Þjóðviljinn - 23.08.1987, Side 14

Sýning
ársins
Loksins er sólartuðran horfin
af himinsviðinu. Loksins er hvíta
tjaldið dregið fyrir og klappið
dynur á stéttum og stæðum.
Loksins brýnir hún reykvísk nef á
ný, gamla gufurigningin. Og fólk
andar léttar og minnist æskuár-
anna þegar rigningin suðaði heilu
sumrin á tvöföldu gleri en sinfón-
íurnar gauluðu úr Nordmende-
tækjunum, sem á þeim dögum
einokunaráranna voru til á
hverju menningarheimili. Það er
eitthvað yndislegt að fá aftur
dumbunginn og inniveðrið, kaffi-
bollinn öðlast fingurdýpri merk-
ingu og sumir fara jafnvel að
horfa á sjónvarp. Þegar upp stytt-
ir er síðan fátt feykilegra en að
aka austur Nýbýlaveg og virða
fyrir sér borgina sína nýþvegna
og nónskýra í rakalogni undir
ilmbláum uppstyttuskýjum á
himni sem endar neðarlega í Esj-
unni þar sem tveggja ferkíló-
metra sólskinsblettur færist hægt
inn eftir Kollafirði og mætir að
lokum skemmtilegri skúraleið-
ingu ofan af Mosfellsheiðinni svo
úr verður regnbogi með 5,3 prós-
HALLGRÍMUR
HELGASON
SKRIFAR
ent „áhorf“. Hinumegin í dalnum
blasa við skipulagsleiðindi sem
heita Fossvogshverfi en taka nú
skyndilega á sig rétta mynd, akk-
úrat þá sem höfuð arkitektsins
fyllti í byrjun áttunda áratugar-
ins, en sem hefur hingaðtil aldrei
orðið að veruleika. Blokkirnar
og raðhúsin renna saman í eina
hreina mynd, tandurhrein og hvít
húsin eru enn óþornuð þegar sól-
in brýst í gegn og speglast í hinum
stofustóru gluggum þeirra og allt
minnir mann einhvernveginn á
heilbrigðar tennur. Gatan er
hinsvegar í miðri holufyllingu.
Einmitt þá er rétti tíminn til
þess að bregða sér á bestu sýning-
una í bænum sem reyndar er rétt
fyrir utan bæinn. Það er auðvitað
BU ’87, landbúnaðarsýningin
mikla, hún stelur hreinlega sen-
unni þessa blautviðrisdaga þó
Gallerí opni og Þjóðviljinn reyni
að koma því inn hjá sínu list-
saklausa fólki að norðmenn eigi
einhverja alþjóðlega meistara í
málverki frekar en skák. Upp við
Elliðavatn er hinsvegar að finna
aðra og merkilegri meistara í hin-
um ýmsu og göfugu greinum
landbúnaðarins, vinsælasta tóm-
stundaviðfangs íslensinga. Hér
eru öll landsins gæði, gagn og
nauðsynjar samankomnar í
niðurbásaða reiðhöllina og ná-
grenni hennar. Og hvflfk veisla
fyrir sanna unnendur og elskhuga
þessa lands.
Það virðist vesældarlega vin-
sælt meðal fólks nú um stundir að
vera á móti sveit og sveitastörf-
um, á móti SÍS og Framsókn, á
móti kjöti og mjólk, á móti
landinu sjálfu, en við sem erum
með á nótunum vitum auðvitað
að það er bara hallærislegt og
borgaralega keramískt kjaftæði.
Handvissir í þeirri sök okkar
verðum við á BÚ ’87, sem er í
raun mesta framúrstefnusýning
sem sést hefur hér á landi frá því
Súm var og hét. Hvort það er til-
viljun eða tímanna tákn er spurn-
ing, en að innihaldi og útliti, upp-
setningu og frágangi er engu lík-
ara en maður sé kominn á
Witney-bíenalinn í New York
eða Dókúmentasýninguna í
Kassel, að því fráskildu að hér er
hvergi sjáanlegt neitt listrænt
tildur eða merkingarfræðilegur
tepruskapur. Allt er hreint og
beint, eins og af skepnunni sé
komið. Allt er í fullkominni
harmóníu og heild, allt bara er,
eins og sönn list alltaf er.
Þegar inn kemur blasir hún við
okkur, ein besta innstallasjón
sem sést hefur hér á landi, allir
fuglar Islands samankommr
ásamt fjendum sínum minkum og
refi. Uppstoppaðir í handunnum
klettum og flóafeni með jökla-
hring í baksýn. Allir fulltrúar hins
íslenska himins saman á þingi
með jafnan atkvæðisrétt. Frá-
bærlega „artificial" og yfirborðs-
kennt verk sem þó er svo trúverð-
ugt uppruna sínum og fyrirmynd
að það nær æskilegri dýpt. Síðan
liggur leiðin um hina ýmsu fyrir-
tækjabása og kynningarstíur sem
með sínum hreinflatarlegu veggs-
kreytingum og vörumerkjum
slær allt neó-geó-málverkið út,
SÍS-merkið í öllu sínu veldi er
ekkert annað en hreinræktaður
Helmut Federle eða Lars Emil.
Og öll þessi nýju New York áhrif
sem ég hef svo saknað hér í sumar
eru hér lifandi komin á einhvern
frábærlega eðlilegan hátt.
Fullkomnar samstillingar á
ready-made-um eru í hverju
horni, fáni hrossaræktarsam-
bandsins yfir vídeótæki með
ruslafötum á sína hlið og kynn-
ingarbæklingar á borði framan
við, Haim Steinbach gæti ekki
gert betur. Og vakúm-
pökkunarvélin með
plastkótilettum á færibandi er
hreinræktaður Jeff Koons. Ekki
veldur tölvudeildin vonbrigðum
og engu er líkara en að þar hafi
Peter Halley séð um allar upps-
etningar. Ekki má heldur gleyma
gamla góða olíumálverkinu, hér
er eitt frábært eftir „Jónda“ af
Gunnarsholti frá 1958 og yfir svíf-
ur vél landgræðslunnar. Það er
undarlegt en gleðilegt að sjá
hvernig aldagömul hefð og inni-
hald landbúnaðarins rennur svo
léttilega inní og saman við það
nýjasta formið í Póst-
Módernismanum, sem enn er þó
ekki farinn að sjást hér í öðrum
listgreinum. Það kemur kannski
seinheppnum listasvírum á óvart
að Stéttarsamband bænda verði
fyrst til að átta sig á breyttum tím-
um en þannig er þetta þó, rétt
eins og í framleiðslunni þar sem
neytendur eru langt á eftir og
löngu staðnaðir í neyslu sinni,
hafa ekki undan hinni eljusömu
framsýni bænda. Sumir eru
jafnvel enn á grænmetisstiginu , í
bragðlausum baunaréttum, um
leið og kjötfjallið hækkar og
smjörfjallið bráðnar í sólinni.
Mín tillaga er sú að ríkisstjórnin
dæmi svo og svo mikið kjöt á
hvern einstakling og rukki það á
skattseðlinum. Fólk myndi þá
etv. hætta að borða þessa út-
iensku dellu, eins og pítsur og
spagettí eða mexíkanska pott-
rétti.
En áfram með sýninguna,
merkilegasta installasjónin á BÚ
’87 er tvímælalaust í deildinni
„Fornir búskaparhættir". Þar
hafa verið innréttaðar baðstofur í
upphaflegri mynd og stekkir,
móar og kvíaból. Uppklæddar í
þjóðsmalabúninga eru síðan
nútíma-gínur úr Últímu með
öllum sínum fölsku augnahárum
og naglalakki. Á þær hafa verið
málaðar skeggrætur og tóbaks-
taumar og útkoman er stórkost-
leg tvíræðni og háð, plastfólki
jogging-tímans er dröslað inn í
forneskjuna með sínum
sauðskinnsskóm og malpokum,
frábært verk sem tjáir samspil þá-
og nútíðar á ferskan og óvæntan
hátt. Hápunktur þess er konan
við strokkinn sem stendur ekki
við hann heldur reigir sjampó-
makkann aftur og glennir úr
leggjum í einskonar holda-
nautnastellingu, erótískt samspil
undir skotthúfu. Að ógleymdum
Barbie-smalanum. Svipuð snilld-
artvíræðni blasir við okkur fyrir
utan sýningarhöllina, í mazda-
steisjon-bfl situr söðlasmiður og
selur ístöð og múla út um hálfrúll-
aða japanska rúðu. Hnakkur og
beisli hanga utan á fagurbónaðri
blikkmerinni. Stórkostlegt.
Hér er líka deild fyrir pervert-
ana og David Lynch-aðdáendur.
Sködduð innyfli dýra geymd í
glerkrúsum og tréspíra.
Beinkröm í lambsleggjum,
krabbamein í kýrlunga, band-
ormur úr manni, tveggja vikna
tvflembingafóstur, tvíhöfða
lamb, æðahnútar hænsna, borð-
tuska úr hundi, búktal úr hrafni
og smokkar fyrir mink. Fyrir ann-
arskonar áhugamenn, um
austantjaldskitsch og sovét-
litteratúr, eru hér fáanlegar allar
ræður Jóns Helgasonar á mynd-
böndum og spanna þær allan feril
þessa litríka stjórnmálamanns,
allt frá svallárunum á Hvanneyri
til þessara síðustu daga mjólk-
urkokteila í ráðherraveislum.
Hér er semsagt allt á milli þindar
og heila.
Útí útihúsunum eru svo bless-
aðar skepnurnar, málleysingj-
arnir með mannsnöfnin. Það er
metnaðarfull unun að horfa á gölt
og gyltu velta sér í stíu og nudda
stírur á meðan litlu gríslingarnir
keppa frjálshyggjulega um hylli
spenans, er sú mynd ekki tákn-
ræn fyrir Útvegsbankamálið?
Burt frá ríkisjötunni hverfum við
að angórakanínum, þessum nýju
smalabörnum íslenskrar náttúru.
Verður ekki sætt að sjá eftir tvö
hundruð ár þegar smalamenn
koma af fjalli með safnið, 5000
kanínur feitar af afrétti og mark-
aðar á eyrum? Hrafnaflókamir
krúnka fyrir utan og í næsta búri
eru landnámshænur og hani. Þar
getur maður ioksins séð það sem
maður beið eftir öll sín sveitam-
ennskuár, að sjá hana taka hænu.
En það er reyndar eftirtektarvert
hve náttúran sjálf á mikið í öllum
þessum börnum sínum. í búrum
og girðingum er gegnumgang-
andi gredda. Bolamir haggast þó
ekki í stálbásum sínum með hring
í nefi. Á veggnum hangir eina
myndin sem náðist af Villa í lif-
anda lífi, aftan frá. Öll venjulegu
dýrin, hestar, kindur og kýr, eru
hinsvegar lítið spennandi fyrir
sýningargestum og aðeins ferh-
yrndu hrútarnir fá einhverja at-
hygli. Segir það sína sögu um
áhuga mannsins, hann beinist
alltaf frekar að hinu sem betur
mætti fara. Heilbrigðið og norm-
alítetið er hornaugum litið. Útí
hestagirðingu eru þeir saman
minnsti hestur landsins og sá
stærsti. Og fólkið flissar framan í
þá en sjálfir em þeir á hærra plani
og lúta höfði af leiðindum, fínnst
þetta frekar fúll brandari. í
brekkunni er svo að finna allar
trjátegundir landsins auk jurta,
sannur fengur okkur sem ekki
nennum að lesa flóruskáldin.
En sjálf er sýningin BÚ ’87 alls
enginn brandari og er synd að
hana sæki aðeins rauðkinnaðir
utanbæjarmenn. Hér ættu borg-
arbúar að geta fyllst af energí og
trú á landið og þess framtíðar-
gæði, og þarmeð komist út úr
sinni eigin sveitamennsku sem er
hin sanna sveitamennska, að
halda að Reykjavík sé einhver
borg sem tilheyri heiminum og að
restin sé bara kúkur og piss í vind-
inn. Þessari linmælsku auðvalds-
ins og þýlyndi kapítalismans.
Nei, vei yður borgarbusum og
diskókusum! Skundið á
skemmtilegustu sýningu ársins og
minnist þess nú að íslandi eigum
við allt og íslandi viljum við allt.
Ekkert er nokkru sinni meira
„inn“ og meira töff en það. Farið
svo heim og hámið í ykkur kjöt,
iambakjöt, hrossakjöt, nautakjöt
(ekki kjúklinga), drekkið mjólk
og kókómjólk, jógúrt á eftir og
jógúrtbúðingur, skyrbjúgur og
brómberja-hræringur. Minnug
þess að „Sveltur sauðlaust bú“.
Sýningunni lýkur 23. þessa mán-
aðar og er opin frá 14-22 daglega.
PS. Fyrirsögn síðustu greinar átti
að vera Óborg, ó borg!
BÚ ’87 20. ágúst
Hallgrímur Helgason
14 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 23. ágúst 1987
i'.'JÁ, - KVilLilVííöi.1 ’tV.f
9 f