Þjóðviljinn - 29.03.1990, Page 8

FERMINGAR
A&nælisdagabókin
é>kálda
er sígild og góð
fermingargjöf
Verð kr. 3.112
SfMAR 13510 - 17059, PÓSTHÓLF147.
Fermingar hafa ekki alltaf
verið með sama sniði og nú.
Það er llka misjafnlega að
fermingarbömunum búið og
þó það hafi í sjálfu sérekkert
breyst er öruggt að í þessu
gnægtaþjóðfélagi er betur að
börnunum búið en áður var.
Það er því ekki alveg úr vegi
að skoða fermingar eins og
þær gátu verið fy rr á áru m.
T ryggvi Emilsson lýsir
fermingardeginum sínum í
bók sinni Fátækt fólk. T ryggvi
fermdist árið 1916, svo ekki er
svo ýkjalangur tími liðinn síð-
an þá, en gef um T ryggva orð-
ið:
Ekki var ég laus allra mála þó
ég slyppi sæmilega við spurning-
arnar, nú var eftir að standast
ferminguna og kveið ég fyrir
þeim degi eins og dæmdur maður
en ekki var það vegna guðs-
orðanna, og þess sem mundi
mæta mér í eilífðinni heldur voru
veraldlegir smámunir að velkjast
fyrir mér. Sjaldan hefir fátæktin
þjakað mig meir en dagana fyrir
ferminguna, ég átti nefnilega
engin föt til að vera í þegar ég
gengi fram fyrir sjálfan guðdóm-
inn í kirkjunni. En þessu bjargaði
faðir minn á síðustu stundu og
keypti föt á fomsölu, voru það
stuttbuxur gráar og grá treyja,
fylgdi þessu skyrta með lausum
kraga og bindi, ekki var ég
ánægður innra með mér, þar sem
vani var að nota svört föt við
svona athöfn, en nú varð að
tjalda því sem til var og tók nú
ráðskonan til óspilltra málanna
að breyta fötunum sem voru
alltof stór. Á Gili var fenginn lán-
aður tvinni sem ég sótti þangað,
nál var til. Ekki var þessi fátæka
kona búin þeim þægindum að
eiga saumavél en straujám var
hitað í eldi og fötin urðu að
fermingarfötum.
Svo kom fermingardagurinn
eins og tröll úr náttmyrkri, mér
ægði við svo mikilfenglegum
degi, fötin sem ráðskonan hafði
vakað yfir og seinast pressað með
járni, vom enn of stór, of víð og
ermamar of langar, mig dreymdi
hræðilega drauma og hrökk upp
með andfælum, klukkan var
fjögur að morgni og ég fór að tína
á mig spjarimar, ekki veitti mér
af að fara snemma á stað, það átti
að ferma fyrir hádegi. Eg varð
föður mínum samferða út úr bæn-
um, hann var að ganga á heiðina í
morgunsárinu, við kvöddumst á
hlaðinu og hékium sinn í hvora
áttina. Tíðarfar hafði verið stirt
undanfarið en nú hafði skaparinn
séð sig um hönd og það var komið
besta veður eftir langan vetur
sem tók drjúga sneíð af vorinu.
Hraun í Öxnadal, en þarvar
Tryggvi Emilsson fermdur
snemma á öldinni.
fellu. Nú voru aðeins tvær bæjar-
leiðir eftir, en minni snjór og
hægt að þræða með börðin með-
fram ánni og kominn var ég í tæka
tíð að Bakka. í þessari ferð sá ég
lítið af fuglum nema nokkra snjó-
tittlinga en skammt frá Bakka sat
lóa á barði, hún söng svolítið vor-
ljóð og þótti mér það góður fyrir-
boði og var því léttur í lund þegar
ég gekk í hlað á kirkjustaðnum.
Það var enginn úti við á þessum
bæ svo ég tyllti mér á kirkjugarðs-
vegginn og beið átekta. Dálítinn
böggul bar ég með mér til kirkj-
unnar og voru þar í þurrir sokkar
og sauðskinnsskór bryddaðir og
þar sem ég sat á grasi grónum
veggnum fór ég úr bleytunni, vatt
sokkana og íleppana og breiddi
til þerris fram yfir fermingu og
þarna á veggnum geymdi ég líka
derhúfuna og leðurskóna, þegar
þessu var lokið og ég kominn í
þurrt var bærinn opnaður og út
kom drengur sem Þórir hét og var
ögn eldri en ég og bauð hann mér
strax í bæinn og inn í baðstofu til
móður sinnar. Húsmóðirin þarna
á Bakka hét Ólöf Guðmunds-
dóttir og tók hún á móti mér af
slíkum hlýleik að tæpast gat ég
tárum varist, hún lét vinnukonu
sína, sem Stefanía hét, bera fyrir
mig mat í búri, lét mig að máltíð
Iokinni klæða mig úr treyju og
skyrtu og þvo mér rækilega um
andlit, háls og hendur og var ekki
spöruð sápan. Það var Stefanía
sem sá um þvottinn, hún talaði
við mig um það Bakkaselsfólk
föður minn og hans ráðskonu
með reiðilegum orðum að láta
mig fara í þessum fötum aleinan
til fermingarinnar, þá lét Ólöf
mig setjast á rúmið hjá sér og
færði mig í hreina skyrtu sem hún
gaf mér án skilyrða og lagfærði
fötin eftir föngum, hún talaði um
fátæktina á Bakkaseli og bar blak
af því góða fólki. Að þessari
hreinsun lokinni gekk ég á stað til
kirkjunnar, kembdur og þveginn
en með dálítil sárindi í hj artastað.
Við vorum fjögur fermingar
systkinin: Bjarni Kristjánsson frá
Efstalandskoti, Helga Sigfús-
dóttir frá Steinsstöðum og Vigdís
Jónasdóttir frá sama bæ. Öll
höfðu þau náð tilskildum aldri,
ég einn þurfti konungsleyfi til að
fermast þetta vor. Strax þegar
Bjami sá mig koma innan úr bæn-
um gekk hann á móti mér og varð
mér samferða inn í kirkjuna,
hann var í nýjum fötum svörtum,
í hvítri skyrtu með slaufu og því
mjög fínn í tauinu, en hann
Bjami var meira en fötin tóm,
hann var úrvalsdrengur, hann
fann að ég var vinar þurfi og við
settumst saman á bekkinn. Þegar
við þessi fjögur, sem fermast átt-
um, voram sest inn í kór og allt
var næstum fullkomnað hóf séra
Theódór að predika, hann var
stirðmæltur og seinn og rétt
mjakaðist áfram í ræðunni, en
henni lauk og þá var spilað á org-
el og sungið og varð léttara yfir
um stund en síðan tók presturinn
til við að spyrja okkur út úr
fræðunum, hann lét mig þylja tvo
af þeim sálmum sem prentaðir
vora aftast í langa kverinu, sálma
sem ég lærði á Draflastöðum og
með sanni kunni ég þá reip-
rennandi þó hvorki væri ég
upplitsdjarfur né hátalaður en
það gilti raunar einu, þessa sálma
skildi engin jarðnesk vera.
Öll svöraðu þessi fermingar-
systkini mín vel fyrir sig og svo
vora þetta góðir og háttprúðir
krakkar að ég fann minna til
smæðar minna en ella hefði ver-
ið. Ekki þorði ég að líta til þeirra
Helgu og Vigdísar, svo vora þær
fi'nar og fallegar, en þó fann ég að
það stafaði frá þeim hlýju. Að
loknum spurningum lét prestur-
inn okkur meðtaka hold og blóð
hins krossfesta og er það eini vín-
vökvi sem ég hefi neytt um dag-
FÁTÆKT FÓLK
Nokkurt frost var og gangfæri
allgott á hjarninu meðan ekki
skein sól. Skelfing var ég lítil-
fjörlegur þar sem ég hljóp við fót
fýrstu bæjarleiðina með hjarn á
alla vegu og kulda í huganum,
fátækastur og verst til fara af
öllum krökkum í dalnum, einn á
ferð og eiga eftir að ganga átta
langar bæjarleiðir, lítill og hor-
aður strákur og svangur.
Engin hreyfing var á fremstu
bæjunum, Gili og Varmavatns-
hólúm og Bessahlöðum en þegar
ég fór fyrir neðan Þverbrekku var
farið að rjúka og nú var sólin
komin upp og skein á fannabreið-
umar og brátt fór að vaða í
skóvarp. Á hlaðinu á Hálsi stóð
Baldvin bóndi Sigurðsson, hann
spurði mig hvert halda skyldi en
bauð mér síðan í bæinn upp á
góðgerðir og varð ég fegnari en
frá verði sagt. En nú versnaði
færið í sólbráðinni og ég varð
blautur í fætur og skinnskórnir
fóra að epjast á fótunum á mér.
Á Hraunshlaði stóð hrepp-
stjórinn, Stefán Bergsson, ég
heilsaði honum með handabandi
og tók hann því en var svo kulda-
legur að ég flýtti mér á stað með
hund á hælunum sem gelti í sí-