Þjóðviljinn - 29.03.1990, Síða 1

Fermingin markar alltaf á-
kveðintímamót, hvortsemfá-
tækt eða ríkidæmi ræður útliti
og atlæti fermingarbarnsins.
Víst er um það að flestir muna
fermingardaginn sinn og geta
sagtfrá hvernig alltfórfram.
Viðhorf manna til lífsins og
kristinnar trúar ráða svo
mestu um hvaða atriði verða
ráðandi ífrásögninni. Hérá
eftir fara frásagnir nokkurra
íslendinga af fermingar-
deginumsínum. Þarberfyrst-
an aðtelja Þórberg Þórðar-
son, en honum segist svo frá í
bók sinni í Suðursveit:
Slysalaus
ferming á
Hala í
Suðursveit
Þegar leið á veturinn fyrir
fermingarvorið, fórum við að
fara til prestsins til spurninga.
Það var nokkuð löng leið frá
Breiðabólsstaðarbæjunum, allt
að tveggja tíma lestagangur og
yfir þrjú vötn að fara. En þau
munu oftast hafa verið á haldi.
Ég man eftir, að einu sinni fórum
við í miklum snjó. Þá fór móðir
mín með okkur. Ég man ekki til
hvers. Kannski til að tala við séra
Pétur um fermingu mína. Ég held
hún hafi verið smeyk um að ég
yrði mér til skammar. Ég hafði
verið latur við kverlærdóminn og
neitaði að læra Altarisgöngu-
bænirnar. Bæn fyrir skriptir, Bæn
eftir skriptir, Bæn fyrir berging
og Bæn eftir berging. Oj, ég fékk
klígju, hvenær sem ég reyndi að
festa augun við þetta. Ég sá sjálf-
TIMAMOT
an mig liggjandi á hnjánum upp
við gráturnar með tilgerðarlegan
klút fyrir munninum til að þurrka
af mér berginguna. Þetta gekk
svo fram af mér, að maginn
neitaði, að ég lærði það. Á heim-
leið gistum við móðir mín á
Kálfafelli hjá Sigurði gamla og
áttum góða nótt. Pá hafði Berg-
þóra, kona Sigurðar tekið bana-
meinið. Það var innvortismein.
Það kvöld hugsaði ég mikið um
móður mína og dauðann.
Þennan vetur var nýbúið að
reisa timburhús á Kálfafellsstað,
myndarlegt á þeirrar tíðar mæli-
kvarða. A því var kvistur vestan-
megin á loftinu og þar spurði
presturinn okkur út úr kverinu.
Ég hef nú gleymt að mestu
spurningatímunum og líka ferða-
lögunum upp að Kálfafellsstað og
heim aftur. Ég man ekki heldur,
hvað við vorum mörg, sem
fermdumst þetta vor. Það var erf-
itt að skilja sumt í Kverinu og nú
kom það niður á mér í spurninga-
tímunum, að ég hafði aldrei reynt
að brjóta heilann um þær ráðgát-
ur. Það var til dæmis afarerfitt að
skilja eiginleika Guðs. Það var
sagt hann væri einn og þrennur og
þríeinn og eilífur. Ekki var Bene-
dikt afi minn einn og þrennur og
ekki Oddný gamla á Gerði og var
hún þó merkileg og ég vissi að
þau voru ekki eilíf, þau ættu ein-
hverntíma að deyja. En ég var
nálægt því að vera eilífur. Það var
svo óskaplega langt þangað til ég
yrði eins gamall og þau, að það
væri næstum eilífð. Én einn dag
útlistaði presturinn fyrir okkur
eiginleika Guðs með þessum orð-
um, sem ég hef munað síðan, af
því að það var rím í þeim: „Hann
eldist ekki. Hann þreytist ekki.
Hann breytist ekki.“ Þetta er
bezta lýsing sem ég hef heyrt á
Guði. Hún var einföld og skiljan-
leg hverju barni. Og nú fann ég,
að það var mikill munur á mér og
honum. Ég var stundum þreyttur
þegar ég kom úr göngum og
smalamennsku og eftir mestu
skautalætin á Lóninu. Og ég
breyttist. Einu sinni hafði ég
gaman að eintrjáningum á tjörn,
peningum úr lokasjóði og síðan
úr leir. Nú hafði ég það ekki
lengur. Og nú var ég orðinn
miklu lengri en ég hafði verið
fyrir tveimur árum. Þá treysti ég
mér ekki til að stökkva fram af
Bæjarburstinni. Nú gat ég það.
Ég var alltaf að breyast.
Fermingarvorið var mesti
harðindatími, sem ég mundi eftir
í Suðursveit. Ég man ekki, hvort
veðráttan var mjög slæm. En það
kom hafís rekandi að austan
seinna hluta vetrar og lagðist að
landinu, og þegar maður gekk
upp í brekkurnar fyrir ofan bæ-
ina, sá maður að ísbreiðan náði
langt út á haf, og ég sá heljarháa
jaka velkjast í flæðarmálinu, þeg-
ar ég kom út á fjöru, eftir að fór
að losna um ísinn. Það sáust
franskar duggur fyrir utan ísinn.
Hann lá fram á vor. Þá gerði rosa
með þíðviðri og ísinn tók að
brotna og reka frá landinu. Ég
vissi ekkert, hvað varð af honum.
Þá var hart í ári. Sigling komst
engin til Hornafjarðar vegna íss-
ins, og verzlunin á Höfn var
matarlaus. Þá var eina viku ekk-
ert til matar á Hala nema þrír
fjórðu hlutar úr merkurkönnu af
nýmjólk á mann tvisvar á dag, og
var móður minni þó sýnt um að
láta matvæli endast vel. Það var í
eina skiptið sem heitið gat hung-
ur á Hala í minni tíð. í vikulokin
náðist í 25 pund á heimili af
rúgmjöli og maísmjöli, sem Hól-
ar höfðu brotizt með gegnum
ísinn inn á Homafjörð. Þetta ent-
ist með sparnaði þangað til kom-
ið var með 100 pund af kornmat
austan af Djúpavogi. Það var
laugardaginn fyrir trínitatis. Þá
var stillt veður og dauður sjór og
hafísinn farinn. Þá var róið til
fiskjar frá Sunnsendingabæjun-
um og aflaðist 5 í hlut af ýsu. Þá
hafa víst komið 15 ýsur að Hala. f
þessum róðri var líka farið til
Hrollaugseyja og drepnir 5 selir.
Þeir skiptust milli sex bæja. Þetta
þótti mikill fengur, og nú voru
allir saddir og glaðir fyrir sunnan
Steinasand.
Við voram fermd daginn eftir
trínitatis. Þá var sólskin og hátíð
yfir Suðursveit. Þá var margt fólk
til kirkju á Kálfafellsstað og
mikið talað saman um skepnu-
höld og tíðarfarið og aflaleysið.
Ég komst slysalaust gegnum
ferminguna. Miðdegismaturinn
var étinn á Hala, þegar við kom-
um heim frá kirkjunni undir
kvöldið. Það höfðu verið
geymdar einar hangnar kindar-
steilur til hátíðarbrigða í tilefni af
fermingu minni. Þeim var skipt
milli allra á heimilinu. Það hefur
ekki verið stór skammtur á
mann. En harðindin bönnuðu
meira tilhald. Viku eða hálfum
mánuði seinna var altarisganga í
Kálfafellsstaðarkirkju. Ég slapp
ekki við að ganga til altaris. Mér
leiddist. Mér bauð við að liggja á
hnjánum frammi fyrir Guði. Ég
held enginn hafi skammazt sín
fyrir það nema ég. Ég var
snemma skrýtinn í mér. Ég hafði
ekki heldur nennt að læra altaris-
göngubænirnar í Kverinu. Ég lá
samt ekki á hnjánum aðgerða-
laus. Ég las Faðirvorið mitt í stað-
inn. Það entist ekki eins lengi og
altarisgöngubænirnar. Ég las það
tvsivar sinnum fyrir og eftir berg-
ingu, og ég reyndi að lesa það svo
hátt, að altarisgöngufólkið
heyrði eitthvað þrugl í mér. Ég
varð að láta líta svo út, að ég
kynni altarisgöngubænirnar.
Jæja, þá var ég alveg kominn í
kristinna manna tölu. Nú mátti
ég fara að róa á sjó. Það hefði ég
ekki fengið, ef ég hefði ekki
sloppið gegnum konfirma-
sjónina. Ég vissi aldrei, hvers
vegna. Var það vegna þess að
fólkið var hrætt við að ég færi til
helvítis, ef ég drukknaði? Eða
hélt það, að ófermdur maður
innan borðs leiddi óblessun yfir
skipið, Guð refsaði áhöfninni
með því að láta ólag koma á.
skipið í brimgarðinum eða úti á
eyrunum og hvolfa því? Eða hélt
það að heiðingi fældi fiskinn frá
skipinu? Ég gekk aldrei eftir að fá
að vita þetta. En það var harð-
bannað, að ég fengi að róa fyrr en
ég væri kominn í kristinna manna
tölu. Að fá að róa fannst mér
stórkostlegasta ævintýri, sem mig
gæti hent. En nú var vertíðin
búin. Ég kæmist ekki á sjó fyrr en
á góu næsta vetur. Ef hefði verið
fermt á hvítasunnu, þá hefði ég
fengið að róa og fara til Eyja á
laugardaginn fyrir trínitatis.

m