Þjóðviljinn - 16.12.1987, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 16.12.1987, Blaðsíða 4
LEIÐARI Vaxtaokrið Dagblaöið Tíminn hrekkur f kút í gær og hróp- ar á forsíðu að fyrirtækin séu að kafna í fjár- magnskostnaði. Haft er eftir forstjóra Sam- bands íslenskra samvinnufélaga að vaxtastefn- an sé að setja obbann af undirstöðuatvinnuveg- unum í strand. Tíminn kann að segja fréttir af fyrirtæki sem fengið hefur lán og þarf að greiða tæplega 8,5% vexti ofan á vísitölubætur. Því miður þekkjast mun hærri vextir. Nefna má að fyrirtæki, sem reyna að afla sér framkvæmdafj- ár með útboði skuldabréfa, þurfa að greiða 11 - 12% vexti ofan á verðtryggingu. En það er í sjálfu sér athyglisvert að Tíminn skuli ekki telja vaxtaokrið í landinu fréttnæmt fyrr en SÍS er farið að kvarta. Fróðlegt er að íhuga hvaða atvinnurekstur getur auk afskrifta staðið undir vöxtum langt yfir 10%. Fjárfestingar hjá slíkum fyrirtækjum mega ekki vera of miklar miðað við veltu og aðstaða þarf að vera fyrir hendi til að ná umsvifalaust inn kostnaðarhækkunum á borð við vaxtahækkanir með því að hækka útsöluverð á framleiðslu- vörum eða veittri þjónustu. Hvaða fyrirtæki upp- fylla þessi skilyrði? Auðsjáanlega ekki undir- stöðuatvinnugreinar á borð við útgerð og fisk- vinnslu. Aftur á móti gengur formúlan upp hjá ýmsum verslunar- og þjónustugreinum og þar hefur uppbyggingin líka verið áberandi mest á síðustu misserum. Verslunarhúsnæði hefur margfaldast og gífurleg aukning orðið í ýmiss konar auglýsinga- og sölumennsku að ó- gleymdri sjálfri bankastarfseminni. En það eru ekki bara fyrirtæki og einstak- lingar sem búa við háa vexti. í fjárlagafrumvarp- inu er gert ráð fyrir að rúm 8% af útgjöldum ríkissjóðs fari í vaxtagreiðslur. Sveitarfélög eyða stöðugt meira af rýru aflafé sínu til að greiða leigu fyrir peninga. í árbók sveitarfélaga kemur fram að árið 1985 fóru tæp 12% af rekstrargjöldum annarra kaupstaða en Reykja- víkurborgar í fjármagnskostnað. Það ár fóru að meðaltali rúm 17% af rekstrargjöldum hreppa með meir en 200 íbúa í fjármagnskostnað. Rúmlega þriðja hver króna, sem íbúarnir greiddu í útsvar, fór upp í fjármagnskostnað. Þetta var árið 1985 en síðan þá hafa vextir hækkað gífurlega mikið svo að staða sveitarfé- laganna hefur versnað að mun. Einstakir þingmenn stjórnarflokkanna hafa séð að háir vextir eru að sliga atvinnuvegina og þá ekki síður þann hluta almennings sem er skuldum vafinn. Árni Gunnarsson þingmaður Alþýðuflokksins hefur tekið undir það með ýms- um þingmönnum stjórnarandstöðunnar að háir vextir slái síður en svo á verðbólguna. Öllum kostnaði, hvort sem hann heitir fjármagns- kostnaður eða eitthvað annað, er umsvifalaust velt út í verðlagið sé þess nokkur kostur. Árni hefur einkum bent á þau vandræði sem hent geta skuldugt alþýðufólk og að verið sé að búa til nýja öreigastétt í landinu. Veit ekki Árni Gunnarsson hver eru yfirlýst efnahagsleg markmið þeirrar ríkisstjórnar sem hann og flokkur hans styður? Þar er sýknt og heilagt kyrjaður söngurinn um frelsi og eitt meginstefið í þeim söng er frelsi í vaxtamálum. Okur er ekki lengur til hér á landi. Þeim, sem lána peninga, er frjálst að krefjast eins hárrar leigu fyrir þá og þeir telja að markaðurinn þoli. I huga frjálshyggjupostulanna er markaður- inn algerlega ópersónulegt hugtak. Hann snert- ir ekki hremmingar þeirra sem ekki geta greitt vexti af íbúðarlánum sínum eða þau ósköp sem dunið geta yfir fámenn byggðarlög þegar aðal- atvinnufyrirtæki ásamt sveitarsjóði fer á haus- inn vegna óheyrilegs fjármagnskostnaðar. Slíka atburði telja talsmenn frjálshyggjunnar nauðsynlega fylgifiska þess svigrúms sem gefa verður markaðinum til að hann nái jafnvægi. Kratar slógu engan nýjan tón í stjórn efna- hagsmála þegar þeir gerðust aðilar að ríkis- stjórn Framsóknar og íhalds. Það er annað- hvort barnaskapur eða hræsni hjá krötum ef þeir segjast hissa á því að ríkisstjórnin fylgi nú í blindni trúnni á markaðslögmálin. Það stóð aidrei annað til en að núverandi ráðherrar fet- uðu nákvæmlega sömu frjálshyggjuslóðina með leiðsögn Þorsteins Pálssonar og forverar þeirra gerðu undir forystu Steingríms Her- mannssonar. ÓP SKORIÐ Talað við krata Þröstur Ólafsson var um helg- ina í hressilegu viðtali við Al- þýðublaðið og er þar komið víða við. Enda kynnir blaðið Þröst sem svo fjölþreifinn að hann sé eiginlega allt í öllu, að vísu „ekki ennþá“ orðinn ráðherra og ekki heldur prestur. Fyrst og fremst er Þröstur þó í Alþýðublaðinu að tala við krata fyrir sína hönd og vandamanna, svosem einsog í hlutverki eldri bróður, og tekur þeim einkum vara fyrir að búast við miklu af stjórnarþátttökunni með íhaldi og Framsókn: „Þessir tveir flokkar, sem eiga meira en allir aðrir þátt í því að búa þetta kerfi til og eru hlutar af því, standa í vegi framfara. Þeir eiga hagsmuna að gceta við aðvið- halda gömlu kerfi, hvortsem það er rándýrt heildsölukerfi, forn- eskjuleg landbúnaðarstefna, allt of eyðslusamt vinnslukerfi, þar sem flokkarnir tveir nánast skipta því á milli sín. “ Dæmi Jóns Sig Þröstur tekur af þeim það dæmi þegar Jón Sigurðsson ætl- aði að fara að „leysa“ Útvegs- bankaklúðrið sem hann tók í arf frá fyrirrennurum sínum: „Líttu á aðgerðir Jóns Sigurðs- sonar í bankamálinu. Jón verður að láta undan of- forsi Þorsteins Pálssonar. Hvers vegna? Sjálfstæðisflokknum var meira í mun að Sambandið fengi ekki ofsterka stöðu heldur en að koma hagræðingu í gegn. Það voru mistök hjá Jóni að klára ekki dœmið. Nú stendur hann uppi með bankann, enga sameiningu og enga sölu. Og ég held að það verði erfittfyrir hann aðselja bankann að vori. Þeirsem voru tilbúnir að kaupa, verða tœplega tilbúnir að endurtaka leikinn í vor. “ Dæmi Jóns Baldvins Þröstur dregur ekki í efa góðan viija Jóns Baldvins Flannibals- sonar til að auka velferð og jöfnuð, og tekur undir það með honum að ein af forsendum þessa séu traust ríkisfjármál. Þresti Iíst hinsvegar heldur illa á aðgerðirn- ar nú og efast um að fjármálaráð- herrann efni heit sín um að „næst“ verði eignamennirnir fyrir barðinu á skattheimtumönnum og ekki launamenn: „Ég er ekki farinn að sjá að það gerist í annarri lotu aðgerðanna. Ég held að þeir, sem sitja hinum megin við borðið með Jóni Bald- vin, komi í veg fyrir það. Ríkis- stjórnin leyfir ekki að til þessara jöfnunaraðgerða verði gengið, hvort sem Alþýðuflokkurinn bið- ur um það eða ekki. Ég er ekki farinn að sjáAlþýðu- flokkinn ganga út úr ríkisstjórn- inni þess vegna. “ Ekki óskastaða Alþýðublaðið spyr síðan skelkað hvort Alþýðuflokkurinn gæti að lokum stjórnarinnar stað- ið uppi með það eitt að hafa skömm þjóðarinnar á herðunum. Þessu samsinnir Þröstur, en segir það enga óskastöðu fyrir sinn hatt: „Gæti gert það, þó að það sé engin óskastaða fyrir mig. Ég tel að Alþýðuflokkurinn, Alþýðu- bandalagið og verkalýðshreyfing- in eigi að reyna að standa saman að móta þetta samfélag sam- kvœmt þeirri lífsskoðun, sem gengur eins og rauður þráður í gegnum þessar þrjár stofnanir. Því er slœmt, ef einhver þessara aðila fœr á sig högg og sœrist. “ Menn verði að fara að „hugsa það sameiginlega hvernig við get- um látið þessaflokka og hreyfing- ar renna eina slóð, “ - og þá þurfi menn að taka sér tak: „Sennilega er bilið milli flokk- anna mest í utanríkismálum. Okkur þykir Alþýðuflokkurinn hafa staðnað í þeim málum. Auðvitað er það einkenni allra flokka að þeir staðna - líka Al- þýðubandalagsins. Stundum kel- ur á þeim ein tá eða annar fótur- inn. Framsóknarflokkurinn er t.d. í kuldakasti með sína land- búnaðarstefnu, og Alþýðuflokk- urinn hefur orðið illa úti í kalda stríðinu - og er því með stefnu í utanríkismálum, sem er úr löngu liðinni tíð. Við erum miklu nœr hvor öðr- um í innanlandsmálum en við höfum verið nokkurn tíma áður, og ég tel líka að það sé ekki slíkt bil í utanríkismálum að með veru- lega mikilli umrœðu sé ekki hœgt að brúa bilið á einhvern hátt. Við alþýðubandalagsmenn höfum orðið að taka okkur á í ýmsum málum. Við bundum okkur ýmsa bagga í ríkisstjórnum á síðasta áratug. Við fórum í stjórnir, sem höfðu ýmislegt forn- eskjulegt í farteskinu, og við höf- um ekki losað okkur við það allt Ekki skapað nema skilja Þessar hugleiðingar Þrastar um „eina slóð“ til vinstri í íslenskri pólitík eru auðvitað ekki nýjar af nálinni, - nær sanni væri að póli- tíkin til vinstri hafi snúist um þessi efni áratugum saman með ýmsum hætti. Það lýsir hinsvegar ákveðinni íhygli hjá Þresti að reifa þetta við lesendur Alþýðu- blaðsins einmitt þessar vikurnar. Alþýðubandalagið er í óða önn að „losa sig við forneskjuna" eftir duglega uppstokkun og endur- nýjun í sumar, og flokkurinn virðist vera að sækja mjög í sig veðrið í stjórnarandstöðunni, á alþingi, á fjölmiðlavettvangi og á vinnustöðunum. Alþýðuflokkurinn er hinsveg- ar í hlutverki bandingjans inní ríkisstjórninni með því að taka á sig ábyrgð af stefnu hinna flokk- anna, - og með því róli eru krat- arnir ekki einungis að missa traust kjósenda sem studdu flokkinn í þeirri trú að hann byði fram nýjar lausnir, forysta Al- þýðuflokksins er einnig í óða önn að loka þeim leiðum sem þrátt fyrir allt hafa staðið opnar milli A-flokkanna. Sem enn einu sinni virðist ekki skapað nema skilja. Þetta er Þröstur að segja les- endum Alþýðublaðsins, og hér skal tekið undir með honum að þótt Þórðargleðin sé vissulega dí- sæt tilfinning væri ömurlegt að horfa uppá enn eina niðurlæg- ingu hjá krötum. Jafnvel fyrir Allaballa á uppleið. þlÓÐVIUINN Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis og verkalýöshreyfingar Útgefandi: Útgáfufélag Pjóðviljans. Ritstjórar: Árni Bergmann, MöröurÁrnason, ÓttarProppé. Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson. Biaðamenn: Elísabet K. Jökulsdóttir, GuðmundurRúnarHeiðarsson, Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, Kristín Ólafsdóttir, KristóferSvavarsson, Logi Bergmann Eiðsson (íþróttir). MagnúsH. Gíslason, ÓlafurGíslason, Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Vilborg Davíðsdóttir. Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir. Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson. Útlitstelknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason, Margrét Magnúsdóttir. Framkvæmdastjóri:HallurPállJónsson. Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson. Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir. Auglýsingastjóri:SigríðurHannaSigurbjörnsdóttir, Augiýsingar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Gl insdóttir. Guðmunda Krist- Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, SigríðurKristjánsdóttir. Bílstjórl: Jóna Sigurdórsdóttir. Utbreiðslu-og afgreiðslustjóri: HörðurOddfríðarson. Utbreiðsla: G. MargrétÓskarsdóttir. Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir. Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafurBjörnsson Utkeyrsla, afgreiðsia, ritstjórn: Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333. Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310. Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf. Prentun: Blaðaprent hf. Verð í lausasölu: 55 kr. Helgarblöð:65 kr. Askriftarverð á mónuði: 600 kr. 4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Mlðvikudagur 16. desember 1987

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.