Þjóðviljinn - 04.10.1988, Blaðsíða 6

þJÓÐVIUINN Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Mannaskipti
í Moskvu
Kremlarræði eru varasöm. Fyrir rúmri viku flutti Gorbat-
sjov sovétleiðtogi ræðu yfir oddvitum fjölmiöla í sínu landi.
Hann talaði þar - eins og oft áður - um að umbætur hans,
perestrojkan, gengju ekki nógu vel. Við hikum enn, sagði
hann, við töpum tíma og þar með erum við að missa af
lestinni.
Þetta varð til þess að fréttaskýrendur fóru að tala um að
Gorbatsjov blæsi til undanhalds fyrir „hægfara" öflum, sem
þvældust fyrir umbótum með ýmsum hætti og þá fyrir Lígat-
sjov, næstmestum valdamanni í flokknum, sem hefur haft
uppi efasemdir um nýjar áherslur í utanríkisstefnu Sovétríkj-
anna og það frelsi til gagnrýni sem Gorbatsjov hefur komið
á. En svo líður vika - Gorbatsjov efnir til skyndifunda í
miðstjórn flokksins og Æðsta ráðinu, og þar er Lígatsjov og
hans líkum ýtt til hliðar eða dregið úr áhrifum þeirra. Sjálfur
er Gorbatsjov svo kosinn forseti í stað hins aldraða Grom-
iko. Og öllum má Ijóst vera að Gorbatsjov hefur styrkt mjög
stöðu sína til að gjöra það sem honum þykir brýnast í
landinu.
Þegar tilkynnt var um mannaskiptin komst Gerasímof
blaðafulltrúi Gorbatsjovs svo að orði að hér væri um kyn-
slóðaskiptingu að ræða. Þau orð segja ekki nema fátt. Úr
öðru horni heyrast raddir í þá veru, að Gorbatsjov sé barasta
að safna í sínar hendur öllum valda- og tignartaumum, svo
sem gerðu fyrirrennarar hans. Sá samanburður dugir
skammt, svo mjög sem allar aðstæður hafa breyst.
Það liggur beinast við að meta tíðindin frá Moskvu blátt
áfram sem svo, að Gorbatsjov telji mjög nauðsynlegt að
forystusveitin sé samhent, vegna þess hve brýn og erfið
verkefni bíða hennar. SjálfurgefurGorbatsjovtilefni til slíkra
hugleiðinga einmitt í þeirri ræðu yfir fjölmiðlamönnum sem
fyrst var vitnað til. Þar segist hann þurfa nýja menn í foryst-
una sem taki skýra afstöðu. Og eins og fyrr sagði: hann
leggur um leið mikla áherslu á að Sovétmönnum liggi á að
taka upp nýja starfshætti og stjórnsýslu og að þeir megi
engan tíma missa. Hann ítrekar, að umbætur á sviði efna-
hagsmála gangi alltof hægt og mjög misjafnlega. Segir til
dæmis um þetta, að meðan sum fyrirtæki séu rétt að fikra sig
í átt til efnahagslegrar sjálfsábyrgðar, þá séu starfsmenn
annarra nú þegar reiðubúnir að taka þau á leigu og reka fyrir
eigin reikning. Gorbatsjov segir ennfremur að pólitískar um-
bætur séu rétt að fara af stað, og nú þurfi að setja ný lög um
kosningar og breyta stjórnarskránni.
Vafalaust skiptir það miklu fyrir árangur á þessum sviðum
öllum ef Gorbatsjov getur treyst á samstillta forystusveit.
Það hefur t.d. verið litið svo á, að Ligatsjov hafi verið eins-
konar verndari kerfismanna sem hafa óttast það að ráðs-
mennska sé tekin úr höndum ráðuneyta og ríkisáætlunar-
blátt áfram vegna þess að þar með eru þeirra feitu og
þægilegu embætti í hættu. Atburðir í Moskvu fyrir helgi voru
vitanlega drjúgur sigur fyrir Gorbatsjov - og hann veit
manna best sjálfur að ekki mun af veita. Því eins og hann sá
og heyrði í Krasnojarsk á dögunum, þá er alþýða orðin
óþolinmóð. Samt tekst honum að sjá vissan stuðning í þeirri
óþolinmæði, sem betur fer. í fjölmiðalræðunni sagði hann
m.a.: Þeim sem segja að perestrjokan hafi engu skilað vil ég
svara þessu: Hún hefur þegar skilað einu sem mestu varðar
- því hvernig alþýðan er nú orðin, hvernig hún ræðir málin.
ÁB
KLIPPT OG SKORIÐ
Mei ugg í brjósti
Góðir og gegnir íhaldsmenn
eru nokkuð kvíðnir vegna þess að
Alþýðubandalagsmenn hafa sest
í ríkisstjórn og þeir Ólafur Ragn-
ar, Svavar og Steingrímur J. eru
teknir til við að stjórna mjög
mikilvægum ráðuneytum. Að
sama skapi eru íhaldsmenn held-
ur óhressir með þá sem bera á því
ábyrgð að Sjálfstæðisflokkurinn
er skyndilega kominn í stjórnar-
andstöðu. Verkurinn er að þeir
hljóta að draga sína eigin leiðtoga
til ábyrgðar þegar rannsaka á
banamein síðustu ríkisstjórnar.
í leiðara DV í gær er það rakið
að Alþýðubandalagið hafi verið
utan ríkisstjórnar um hríð og því
ekki haft nema óbein áhrif á
landsstjórnina.
„Fyrir mistök, sem rekja má
fyrst og fremst til klaufaskapar og
pólitískra afleikja, skákaði
Sjálfstæðisflokkkurinn sér til
hliðar og Alþýðubandalaginu
gafst kostur á stjórnarþátttöku."
Hverjum á að refsa?
Hér fer ekkert á milli mála
hverjum þessi ósköp eru að
kenna. Það er engu líkara en efna
eigi til opinberrar aftöku. Sökin
er enda talin ærin, sem sé það að
hleypa Alþýðubandalaginu inn í
ríkisstjórn. Leiðara DV, sem
merktur er Ellert B. Schram fyrr-
verandi þingmanni Sjálfstæðis-
flokksins, lýkur þannig:
„Það á eftir að koma í ljós
hvort Ólafur og Alþýðubanda-
lagið hafi erindi sem erfiði. En
hitt fer ekki milli mála að eins og
sakir standa hefur Alþýðubanda-
lagið ná fótfestu á ný í íslenskum
stjórnmálum, allsendis að óvör-
um og algjörlega að ástæðulausu.
Andstæðingar Alþýðubanda-
lagsins geta sjálfum sér um
kennt. Valdastaða
Alþýðubandalagsins er ekki vel-
gengni þess að þakka heldur ax-
arsköftum hinna sem færðu þeim
ráðherrastólana á silfurfati.“
f sjálfu Morgunblaðinu verður
líka vart við þann tón að það sé
■eigin glópsku forráðamanna í
Sjálfstæðisflokknum að kenna að
hann er nú skyndilega kominn í
stjórnarandstöðu. Góðlyndir
menn hljóta að velta því fyrir sér
hvort nú verði magnað eitthvert
gjörningaveður að Þorsteini
Pálssyni. Vilja menn blóð?
Varð útundan
{ síðasta sunnudagsblaði
Moggans má sjá vangaveltur um
að innan síðustu ríkisstjórnar hafi
orðið til einhvers konar fóst-
bræðralag þeirra Jóns Baldvins
Hannibalssonar og Steingríms
Hermannssonar og að í því hafi
tekið þátt þeir Halldór Asgríms-
son og Jón Sigurðsson. En enginn
ráðherra úr Sjálfstæðisflokknum.
Og síðan kemur þessi klausa hér:
„Annað sem virðist sameina
Framsóknarflokk og Alþýðu-
flokk eftir 14 mánaða stjórnar-
samstarf við Sjálfstæðisflokk, er
óánægja beggja með það sam-
starf. Fullyrða forystumenn þess-
ara flokka að verkstjórninni í rík-
isstjórn hafi verið mjög ábóta-
vant. Frumkvæði Sjálfstæðis-
flokks í ríkisstjórn hafi ekkert
verið og þeir hafi ekki lagt fram
eiít einasta mál í ríkisstjórn á
stjórnarferlinum."
Hér tekur blaðamaður Morg-’
unblaðsins, Agnes Bragadóttir,
býsna stórt upp í sig. Einhvern
tíma hefðu menn á Morgunblað-
inu hikað við að sparka með svo
augljósum hætti í formann Sjálf-
stæðisflokksins og tæplega munu
allir telja að búið sé að efna í
syndakvittun þótt tíundað sé að
Sjálfstæðismenn telji svona full-
yrðingar fjarstæðukenndar og
nlálegar, að ekki sé meira sagt.
Jafnvel ekki þótt bætt sé við að
Sjálfstæðismenn svari staðhæf-
ingum um skort á frumkvæði í
ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar á
þann veg, að þeir vísa ásökunum í
þá veru heim til föðurhúsanna
sem þeir telja að hljóti að heyra
Framsókn til.
Uppgjðr
Einhvern veginn er eins og frá-
sögn af digurbarkalegum yfirlýs-
ingum verði hálfhjárænuleg við
hliðina á frásögn af því að for-
ystumaður úr röðum Sjálfstæðis-
manna segi „að vissulega hafi
verið ákveðin vandamál í þing-
flokki Sjálfstæðisflokksins og að
ráðherralið flokksins á síðasta
kjörtímabili hafi verið mjög ó-
samstætt. Það hafi opinberast
með ýmsum hætti, eins og stöð-
ugum yfirlýsingum út og suður.“
Skrif sem þessi hljóta að vera
til marks um að Sjálfstæðismenn
telji mikið undir því komið að
gert sé upp við þá aðila innan
flokksins sem helst bera ábyrgð-
ina á því að flokkurinn skuli hafa
spilað sig út úr ríkisstjórn. En víst
er að hvað sem Iíður því uppgjöri
þá er íhaldið að búa sig undir
harðskeytt stríð, áróðursstyrjöld
sem verður ekki rekin með minni
ákafa en fyrri stríð gegn ríkis-
stjórnum sem Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur ekki átt aðild að. í slíkri
styrjöld eru íslenskir íhaldsmenn
ekki vanir að skjóta eintómum
lausum skotum eða spara þær
kanónur sem fastast og lengst
skjóta. Það verður fróðlegt að
fylgjast með hver hlutur Morgun-
blaðsins verður í því stríði. í
þeirri Morgunblaðsgrein, sem
hér hefur verið brugðið á
skærum, kemur fram að ein-
hverjir íhaldsmenn telja að blað-
ið hafi brugðist í áróðursstríði
fyrir Sjálfstæðisráðherra í síðustu
ríkisstjórn.
Klikkaði Mogginn?
„Nú er það ekki svo að Sjálf-
stæðismenn sakist við fyrrum
samstarfsaðila sína eina. Sú
skoðun mun býsna útbreidd með-
al flokkksmanna að Morgunblað-
ið hafi að undanförnu brugðist
þeim málstað sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur staðið fyrir.
Segjast Sjálfstæðismenn alls ekki
vera að gera þá kröfu að Morgun-
blaðið verði þröngt flokksmál-
gagn Sjálfstæðisflokksins, slíkt sé
löngu liðin tíð, en eigi að síður
finnist mörgum sem blaðið hafi
brugðist málstað sem Sjálfstæðis-
flokkurinn var að verja á úrslita-
stund.“
Það þarf ekki að velta vöngum
yfir því að þeir Sjálfstæðismenn,
sem hafa viljað að Morgunblað-
inu væri beitt af hörku meðan
flokkur þeirra var í ríkisstjórn,
munu þrýsta á um að blaðið spari
ekki áróðurskraftana þegar
flokkurinn er nú kominn í stjórn-
arandstöðu.
Við skulum bíða og sjá hver
verða viðbrögð Morgunblaðsins.
ÓP
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans. _
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Mörður Árnason, Óttar Proppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pétursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Lilia Gunnarsdóttir, ólafur
Gíslason, Páll Hannesson. SigurðurÁ. Friðþjófsson, Sævar
Guðbjömsson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Jim Smart.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, Kristberguró.Pétursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guömunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Utbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Utkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 4. október 1988