Þjóðviljinn - 17.01.1989, Síða 4

þJÓÐVILHNH Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Eymdogótti í
Sjálfstæðisflokknum
Áriö 1988 var ár ósigranna í Sjálfstæðisflokknum. Ekkert bendir
til að flokkurinn rétti úr kútnum árið 1989. Þessvegna einkenna
eymd og ótti starf og áróður forystumanna hans nú um stundir.
Flokkurinn varðfyrirgríðarlegu áfalli vorið 1987, þegarfjórðung-
ur af hefðbundnu fylgi hljópst undan merkjum. í kjölfarið var hins-
vegar mynduð stjórn, sem ekki aðeins lautforystu flokksins heldur
tók í veigamestu málum mið af pólitískri stefnu hans, samblandi af
óheftri markaðshyggju, forréttindafyrirgreiðslu, og harðvítugri
afturhaldsstefnu á félagslega sviðinu og í mennta- og menning-
armálum.
Það er fróðlegt að bera þessa síðustu kafla í sögu Sjálfstæðis-
flokksins saman við mesta kosningaósigur Framsóknarflokksins,
árið 1978. Báðir tóku forystu í þriggja flokka ríkisstjórn eftir kosn-
ingarnar, og þáðar þær stjórnir sprungu í loft upp eftir rúmt ár.
Framsókn átti ekki mesta sök á slitunum 1978. Þá var það
óeining A-flokkanna, óþol og reynsluleysi krata í bland við stefnu-
lega stöðnun Alþýðubandalagsins sem mestu olli. Snjöllum og
vinsælum foringja Framsóknarmanna tókst svo að aka seglum
þannig eftir vindi að í kosningunum ‘79 vann flokkur Ólafs Jóhann-
essonar einn glæstasta sigur sinn á síðari tímum.
Sjálfstæðisflokkurinn átti hinsvegar mesta sök á stjórnarslitun-
um 1988. Stjórnarstefnan var gjaldþrota, og veikburða forysta
Sjálfstæðisflokksins gat hvorki bent á aðrar leiðir né tekið leiðsögn
samstarfsflokka sinna. Flokkurinn hafði löngu fyrir slitin brugðist á
báðum þeim málasviðum sem forðum voru stolt Ólafs Thors og
félaga: Efnahagslegt sjálfstæði landsins var komið að hruni, og í
atvinnulífinu blöstu við fjöldagjaldþrot og v.'ðtækt atvinnuleysi.
Við þetta bætist að fylgiskannanir sýna að flokkurinn er hvergi
nálægt því að rífa sig uppúr tölunum frá 1987. Öfugt við Framsókn
1978 virðist fylgishrunið hjá íhaldinu í fyrravor ætla að verða
pólitísk staðreynd til langframa. Og meðal annars vegna pólitísks
magnleysis í forystu Sjálfstæðisflokksins var mynduð hér vinstri-
stjórn án kosninga.
Sú stjórnarmyndun var jafnvel enn grimmilegra pólitískt áfall en
dauði fyrri stjórnar, og enn eitt höggið á flokkinn er síðan að
vinstristjórnin komst heilu og höldnu í gegnum brimgarðinn á þingi
nú um jólin, vegna þess að fulltrúar byggðastefnu og láglauna-
fólks í stjórnarandstöðu skildu sinn vitjunartíma og létu ekki blekkj-
ast af langhundum Þorsteins Pálssonar og Halldórs Blöndal.
Sjálfstæðismenn reyna þessa dagana að hefja gagnsókn og
eru nú flestir sótraftar á sjó dregnir.
í gagnsókninni bjóða forystumenn íhaldsins sínar gömlu frjáls-
hyggjulausnir með gengisfellingu og kjaraskerðingu sem að-
göngumiða að paradís á jörð. Liður í þessu lýðskrumi er svo
áróðurinn gegn tekjuöflun stjórnarinnar.
Því er rétt að minna á nokkrar staðreyndir.
Ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar var einhver allra mesta skatta-
stjórn í manna minnum. Þrátt fyrir skattagleðina skildi hún eftir sig
ríkissjóð í rúmlega sex miljarða króna halla.
Tekjuöflun núverandi stjórnar veldur því að tekjuskattur fólks
með lágar tekjur lækkar, hækkar örlítið á meðaltekjufólki, en tals-
vert á hátekjumönnum, sérstaklega ef eignarskattur er tekinn með
í reikning. Þetta hefur Þorsteinn Pálsson gagnrýnt harðlega. Sami
maður lagði fram tillögur um skattahækkanir nokkrum dögum
áður en stjórnin hans dó. í þeim var gert ráð fyrir miklu þyngri
tekjusköttum. Maður með 60 þúsund krónur á mánuði borgar nú
rúm 7% af tekjum sínum í skatta. Skattatillögur Þorsteins gerðu
hinsvegar ráð fyrir að 60 þúsund króna maðurinn greiddi rúm 10%
af tekjum sínum í skatta.
Þorsteinn hefur þannig tvær tungur í munni einsog margir aðrir
óvandaðir stjórnmálamenn. Sérstakur galli við Þorstein er hins-
vegar sá að tungurnar tvær flækjast stundum saman með þeim
afleiðingum að hann kemur ekki upp nokkru hljóði.
í gagnsóknartilraun Sjálfstæðismanna hafa Þorsteinn og fé-
lagar til dæmis ekki getað stunið upp orði um það hvar skuli skorið
niður eða hvar aflað annarra tekna.
Sú þögn sýnir best að gagnsókn Sjálfstæðisflokksins er í raun-
inni á mörkum þess að geta flokkast undir pólitískan viðburð.
Þessar æfingar eru fyrst og fremst sálfræðilegt mál. Forystumenn-
irnir eru ekki að reyna að berjast gegn pólitískum andstæðingum
sínum, heldur beinist gagnsóknin að því að yfirvinna eigin eymd
og ótta.
Enda er hin raunverulega stjórnarandstaða ekki skipulögð í
þingflokkum þessa dagana.
-m
KLIPPT OG SKORIÐ
Sjálfsgagnrýni
Okkur varð á í messunni á
fimmtudaginn þegar birt var gáta
eftir Böðvar Guðmundsson skáld
frá Kirkjubóli í Hvítársíðu og
höfundur kallaður hagyrðingur.
Böðvar er að vísu hagorður vel en
rétt starfsheiti hans er skáld og
rithöfundur.
Þjóðlíf spyr um Nató
Fréttatímaritið Þjóðlíf tekur
fyrir afstöðu íslendinga til hersins
og NATO í janúarhefti sínu
vegna þess að ýmsir halda því
fram að sú afstaða sé að breytast.
Þar er rætt við ellefu manns sem
ýmist eru á móti hvorutveggja,
með hvorutveggja eða á móti her
en með Nató.
í viðtölum þessum kemur fram
margt fróðlegt og umhugsunar-
vert eins og von er til þegar stór
mál eru tekin til umfjöllunar og
full ástæða til að klippa valda
kafla úr máli manna. Eitt af því
sem athygli vekur er að her-
stöðvaandstæðingar eru að öllum
jafnaði skýrmæltari og ótvíræðari
í málflutningi sínum en her-
stöðvasinnar. Takið eftir því í
köflunum sem hér fara á eftir.
Vegir Sovétmanna eru
órannsakanlegir
Albert Jónsson, framkvæmda-
stjóri Öryggismálanefndar segir
m.a. þetta: „Stefna Sovétríkj-
anna gagnvart Evrópu er engan
veginn á hreinu. í stríðinu um al-
menningsálitið hefur frum-
kvæðið á mjög mikilvægum svið-
um komið frá Gorbatsjov, leið-
toga Sovétrikjanna, án þess þó að
menn hafi áttað sig til fulls á raun-
verulegu markmiði hans. Er
markmiðið ef til vill það sama og
áður, en tæknileg útfærsla þess
betri, að kljúfa Nató og losna við
Bandaríkjamenn úr Evrópu, eða
alla vega kjarnorkuvopn þeirra?
Þessi möguleiki hefur valdið
nokkmm áhyggjum innan Atl-
antshafsbandalagsins." Það er
von. Skömmu seinna segir:
„Hafin er framkvæmd allsherj-
ar endurskoðunar á því hvernig
Nató geti sem best þjónað
tveimur meginmarkmiðum sín-
um að tryggja öryggi Vestur-
Evrópu bæði með fælingu og
slökun gagnvart austurblokkinni.
Hér er um að ræða tilraun til að
móta sameiginlega stefnu banda-
lagsríkjanna í þessum málum.“
Styðja styðja tsja tsja tsja.
Kalda stíðinu er lokið
Albert Jónsson spáir í orð og
gerðir Gorbatsjovs en þykist
sjálfsagt vita allt um hugsanir og
ráðagerðir Bandaríkjamanna.
Stefán Jón Hafstein bendir á að
vegir þeirra geti verið vafasamir
líka:
„í öðm lagi er pólitískt og efna-
hagslegt hlutverk hersins mun
meira á íslandi en í fljótu bragði
sýnist. Þetta getur reynst okkur
hættulegt; leifar kalda stríðsins
eru hugmyndafræðilegt ósjálf-
stæði þar sem ofurkapp hefur
verið lagt á átrúnað á Bandarík-
in. Eftir að hafa fylgst náið með
bandarískum stjórnmálum í
nokkur ár er ég ekki í vafa um að
stórveldið beri að umgangast
með fuilkominni tortryggni. Til
vinstri hafa menn fyrir löngu gert
þetta mál upp við Sovétríkin, en
til hægri bólar ekki á neinni slíkri
endurskoðun. Tilefnin em þó
ærin.“
Sama tunga?
Klausan úr máli Kjartans
Gunnarssonar er á þessa leið:
„Ég held að áhrif aukinnar sam-
vinnu Evrópurfkja í Evrópu-
bandalaginu felist fyrst og fremst
í því að þessar þjóðir eru fljótari
að sameinast um skoðanir og
hugmyndir innan Atlantshafs-
bandalagsins. Ég hygg að það sé
mjög ákveðin skoðun leiðtoga
þessara þjóða að það komi ekki
með neinum hætti til greina að
rýra eða draga úr varnarsamstarf-
inu í Atlantshafsbandalaginu,
sem er þá einkum milli Evrópu-
ríkjanna annarsvegar og ríkja
Norður-Ameríku hinsvegar. All-
ir þessir aðilar eru sammála um
það að varnarsamstarfið við
Bandarikin sé jafnmikilvægt nú
og það var áður.“
En Sigríður Dúna segir:
„...mér hefur á undanfömum
árum þótt mikilvægast að ísland
efldi og samhæfði rödd sína þann-
ig að hún gæti hljómað hátt og
afdráttarlaust í þágu friðar og af-
vopnunar hvar sem er í heimin-
um.“
Trójuhestur
Ásgeir Hannes Eiríksson líkir
Nató skáldlega við Trójuhest og
vill að bandarísku hermennirnir
skríði út úr honum og fari að
leggja vegi og flugvelli og reisa
sjúkrahús handa íslendingum.
„Þá kemur vel til greina að inn-
heimta beina leigu fyrir afnot á
landinu okkar fyrir varðturn.“
Þegar hér er komið sögu rifjast
upp fyrir klippara limra Þorsteins
Valdimarssonar sem hann nefndi
„Samvisku":
Hún Snotra er móðir að
Snató,
en Snató er undan Plató.
Hann er skelfilegt svín
en þó skammast hann sín
nið‘r í skott, ef við köllum
hann Nató.
Stutt og laggott
Pressan gerir því skóna á
fimmtudaginn að hús DV við
Þverholt sé veðsett fyrir skuldum
Arnarflugs. Af því tilefni hefur
blaðið viðtal við ritstjóra DV,
Jónas Kristjánsson, holdgerving
frjálsrar og óháðrar fjölmiðlunar
og einn helsta fulltrúa opinna tjá-
skipta og óhefts upplýsinga-
streymis a la Washington Post á
landinu. Viðtalið er á þessa leið:
- Nú hefur hús fyrirtækisins
verið veðsett fyrir lánum sem
gengu til Arnarflugs. Telur þú
það eðlilegt þegar dagblað á í
hlut?
„Ég get ekkert tjáð mig um það
núna.“
- Var þetta samþykkt í stjórn
Dagblaðsins hf.?
„Ég get ekkert tjáð mig um
það.“
- En er þér kunnugt um þetta?
„Ég get ekkert sagt um það
heldur.“
- Viltu þá ekkert segja um
þetta mál?
„Nei.“
Þess ber að geta að Ellert
Schram skrifar snöfurlega grein í
helgarblað DV um þetta efni.
Árekstrar á himnum?
Frjálsu útvarpsstöðvarnar eru
þekktar að frjálslegri beitingu
tungunnar og mjög frjálsu mynd-
máli, en það vakti óhug meðal
fólks þegar einn útsendari frelsis-
ins sagði í hljóðnemann í hálk-
unni fyrir helgina að „árekstrun-
um rigndi niður í Reykjavík“.
li

Síefún Jón Hafstein, dagskrárgerðunnadur
Kalda stríðinu er lokið
O)
o>
CD
H sér cn ckki niíílefnínu til
terir þa<) uð verkum að mcr
förmimfirum þótt mikilv&’ítast
i og sarnh&'fði lotitl sína þannig
iljómað h:itt ou afdiátrarlaust í
Albert Jónsson. Þó fc
ýmiss innrl vondamál
Oö Nató s ' "u
—s gj n
Kjartán Gunnarsson, fríxmkvœm\
ísland gegnir
í unrnnm Evr
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Silja Aðalsteinsdóttir.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pótursson, Kristófer Svavarsson, Magnús H. Gíslason,
ólafurGíslason, Páll Hannesson, Sigurður Á. Friðþjófsson(Umsjón-
arm. Nýs Helgarb.), Sævar Guðbjörnsson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Jim Smart, Þorfinnur ómarsson.
Útlltstelknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pótursson
Framkvæmdastjóri:HallurPáll Jónsson.
Skrifstof ustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgeröur Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljanshf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
4 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 17. janúar 1989