Þjóðviljinn - 28.11.1989, Blaðsíða 7

Nýr skáldsagna-
höfundur:
Úr
hugarheimi
unglinga
Björgúlfur Ólafsson hefur gef-
ið út fyrstu skáldsögu sína og
nefnist hún “Hversdagsskór og
skýjaborgir". Er því heitið í
bókarkynningu að þetta sé
skemmtileg og fyndin saga og
hlýleg um daglegt líf unglinga,
sorgir þeirra og gleði.
Björgúlfur, sem er fæddur
1961, segir í stuttu spjalli, að
hann hafi byrjað að skrifa einn
góðan veðurdag fyrir fjórum
árum þegar honum varð litið út
um gluggann. Tekur þó ekki fyrir
að einhver skriffinnska hafi
blundað í honum áður. Hann hef-
ur birt smásögur í Teningi og Les-
bók Morgunblaðsins.
Um bókina sjálfa segir hann
þetta helst:
Ég er að reyna að lýsa hugar-
heimi unglinga og neita því ekki
að ég geng út frá eigin reynslu án
NYJAR BÆKUR
Frjáls og bundin
Björgúlfur Ólafsson með frum-
burðinn.
þess ég sé beinlínis að rifja upp
hvernig allt var á mínum ungl-
ingsárum - sagan gerist í nútím-
anum. Mér fannst skemmtilegt
að skrifa um þennan heim, um
fólk sem er eins og á milli vita, er
að bæta við skólareynsluna og
skólaleiðann og foreldravandam-
álið svo mörgu sem er nýtt - ví-
munni og ástinni og mörgu fleira.
Vissulega er þetta bók fyrir
unglinga, en hún er ekki sér-
hönnuð fyrir markhóp ef svo
mætti segja, ég er að vona að hún
sé ekki lakari lesning fyrir full-
orðna, já hvern sem er....
Pórhallur Práinsson gerði
kápu, Metri gefur út í samvinnu
við höfund. -áb
Doris Lessing
Sumarið fyrir myrkur
Helga Guðmundsdóttir þýddi
Forlagið 1989.
Hlutur góðra skáldsagna þý-
ddra í bókaútgáfunni hefur vaxið
eins og menn vita, þökk sé þýð-
ingarsjóði og vídeóbyltingunni
sem hefur slátrað þýddum reyfur-
um í stórum stfl. Og þá fjölgar
einnig erlendum fastagestum á
bókamarkaði. Ein þeirra er Dor-
is Lessing og á alltaf erindi til
okkar.
Þessi skáldsaga er ekki ný af
nálinni, kom út fyrst árið 1973 og
ber þess merki að kvennaum-
ræðan er ekki eins langt komin
eða eins sjálfsögð og síðar: það er
að sumu leyti eins og Doris Less-
ing sé að leiða okkur inn í fyrsta
áfangann í sjálfskoðun kvenna.
Þetta er saga af „kreppu á miðj-
um aldri“, af Kate Brown, hálf-
fimmtugri læknisfrú og fjögurra
barna móður sem hefur í tvo ára-
tugi lifað í dyggðum eiginkonu og
móður. Og kannski ekki upp
skorið annað en andlega hrörn-
un? Hún er við upphaf sögunnar
Að yfirvinna óttann
Ný skáldsaga eftir Porvarð Helgason
„Svíða sands augu“ heitir
skáldsaga eftir Þorvarð Helgason
sem út er komin hjá Fjölva. Þor-
varður sem er kunnur fyrir
leikritun og leikhúsrýni hefur
áður gefið út skáldsöguna Eftir-
leit, sem gerðist í íslenskri náms-
mannanýlendu. Þessi saga hér
gerist einnig á fjörrum ströndum
- í óþekktu þriðjaheimslandi, og
því er lofað að fjallað sé í henni
um ýmis hin stærstu mál.
í stuttu spjalli um skáldsöguna
segir höfundur á þessa leið:
Hér er rakinn ferill manns af
minni kynslóð, þeirra sem voru
ungir menn upp úr 1950 þegar
nýlenduveldin voru að byrja að
hrynja. Aðalpersónan hefur
hafnað samlífi við mennina, en er
neydd út í baráttuna aftur og send
til Afríku.
Frelsið sem þessi maður hefur
öðlast í sinni höfnun er að verða
ekki lengur undrandi á neinu og
ekki bundinn neinu öðru en sinni
hreinustu sannfæringu og með
þessu móti endurfæðist hann ef
svo hátíðlega má að orði kveða.
Skiljandi að vandinn er sá að
komast af á þessari jörð - ekki
með hvaða skilmálum sem er, en
með tilliti til þess umhverfis sem
við komumst ekki út úr.
Maður á víst ekki að vera að
segja mikið, það er hættulegt.
Ný bók eftir
Svövu Jakobsdóttur
Bókaútgáfan Forlagið hefur
sent frá sér bókina Undir eldfjalli
eftir Svövu Jakobsdóttur. Hún
hefur fyrir löngu skipað sér í
fremsu röð íslenskra rithöfunda
með skáldsögum sínum, smá-
sögum og leikritum. Skemmst er
að minnast lofsamlegra dóma
sem síðasta bók Svövu,
Gunnlaðar saga, hlaut fyrir
tveimur árum en hún mun á næst-
unni koma út á fjórum Norður-
landamálum og var nú í nóvem-
ber tilnefnd af íslands hálfu til
Bókamenntaverðlauna Norður-
landaráðs.
Þetta nýja sagnasafn Svövu
Jakobsdóttur, og hið fjórða frá
hennar hendi, hefur að geyma
sex sögur. Allar persónur sagn-
anna heyja baráttu sína undir eld-
fjalli þótt í ólíkum skilningi sé.
Fræg japönsk saga
Bókaútgáfan Forlagið hefur
sent frá sér skáldsöguna Hneyksli
eftir japanska rithöfundinn Shu-
saku Endo. Úlfur Hjörvar þýddi
úr ensku.
Skáldsagan segir frá rithöfund-
inum Súgúró sem nýtur ósvikinn-
ár virðingar og vinsælda fyrir
skáldskap sinn. Við verðlaunaaf-
hendingu í Tókýó vindur sér að
honum drukkin kona og kveðst
kannast við hann úr fjölmörgum
heimsóknum hans í hverfi klám-
sýninga og vændishúsa í borginni.
Súgúró kannast ekki við neitt, en
leitar allra hugsanlegra skýringa.
Á hann sér tvífara? Getur verið
að þarna sé á ferðinni annar þátt-
ur persónuleika hans sem hann
vill ekki við kannast?
í kynningu Forlagsins segir
m.a.: „Af óvenjulegri snilld lýsir
hinn .frægi japanski rithöfundur
því hvernig Súgúró glatar smám
saman innri friði og tekur að efast
um heiðarleika sinn í afstöðunni
tl lífs og listar. Sagan varð á ör-
skömmum tj'ma metsölubók í
Japan og hefúr notið ómældrar
athygli á Vesturlöndum, enda
sameinar höfundurinn menningu
þjóðar sinnar og vestrænan
skáldskapararf á meistaralegan
hátt.”
Hneyksli er 242 bls. og er gefin
út bæði í bandi og sem kilja.
SHUSAKU ENDO
Doris Lessing
*
n!
ÁRNI BERGMANN
Sumar þeirra takast á við lífið,
háska þess og hverfulleika, af
þrautseigju og ástríki. Aðrar
sögupersónur glíma við eyðingar-
öfl valds og kúgunar sem brjótast
upp á yfirborðið gegn góðum
vilja og beinast gegn lífinu þegar
minnst varir.
í kynningu Forlagsins segir
m.a.: „Sögur Svövu Jakobs-
dóttur búa yfir fágætri spennu
hins óvænta og ósagða. Yfirbragð
jjeirra er ýmist leikandi létt og
innilegt eða þrungið dulúð og al-
vöru. En undir stilltu yfirborði
meitlaðrar frásagnarlistar leynist
eldur margræðninnar og lýkst
smám saman upp fyrir lesandan-
um.”
Undir eldfjalli er 122 bls.
Ragnheiður Kristjánsdóttir
hannaði kápu.
Þorvarður Helgason
Ekki síst vegna þess að hér koma
margir þræðir saman fyrir utan
það sem spinnst út frá sam-
skiptum Vesturlanda og nýlendu-
heimsins sem var.
En semsagt: hér er sýndur
maður sem hafði gefist upp,
sleginn ótta við dýrið og á von á
því að sprengjan falli. En hann
yfirvinnur þennan ótta. Að vísu
er hann ekki sannfærður um að
hann geti bjargað miklu, en hann
hefur þó reynt hvað hann getur
og það er nokkurs virði....
að velta því fyrir sér, hvort hún
hafi nokkru sinni átt val, hvort
allt hennar líf hafi ekki stjórnast
af öðrum, er hægt að byrja á ein-
hverju nýju? Möguleikarnir eru
fyrir hendi, sumar sögunnar
splundrar fjölskyldunni í ýmsar
áttir, hún er ein, Kate, sem er
ágæt málamanneskja, gefst tæk-
færi til að vinna fyrir alþjóðlega
matvælastofnun. Hún er vinsæl,
fær fljótt stöðuhækkun, leggst í
ferðalög, ástarævintýri bíður á
næsta leiti.
En því miður: líklega kemst
Kate Brown ekki mjög langt frá
sínu búri - það er reyndar gefið til
kynna strax við upphaf sögunnar:
hún sýnir greinileg merki um
hinn fræga ótta við frelsið, þegar
hún loksins gerir sér grein fyrir
því að fjölskyldan þarf ekki á
henni að halda og henni standa
ýmsar leiðir opnar. Sú framvinda
verður ekki rakin hér. En þessu
hér fram haldið: Doris Lessing
bregst lesendum sínum ekki með
ósvikinni þekkingu á því hvernig
söguhetju hennar líður. Með
skarpskyggni á hvað er satt og
hvað logið í upplýstu og vinsam-
legu hjónabandi. Með ofurnæmi
sínu til dæmis á það, hve litlu
munar að kona með útlit og aldur
Kate Brown dregur til sín augu og
athygli karlpenings og svo því að
hún hverfi, gerist kynlaus og
marklaus vera sem þeir koma
ekki auga á.
Um leið takmarkast sagan ekki
við það að vera sálkönnun á ein-
stakiingi í efri millistétt: hin fé-
lagslega vídd er á sínum stað hjá
Doris Lessing - ekki síst í ádrepu
þeirri sem lesa má í sögunni um
þær dýru umbúðir (ráðstefnur,
skýrslur, ferðalög) sem gleypa
feiknin öll af þeim peningum sem
merktir eru þróunaraðstoð eða
öðrum göfugum markmiðum.
Við vitum líka vel af því að bókin
gerist á hippaskeiðinu: áður en
lýkur stígur Kate niður í kjallar-
ann til Maureen, sem er næsta
kynslóð vel stæðrar konu í sjálfs-
leit, í leit að því sem máli skiptir í
þrælsundruðum heimi. Undir
lokin eru þær báðar á leið heim
aftur í það skjól sem stétt þeirra
veitir - uppreisnin fórst fyrir.
Helga Guðmundsdóttir hefur
þýtt söguna af vandvirkni að því
er best verður séð.
Árni Bergmann
Vinningstölur laugardaginn
25. nóv. ’89
VINNINGAR FJÖLDI VINNINGSHAFA UPPHÆÐ Á HVERN VINNINGSHAFA
1. 5af5 0 5.510.785
O PLUSf-gíjí Z. 4af5^Á 1 565.993
3. 4af5 99 9.862
4. 3af 5 4.604 494
Heildarvinningsupphæð þessa viku:
9.327.492 kr.
UPPLÝSINGAR:' SÍMSVARI 681511 - LUKKUIÍNA 991002
Þriðjudagur 28. nóvember 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7