Þjóðviljinn - 29.12.1987, Blaðsíða 19

BvEKUR
Þaðerandií glasinu
Rúnar Ármann Arthúrsson les upp úr bók sinni Algjörir byrjendur fyrir unglinga í
Er andi í glasinu? ,
Höfundur: Rúnar Ármann
Arthúrsson
Útgefandi: Svart á hvítu, 1987
Nei, fjandakornið, að ég nenni
að lesa unglingabók, sagði 13 ára
sonur minn þegar ég bað hann að
renna yfir eina unglingabók núna
rétt fyrir jól. Þær eru allar svo
drepleiðinlegar og langt frá öllum
raunveruleika. Þær eru ekki
skrifaðar fyrir unglinga heldur
fyrir ömmur til að gefa í jólagjöf.
Ég var nú ekki á því að gefast
upp og dró upp bókina. „Er andi í
glasinu?" eftir Rúnar Ármann
Arthúrsson og bað hann endilega
aðl esa hana yfir og segja mér svo
hvað honum fyndist. Heldur lyft-
ist skapið hjá stráksa, enda hafði
hann haft mjög gaman af bók
Rúnars Ármanns frá því í fyrra,
„Algjörir byrjendur“.
f fyrra skrapp ég með Rúnari
Ármanni á upplestur í æskulýðs-
miðstöð hér í bæ, en þar las einn-
ig Eðvarð Ingólfsson upp úr nýrri
bók eftir sig. Þegar upplestrinum
var lokið voru krakkarnir með
fyrirspurnir: Afhverju eru ung-
lingabækur ekki skrifaðar fyrir
unglinga? var sú spurning sem
mest brann á þeim.
Því miður virðist meirihlutinn
af unglingabókum skrifaðar fyrir
allt aðra en unglinga. Svo var þó
ekki með bók Rúnars Ármanns í
fyrra, sú bók var skrifuð á máli
sem unglingar skildu og sá
heimur sem þar var lýst var
heimur sem unglingarnir þekktu.
En bókin höfðaði ekki síður til
fullorðinna því einsog allar góðar
bækur þá var hún ekki fyrir einn
markhóp að njóta, heldur gátu
allir haft gaman af.
Hún var mergjuð ekki síðri en
hin, sennilega bara betri, sagði
sonur min þegar hann hafði lesið
Andann. Sama kvöld opnaði ég
bókina örlítið smeykur um að
höfundi tækist ekki að fylgja eftir
fyrri bókinni, því það vill oft
brenna við að reynt sé að fylgja
eftir velheppnaðri bók með út-
þynntri útgáfu af fyrra verki.
Samt var það svo þegar maður
lagði frá sér Byrjendurna í fyrra
að Iesanda fannst margir endar
enn óhnýttir í sögunni og
heimtaði því meira.
f stuttu máli sagt þá stendur
Andinn í glasinu undir því sem
Algjörir byrjendur lofuðu fyrir
ári. Það er andi í bókinni. Ég
hygg að það sé óhætt að segja að
með þessari bók hafi Rúnar Ár-
mann staðfest að hann er sá ís-
lenskra höfunda sem best tekst
að koma heimi unglingsáranna til
skila þannig að unglingunum
finnist að verið sé að lýsa þeirra
heimi.
Rúnar Ármann fellur ekki í þá
gryfju sem margir höfundar falla
í, að skapa ákveðnar steríótýpur,
hina góðu versus hina illu, heldur
eru persónur bókanna einsog lif-
andi fólk að því leytinu að þær
hafa bæði kosti og galla. Grímsi
er engin hetja og Lukka engin
glanspía. Þetta eru krakkar eins-
og krakkar eru, bölvað basl með
foreldrin og stundum með hina
krakkana, oftast þó með sjálf sig.
Sagan hefst með unglingahasar
í miðbænum á föstudagskvöldi.
Síðan kynnist lesandinn ýmsum
hliðum lífsins því Grfmsi fer á
togara og Lukka starfar í frysti-
húsi á Skaganum. Lýsingarnar af
þessum vinnustöðum eru mjög
lifandi og auðsætt að höfundur
hefur haft viðdvöl á slíkum
vinnustöðum. Þá er skroppið á
þjóðhátíð í Eyjum, og sagan
endar svo í æsilegum eltingaleik
æskulýðsmiðstöð í fyrra. Mynd: Sig.
suður með sjó.
Öllu þessu tekst Rúnari Ár-
manni að gæða lífsanda auk þess
sem andi sögunnar leikur lausum
hala í bókinni. Oddur Gott-
skálksson heimsækir unglingana
fyrst í andaglasforriti sem Grímsi
og Palli hafa búið til fyrir tölvu og
á þjóðhátíðinni heimsækir Oddur
Grímsa í draumi. Þá gengur aftur
ein frægasta samræðislýsing ís-
lenskrar bókmenntasögu á þess-
ari öld, þegar Þórbergur missti
sveindóminn í gamla kirkjugarð-
inum með stúlku af Seltjarnar-
nesi.
Höfundur vefur þennan vef af
miklu listfengi og leitar aldrei
ódýrra lausna heldur kemur les-
anda stöðugt á óvart með nýjum
uppátækjum. Síðasti hluti bókar-
innar er svo æsispennandi en
jafnframt er einsog þessi heimur
sem þarna hefur verið lýst lokist
og allir þræðir séu nú loksins sam-
anhnýttir þannig að þriðja bókin
er varla væntanleg.
Þó er aldrei að vita. Eitt er víst
að sá andi sem nú er sloppinn úr
glasinu hlýtur í framtíðinni að
geta af sér „orð sem flögra stall af
stalli" og auðga íslenskar bók-
menntir, því með þessum bókum
hefur Rúnar Ármann sannað að
hann er til alls vís.
Sáf
__________MINNING__________
Guðmn Guðnadóttir
Fædd 30. maí 1917 - Dáin 4. desember 1987
Leiðir okkar félaganna og
Guðrúnar lágu fyrst saman
snemma á áttunda áratugnum.
Synir hennar og Andrésar Ingi-
bergssonar, Sigurður Ingi, Gunn-
ar og Einar, voru framarlega í
hreyfingu kommúnista á þessum
árum. Það æxlaðist því þannig að
heimili Guðrúnar og Andrésar
varð nokkurs konar félagsheimili
þessarar ungu hreyfingar.
Og stundum gekk mikið á.
Heimilið breyttist í fundarsali
eða vinnustofu, allt eftir því hvað
til stóð. Og Guðrún tók þátt í
öllu.
Guðrún var félagslynd kona og
hafði unun af fjölmenni kringum
sig og þótt erillinn hafi stundum
verið þreytandi þá var það aldrei
á henni að heyra. Þess vegna
fannsta engunt að erillinn væri
átroðningur. Þetta var framlag
Guðrúnar til starfs róttækrar
æsku á síðasta áratug. Þótt við
værum ung að árum þá var fram-
koma Guðrúnar slík að aldurs-
munurinn þurrkaðist út og kyn-
slóðamunurinn varð einungis
misjöfn lífsreynsla.
En gjafir hennar til okkar fól-
ust ekki aðeins í því að dyr heimi-
lis hennar voru opnar fyrir pólit-
ísku starfi okkar. Hreinskilni
Guðrúnar, ákveðnar og fast-
mótaðar skoðanir og mannþekk-
ing varð okkur drjúgt veganesti.
Hún var samherji okkar og vinur.
Eftir að hreyfingin lognaðist út af
þá héldu mörg okkar áfram að
venja komur okkar í Álftamýr-
ina, kannski til að fá góð ráð,
skyggnast inn í framtíðina gegn-
um spilastokkinn hennar en mest
til að njóta vináttu og bergja af
reynslubrunni hennar.
Reynsla annarra og vinátta
skiptir ekki sköpum um ævi okk-
ar. Það veltur á úrvinnslu okkar.
En víst er að vinátta Guðrúnar og
hlutur hennar í mótun lífsvið-
horfa setur á okkur mark sem við
viljum ekki vera án og getum
aldrei þakkað til fulls. Við getum
aðeins vonað að við höfum lagt
eitthvað á móti.
Við minnumst samherja og
vinar.
Og Andrés, og þið strákar,
Ingi, Gunnar og Einar, tengda-
dæturnar og barnabörnin, við
berum söknuð með ykkur.
Nokkrir félagar úr KFÍ ml.
Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur
Jólaball
sunnudaginn 3. janúar
Jólatrésskemmtun Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur veröur haldin sunnudaginn 3. janúar
kl. 15.00 á Hótel ísland, Ármúla 9.
Miðasala hefst 28. desember á skrifstofu V.R. í
Húsi Verslunarinnar.
Miðaverð er kr. 350.- fyrir börn og kr. 100.- fyrir
fullorðna.
Pantanir teknar í síma 687100.
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur
Vinningstölurnar 26. desember 1987
Heildarvinningsupphæð: Kr. 5.415.228,-
1. vinningur var kr. 2.710.234,-
Þar sem enginn fékk fyrsta vinning, færist hann yfir á fyrsta
vinning í næsta útdrætti.
2. vinningur var kr. 811.554.- og skiptist hann á 246 vinnings-
hafa, kr. 3.299,- á^mann.
3. vinningur var kr: 1.893.440,- og skiptist á 7.760 vinningshafa,
sem fá 244 krónur hver. TVÖFALDUR 1. VINNINGUR
lUGARDAGINN
JANUAR 1988!
Þriðjudagur 29. desember 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 19