur í
Reykjavík, heldur einnig formað-
ur flokksins. Telurðu að þú berir
sjálfur ábyrgð á þessum niður-
stöðum, -og hverjar verða afleið-
ingarnar ef svo er?
-Ég ber meiri ábyrgð en nokk-
ur annar á þessu, og skorast ekki
Svavar Gestsson: Menn upplifðu Alþýðubandalagið að einhverju leyti sem
Alþýðusambandið.
undan því. Ef þú ert að spyrja um
mína formennsku þá er það
augljóst að samkvæmt endurnýj-
unarreglu á ég rétt á að hætta og
flokkurinn rétt á að losna við
mig. Þetta er hinsvegar mál sem
mér finnst eðlilegra að rætt sé á
flokksvettvangi áður en ég gef
endanlegar yfirlýsingar. Við
munum ræða þessi mál öll í fram-
kvæmdastjórn í dag, í þing-
flokknum næstu daga og síðan
vonandi fljótlega í miðstjórninni,
og ég skorast ekki undan neinni
ábyrgð í þessum efnum.
Fyrir utan þinn þátt, -þarf ekki
Alþýðubandalagið sjálft að
stokka spilin uppá nýtt?
-Aðalatriðið við þessar kosn-
ingar er kannski það að aðeins
um 75 prósent kjósa gömlu flokk-
ana fjóra í því flokkakerfi sem
Jónas frá Hrifla lagði grunn að
kringum 1916. Það hefur í stórum
dráttum haldist lítið breytt frá
1942 þegar Sósíalistaflokkurinn
vinnur mikinn kosningasigur og
verður stærri en kratarnir. Það
höfum við verið síðan, þangað til
núna.
-Þessar kosningar núna sýna
mér það að kjósendur telja þetta
flokkakerfi ekki fullnægjandi,
ekki svara sínum kröfum, og
þessvegna verður í fyrsta lagi að
taka flokknum tak og í öðru lagi
stjórnmálunum öllum, ef við
eigum að fylla út í þann ramma
sem kjósendur virðast gera kröfu
um.
-Flokkurinn verður að fara
rækilega yfir þetta allt, bæði mál-
efni, vinnubrögð, áherslur,
áróður, og raunar alla hluti.
Líka vandi verkalýðs-
hreyfingarinnar
Það er nauðsynlegt að menn
horfi ekki bara á þessi mál útfrá
sjálfum sér, útfrá tilfinningum
sínum og sárindum í augnablik-
inu, heldur sem hluta af stórri
heild og taki ákvarðanir sam-
kvæmt því. Menn mega ekki setja
sig í neinar hefndarstellingar
gagnvart einum né neinum,
-þetta þarf að íhuga af rósemi og
stefna síðan að nýrri sókn, af
festu og með samstöðu.
Þú sagðir áðan að menn hefðu
jafnvel litið á Alþýðubandalagið
sem tvíbura Alþýðusambandsins,
viðhorf sem meðal annars kristal-
last í forsetanum í þríðja sœti í
Reykjavík. Þarf Alþýðubanda-
lagið ef til vill að taka sérstaklega
fyrir afstöðu sína til Alþýðusamb-
andsins og kjaramála í kjölfar
þessara úrslita?
-Ég tel að það sé óhjákvæmi-
legt. Og það þarf einnig að ræða
það mjög alvarlega í verkalýðs-
hreyfingunni hvernig fyrir henni
er komið sem tæki til kjarabar-
áttu og til jöfnuðar í þjóðfé-
laginu. Skipulag verkalýðssam-
takanna er afskaplega alvarlegt
umhugsunarefni, og fjarlægðin
frá verkalýðsforystunni til al-
mennra vinnustaða er orðin æp-
andi í mörgum tilvikum.
-Þessi kosningaúrslit snúa ekki
bara að flokkunum heldur einnig
að verkalýðshreyfingunni sem
slíkri, og hún þarf líka að skoða
sína stöðu, bæði faglega og póli-
tískt.
Það eru að fara í gang stjórn-
armyndunarþreifingar. Afstaða
Alþýðubandalagsins?
-Það eru þrír flokkar sem unnu
sigur í kosningunum, í fyrsta lagi
Borgaraflokkur og Kvennalisti,
og í annan stað vann Framsókn
sigur, á auglýsingum og á
Steingrími Hermannssyni, hér á
suðvesturlandi, en tapar víðast
annars staðar. Alþýðuflokkurinn
vinnur ekki þann sigur sem menn
voru að gera sér vonir um þar, en
kemur alveg sæmilega út.
-Það er auðvitað eðlilegt að
ábyrgð á stjómarmyndin hvíli í
fyrstu umferð á þessum flokkum,
og ekki á þeim sem tapa kosning-
unum, Alþýðubandalaginu og
Sj álfstæðisflokknum. Þeir eiga
nú að glíma við það að koma sín-
um stefnumálum, ef einhver eru,
í framkvæmd í krafti þess stuðn-
ings sem þeir fengu í kosningun-
um. Það getur ekki verið að
menn ætlist til þess af okkur eftir
þetta tap að við leysum þau
vandamál sem uppi eru þótt við
höfum auðvitað okkar tillögur og
úrræði.
En geturðu hugsaðþér Alþýðu-
bandalagið í stjórn?
—Auðvitað verðum við að meta
þetta allt eftir málefnum, en mér
fínnst beinlínis óeðlilegt að flokk-
arnir sem töpuðu í kosningunum
séu að fara í stjórn eftir þessi úr-
slit. Hinir verða að byrja, þeir
verða að segja til um hvernig þeir
ætla að leysa þau hrikalegu
vandamál sem blasa við hér í
efnahagsmálum eftir þá ríkis-
stjórn sem nú er fallin. Þeir verða
að sýna hvað í þeim býr.
Dagur eftir þennan
-Ég vil gjarna fá að nota þetta
tækifæri til að þakka af heilum
hug því fólki sem hefur unnið
fyrir Alþýðubandalagið í þessari
kosningabaráttu, sagði Svavar að
lokum, - þetta fólk hefur unnið
framúrskarandi starf, og nú er
aðalatriðið að enginn missi móð-
inn. Það kemur dagur eftir þenn-
an dag.
-m
2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þrlðjudagur 28. apríl 1987