Þjóðviljinn - 17.12.1988, Blaðsíða 12

*■ y <i'

♦ * »
« f i « f "4 . *
___________ERLENDAR FRÉTTIR____
Haftastefna framundan?
Japanirgruna Vesturlandamenn um vaxandi „efnahagslegaþjóðernishyggju“
Uppdrátturinn sýnir hlut hinna ýmsu heimshluta í heimsversluninni,
það er að segja heildarverðmæti hennar. Hlutur Vestur-Evrópu
(45.4%) er þar langmestur, næst kemur Asía (22.6%) og í þriðja sæti
er Norður-Ameríka (13.2%).
Frá því í ensku iðnbyltingunni
að minnsta kosti hefur þung-
• amiðja efnahagsmála heimsins
verið í löndunum báðumegin
Norður-Atlantshafs. Síðustu ára-
tugi hefur þetta breyst að nokkru.
Komið er til sögunnar nýtt efna-
hagslegt þungavigtarsvæði í
Austur- og Suðaustur-Asíu, og
það dregur kraft úr hinu.
Sumir vilja raunar meina að
þessi nýja efnahagslega þunga-
miðja nái yfir lönd báðumegin
Kyrrahafs, og hafa þeir nokkuð
til síns máls. Síðustu áratugi hef-
ur til dæmis þróunin verið sú f
Bandaríkjunum að suður- og
vesturríkin hafa eflst að efna-
hagslegu mikilvægi á kostnað
gömlu austurríkjanna. En sé litið
á gang efnahagsmála í heiminum
í heild sinni kemur í ljós að á þeim
vettvangi eru Austur- og
Suðaustur-Asíuríki í sókn en
Vesturlönd í vörn. Þeim fyrr-
nefndu er sumum sameiginlegt
að efnahagslíf þeirra er í óvenju-
ríkum mæli skipulagt með út-
flutning fyrir augum. Þar er Jap-
an að sjálfsögðu fremst í flokki,
en Suður-Kórea magnast óð-
fluga. Hér skipta einnig miklu
máli Taívan, Hongkong og Sing-
apúr.
Konfúsíusarhyggja
í efnahagsmálum
Athyglisvert er að ríki þessi öll
heyra til sömu menningarheild,
sem einkum er mótuð af kín-
verskum siðum og trúar-
brögðum. í því menningarkerfi
hefur Konfúsíusarhyggja í alda-
nna rás verið leiðandi. I þeim sið
er megináhersia lögð á dugnað og
hollustu við fjölskyldu og samfé-
lag. Konfúsíusarsinnar í Austur-
Asíu segja nú að þetta geri að
verkum að austurasísk menning
sé kraftmeiri þeirri vestrænu, þar
sem hollusta við fjölskyldu og ríki
sé á hverfanda hveli og margir
hafi meiri áhuga á að njóta lífsins
en vinna hörðum höndum.
Að mörgum læðist nú lúmskur
grunur þess efnis, að meðal hvata
stuðlandi að nánari efnahagslegri
sameiningu Evrópubandalags-
ríkja og stofnun norðuramerísks
fríverslunarbandalags sé ótti við
vaxandi sókn Austur- og
Suðaustur-Asíuríkja í efna-
hagsmálum. Þetta hefur vakið
hjá ríkjum þessum ótta við að
innflutningshafta- og tollvernd-
arstefna sé á döfinni af hálfu
Vesturlandaríkj a.
Japanir óttast
„Evrópuvirki“
Leiðandi menn í stjórn- og
efnahagsmálum Vesturlanda
sverja allir sem einn fyrir það að
svo sé. í orði hefur málstaður
frjálsrar verslunar líklega aldrei
átt sér svo marga formælendur
sem nú. Engu að síður hafa sér-
staklega Japanir látið í Ijós sárar
áhyggjur út af nánari sameiningu
Evrópubandalagsríkja í efna-
hagsmálum, sem á að hafa komist
til framkvæmda í árslok 1992.
Þeir óttast að þá komi til sögunn-
ar „Evrópuvirki" á sviði efna-
hagsmála, sem sé að aukinni
verslun milli Evrópubandalags-
ríkja innbyrðis muni fylgja
innflutningshafta- og tollvernd-
arstefna gagnvart ríkjum og efna-
hagsbandalögum utan Evrópu-
bandalagsins.
í samræmi við þetta brá Jap-
önum hastarlega í s.l. mánuði er
Karl-Heinz Narjes, varaforseti
stjómamefndar Evrópubanda-
lagsins, krafðist þess að Japanir
bættu evrópskum útflutningsfyr-
irtækjum aftur í tímann fyrir að
hafa haldið þeim utan japanska
markaðarins í mörg ár eða ára-
tugi. Samstarfsmenn Narjesar í
Brussel halda því að vísu fram, að
hann hafi við þetta tækifæri talað
fyrir sjálfs sín hönd, en ekki
bandalagsins, en sú staðreynd að
svo háttsettur maður á vegum
þess skuli bera fram slíka kröfu
hlýtur engu að síður að teljast vís-
bending um hugarfarið í þessum
efnum í aðildarríkjum þess.
Önnur vísbending um það sama
er að Frakkar hafa nú greinilega
hug á því að takmarka innflutn-
ing á japönskum bílum, fram-
leiddum í Bretiandi. Jacques Cal-
vet, forstjóri franska bílafram-
leiðslufyrirtækisins Peugeot SA,
hélt því fram nýlega að svo fremi
Evrópubandalagið grípi ekki til
gagngerra ráðstafana til verndun-
ar bifreiðaframleiðslu sinni gegn
samkeppni utan frá, gæti svo far-
ið að ekki tækist að gera banda-
lagsríkin að einum markaði fyrir
árslok 1992.
Bandarísk hafta-
stefna á döflnni?
Evrópubandalagsmenn leggja
áherslu á, að viðskiptaaðilar
þeirra launi þeim greiðan aðgang
að Vestur-Evrópumarkaði með
engu síður greiðum aðgangi að
sínum mörkuðum. En aðrir þykj-
ast sjá vofu haftastefnu á bakvið
þessa kröfu. Ekki aðeins Japanir
og aðrir austurasískir stórútflytj-
endur eru haldnir kvíða út af
þessu, heldur og Bandaríkja-
menn, Comeconríkin og þriðja-
heimslönd. Milli Bandaríkjanna
og Evrópubandalagsins er nú á-
greiningur út af landbúnaðarmál-
um. Evrópubandalagsríki styrkja
landbúnað sinn, en Bandaríkin
krefjast þess að því sé hætt til að
greiða fyrir innflutningi banda-
rískra landbúnaðarafurða á Evr-
ópumarkað. Bandaríkjamenn
hafa líka, líkt og Vestur-
Evrópumenn, lengi verið óá-
nægðir með óhagstæðan viðskipt-
ajöfnuð sinn við Japan. Út frá því
óttast Japanir nú að fríverslunar-
bandalag Bandaríkjanna og Kan-
ada, sem Bush kanski vill fá Mex-
íkó inn í, verði að einhverju
marki norðuramerískt virki gegn
japönskum innflutningi til þess
meginlands.
Fyrr á árinu gengu í gildi í
Bandaríkjunum ný lög um versl-
un. Samkvæmt þeim fá stjóm-
völd aukið olnbogarými til ráð-
stafana gegn „ósanngirni" af
hálfu viðskiptavina. Martin S.
Feldstein, fyrrum formaður ráð-
gjafanefndar Bandaríkjaforseta
um efnahagsmál, segir lög þessi
ryðja öllum hindrunum úr vegi
haftastefnu af Bandaríkjanna
hálfu. Aðrir menn sérfróðir segja
að ef Bush takist ekki þeim mun
betur til í stjórnun efnahagsmála,
sé framundan í Bandaríkjunum
„efnahagsleg þjóðernishyggja"
sem geti komið illilegu raski á
efnahagsmál heimsins í heild á
fyrstu ámm næsta áratugar.
Ólíkar hugmyndir
um „frjálsa“ verslun
Bent hefur verið á, að vandinn
viðvíkjandi verslun milli Vestur-
Evrópu- og Norður-Ameríku-
manna annarsvegar og Japana
hinsvegar liggi í gerólíkum hug-
myndum þeirra um það, hvað
svokölluð frjáls verslun sé. Jap-
anir hafa margsinnis lofað að
greiða fyrir innflutningi þessara
viðskiptavina sinna á japanskan
markað, en heldur lítið hefur
orðið úr efndum. Hér veldur inn-
byrðis samheldni Japana og holl-
usta við eigið samfélag miklu um.
Sú hollusta lýsir sér í því að menn
kaupa fremur af innlendum fram-
leiðslufyrirtækjum en erlendum,
án þess að nokkur opinber haft-
astefna komi til.
Niðurstaða alls þessa er sú að
Engilsaxar, sem til þessa hafa
öllum öðrum fremur verið taldir
formælendur haftalausrar versl-
unar, liggja nú undir nánast al-
þjóðlegum grun um að hafa haft-
astefnu í hyggju. Kaldhæðnis-
legast af öllu í því sambandi er
kannski að meðal þeirra, sem
áhyggjur hafa af þessu, eru So-
vétmenn og Kínverjar, sem hing-
að til hafa ekki haft sérstakt orð á
sér sem ákafamenn um hafta-
lausa verslun. En nú færist mark-
aðshyggja þar í aukana og þar
með áhugi á aukinni verslun við
önnur lönd. Eitt mesta áhugamál
Gorbatsjovs í utanríkismálum er
einmitt að tryggja að „Evrópu-
virkið“ lokist ekki fyrir honum á
vettvangi efnahagsmála.
Dagur Þorleifsson
Jólatilboð Helmsendingarlistans
801
,?{- •
»' 1
- f
rf
w. ■
Okeypis heimsending
innan Stór-Reykjavikursvæðisins
Bubbi & Megas
Bláir draumar
LPogKAkr. 995
CD kr. 1395
Bubbi Morthens
Serbian flower
LPogKAkr. 995
CD kr. 1395
Jóhann G. Jóhannsson
Myndræn áhrif
LPogKAkr. 995
CD kr. 1395
Artch
Another Return
(Eiríkur Hauksson)
LPkr. 795
CD kr. 1295
3ú getur sparað allt að 1699 kr. ef þú kaupír 3 CD og allt að 1199 kr. ef
þú kaupir 3 LP eða KA.
Ef þú kaupír 3 bækur færð þú þá fjórðu frítt að eigin vali og þú sparar
allt að 1233 kr.
Umhverfis jöröina á 80 réttum er ein fallegasta bók
sem skrifuð hefur verið um alþjóðlega matargerðarlist.
Bókin er samin af Inger Grimlund og Christine Samuel-
son, en þær ritstýra tímaritinu „Sæikerinn" í Stokkhólmi.
Bókina prýða um 80 litmyndir. Verð kr. 1233.
Grímuklæddi riddarinn eftir Caroline
Courtney. Verð kr. 790.
Orekabrúin eftir Emmu Drummond. Verð kr.
890.
Þriðja stúlkan eftir Agöthu Christie í þýðingu
Elíasar Marar. Verð kr. 980.

, JÖRÐINA f ’
A 80 RETTUM:

G RÍMUKUEqDl
HIDDARJNN Emma Drummond
^ , DREKABRÚIN „
3 SNÆFÁLKINN

_^^mínna DOMA I
— _ -OG
2 SNÆB
W,
Pöntunarsími
allansólar-
hringinn 34511
Laun ástarinnar eftir Caroline
Courtney. Verð kr. 790.
BÖOULL Dómari og böðull eftir Mickey
- - Spillane. Verð kr. 755.
Snæfálkinn eftir Craig Thomas.
Verð kr. 815.
4
&
HEIMSENDiNGARLISTINN
Suðurlandsbraut 12
12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 17. desember 1988