Þjóðviljinn - 23.05.1990, Qupperneq 12

VIÐHORF
Boða stofnun nýs flokks upp úr NV eftir
Því miður neyðist ég til þess að
rifja upp sögu:
Það var Alþýðuflokkurinn sem
eyðilagði samfylkingartilaunir
vinstri manna vorið 1989 vegna
Ölduselsskólamálsins. Um hvað
snerist það: Það snerist um það
að ég ákvað að foreldrar, íbúar
hverfis og starfsmenn skóla
skyldu hafa úrslitaáhrif um ráðn-
ingu skólastjóra. Ég hef nú
skipað Reyni Daníel Gunnarsson
skólastjóra við Ölduselsskóla.
Þar með hefur lýðræðið haft
sigur. Það er hlálegt að sjá svo
hlið við hlið á framboðslista ann-
ars vegar fólk sem studdi lýð-
ræðið í Ölduselsskóla og hins
vegar fólk sem var á móti því að
lýðræðið fengi að ráða. Það var
Alþýðuflokkurinn sem með
íhaldinu lagðist gegn niður-
stöðunni í þessu máli; svo rammt
kvað að þessu að formaður Al-
þýðuflokksins kallaði mig ónefn-
um í blöðum og öðrum fjölmiðl-
um af þessu tilefni og Alþýðu-
flokkurinn hótaði að standa að
vantrauststillögu á undirritaðan
með íhaldinu.
Skjóta byssurnar
sjálfar?
Þetta er rifjað upp hér að gefnu
tilefni: Mörður Arnason upp-
lýsingafulltrúi fjármálaráðherra
ræðst fram á ritvöllinn í gær og
hefur í frammi málflutning sem er
sem betur fer einstæður í sögu
vinstrimanna.
Einu sinni var spurt: Skjóta
byssurnar sjálfar? Sú spurning er
endurtekin hér.
Ég fæ ekki betur séð en Mörð-
ur Arnason telji eða hljóti að
telja lífsnauðsyn að kljúfa Al-
þýðubandalagið. Þar með er lif-
andi komin stefnuskráin sem
Óskar Guðmundsson gaf út í
bókarformi eftir landsfundinn
1987 og þar með er afturgengin sú
draumsýn sem þeir hannibalistar
birtu okkur eftir 1967. Þessi
draumsýn varð ekki að veruleika.
Og hún verður ekki að veruleika.
Jafnvel þótt Merði Árnasyni tæk-
ist að brjóta Alþýðubandalagið á
bak aftur þá munu kjósendur
Svavar Gestsson skrifar og svarar Merði Árnasyni
taka til sinna ráða: Það er ekki
aðeins pláss á íslandi fyrir flokk
eins og Alþýðubandalagið. Það
er nauðsyn fyrir þróun vinstri
stefnu á íslandi að slíkur flokkur
verði til áfram og hann verður til.
Kjósendur munu þá einfald-
lega taka völdin af þeim foringj-
um sem reyna að hunsa þá.
SigurHyröi túlkaður
sem sigur hægrikrata
Það er greinilega ætlun
greinarhöfundar frá í gær að sam-
eina Alþýðuflokkinn og þann
hluta Alþýðubandalagsins sem er
honum þóknanlegur. Ég tek
fram: Ég verð ekki með í þeirri
för. Mér er ekki kunnugt um að
Mörður Árnason og félagar hafi
sett spurningarmerki við eitt ein-
asta atriði í stefnuskrá Alþýðu-
flokksins. Og vinni Nýr vettvang-
ur kosningasigur í Reykjavík
verður sá sigur notaður í þágu Al-
þýðuflokksins og túlkaður sem
sigur hinna rauðu ljósa. Það er
með öðrum orðum gerð krafa um
að Alþýðubandalagið leggi sig
niður og gangi í heilu lagi í hægri-
sinnaðasta krataflokk í heimin-
um. Stuðningur við H-listann
verður túlkaður sem stuðningur
við þennan krataflokk og þar
með
- kröfuna og aðild íslands að evr-
ópsku efnahagssvæði
- álver á íslandi hvað sem það
kostar
- algera opnun íslensks hagkerfis
fyrir erlendum aðilum.
Hér eru aðeins þrjú dæmi
nefnd og það má nefna fleiri.
Reyntað breiðayfir
ágreining innan
H-lista
Mörður Ámason reynir að
breiða yfir það að nokkur póli-
tískur ágreiningur sé á milli H-
listans og G-listans í Reykjavík.
Hann segir:
„Ég hef ekki komið auga á
neina þá einstæðu sérstöðu í mál-
efnum eða mannavali sem geti ta-
list gild forsenda fyrir ákvörðun
ABR um sérframboð en ekki
samfylkingu í borgarstjórnar-
kosningunum.“
Hér er vísvitandi reynt að
breiða yfir djúpstæðan málefna-
ágreining milli einstakra fram-
bjóðenda H-listans.
Málefnin eru skýr. Þau eru
grundvallarágreiningur um leik-
skólamál. Þó að gerð hafi verið
samþykkt um leikskólamál á veg-
um H-listans halda frambjóð-
endur hans úr Alþýðuflokknum
fram annarri stefnu á framboðs-
fundum.
2. Það hefur komið fram frá ein-
um frambjóðanda H-listans að
hann vill Áburðarverksmiðjuna
burt. Öðrum að hún eigi að vera.
„Mér er ekki kunnugt um
að Mörður Árnason og
félagar hafi sett spurn-
ingamerki við eitteinasta
atriði í stefnuskrá Al-
þýðuflokksins... “
meðal annars þau sem ég nefndi
hér á undan: Það eru hvorki
meira né minna en sjálfstæðis-
málin sem hafa verið undirstöðu-
þátturinn í stefnu og starfi Al-
þýðubandalagsins frá öndverðu.
Og verða það á komandi árum og
áratugum. Borgarstjórnarkosn-
ingarnar eru ekki aðeins sveitar-
stjórnarkosningarnar í venju-
legum skilningi: Þær eru Iíka
landsmáiakosningar og hafa áhrif
á stöðu landsmála meðal annars á
stöðu ríkisstjórnar þeirrar sem
situr hver sem hún er. Einnig
þeirrar ríkisstjórnar sem nú situr í
landinu.
í annan stað er sá grundvallar-
munur á G-lista og H-lista að G-
listinn hefur stefnu og heilsteypt
lið til að framfylgja stefnu en H-
listinn er með lið úr öllum áttum
og mun ekki geta framfylgt
neinum áherslumálum í borgar-
stjórn Reykjavíkur. Ágreiningur
um þau mál sem miklu skipta hef-
ur þegar komið fram í kosninga-
baráttunni:
1. Það hefur komið fram að með-
al frambjóðenda H-listans er
3. Það hefur komið fram að einn
frambjóðandi og ef til vill vara-
borgarfulltrúi vill malbika landið
á kostnað hersins. Hefur aronsk-
an þar með eignast sinn fram-
boðslista?
4. Það hefur komið fram í
borgarstjórn Reykjavíkur að Al-
þýðuflokkurinn vill selja hita-
veituna og rafmagnsveituna.
Hver er afstaða H-listans? Eng-
inn veit.
5. Það hefur komið fram í
borgarstjórn Reykjavíkur að Al-
þýðuflokkurinn er andvígur
hverfalýðræði og endurnýjun í
embættismannaliði. Þessi afstaða
Alþýðuflokksins kom fram á
vinstristjórnartímanum og þessi
afstaða kom fram í Öldusels-
skólamálinu.
6. Það hefur komið fram að einn
frambjóðenda H-listans er and-
vígur því að konur eigi sjálfs-
ákvörðunarrétt eins og tíðkast í
öllum siðuðum þjóðfélögum.
Það skiptir máli hver er afstaða
H-listans í þessu efni.
7. Það hefur komið fram í kosn-
kosningar
ingabaráttunni að sigur H-listans
væri lóð á vogarskál viðreisnar-
stjórnar eftir alþingiskosning-
arnar sem verða í síðasta lagi á
fyrri hluta næsta árs. Skoðun
Arna Bergmanns á þessu máli er
því rétt og ekki hægt að mótmæla
henni með neinum rökum.
Vígstaða G-listans
er erfið
Vígstaða G-listans er erfið. Að
sjálfsögðu er íhaldið með sínu of-
urvaldi á móti okkur. Það er
betra. En það sem verra er er það
að sterkur þáttur úr núverandi
stjórnarsamstarfi hefur leynt og
Ijóst snúist sérstaklega gegn G-
listanum. Þar fer Alþýðu-
flokkurinn fram sem heild. Þar
fer hluti Borgaraflokksins. Þar
fer starfsmaður í fjármálaráðu-
neytinu að minnsta kosti einn.
Að okkur er því vegið úr öllum
áttum.
Ég skora á vinstrimenn
að kjósa G-listann
Ég skora á vinstri menn í
Reykjavík að gera sér ljóst að út-
koma Alþýðubandalagsins í
Reykjavík mun hafa veruleg
áhrif á framtíð vinstri stefnu á ís-
landi um næstu framtíð. G-listinn
í Reykjavík er eina raunverulega
vinstra framboðið.
Mörður Árnason er líka svo
vinsamlegur að viðurkenna það í
grein sinni að sigur Nýs vettvangs
sé ávísun á stofnun nýs flokks
eftir kosningar og þar með klofn-
ing Alþýðubandalagsins: „Góð
niðurstaða Nýs vettvangs er
auðvitað framar öllu stuðningur
við það fólk í flokkunum tveim-
ur... sem nú krefst samvinnu á
vinstrivæng gegn íhaldinu“ hér
þarf ekki frekari vitna við: Góð
útkoma vettvangsins verður túlk-
uð sem krafa um stofnun nýs
stjórnmálaflokks fyrir næstu al-
þingiskosningar. Það er þrifa-
Iegur boðskapur eða hitt þó held-
ur. En það er nauðsynlegt að
vinstri menn átti sig á þessari
hættu. Þess vegna má sameigin-
leg atlaga þeirra að G-Iistanum í
Reykjavík alls ekki takast.
í vörðu byrgi eða á víðum vangi
Stundum er nauðsynlegt fyrir
hvern mann að spyrja sig nokk-
urra spurninga um grundvallar-
atriði stjórnmálanna og taka um
leið fyrri viðhorf til endurskoð-
unar: Hver er stefna mín? Hvern-
ig kem ég stefnu minni best í
framkvæmd?
Sósíalistar og vinstri menn um
heim allan hafa séð hvernig mið-
stýrð efnahagskerfi eru að leysast
upp, bókstaflega að hverfa. En
þetta ætti ekki að koma á óvart.
Miðstýrð efnahagskerfi hafa
komið og farið; þau ná stundum
góðum árangri í upphafi en ávallt
lélegum til langs tíma.
Samtímis höfum við séð að það
ójafnrétti, sem óheft markaðsöfl
hafa skapað um heim allan, hefur
aukist fremur en minnkað undan-
farin ár. Örbirgð þriðjaheims-
landa er víða að aukast, hráefni
þeirra að lækka í verði og skulda-
klafinn að þyngjast, allt til hags-
bóta auðmönnum í vestrænum
löndum.
Það er tilhneiging í
stjórnmálum að sjá aðeins aðra
hvora þá mynd sem hér hefur ver-
ið lýst; oftast stara þá flestir á það
sem fréttnæmast er, sem óneitan-
lega er eins og sakir standa snöggt
hrun ríkisstýrða
skömmtunarkerfisins í Austur-
Evrópu. Ljóst er að ekki má snið-
ganga markaðsöflin í nokkru
hagkerfi eigi að verða í því fram-
farir til langframa. Þetta er tví-
mælalaus lexía sem allir vinstri-
menn verða að læra.
En ástandið í þriðja heiminum
Gísli Gunnarsson skrifar
kennirokkureinnignauðsynþess efnahagsmálum, hafa búið við
að til staðar séu lífvænleg verka- hagkerfi einangrunar. Þau hafa
lýðsfélög og öflugir flokkar jafn- farið á mis við hagræðingu al-
„Sjálfstœðisflokkurinn í
Reykjavík óttast Nýjan
vettvang en lœtursér í
léttu rúmi liggja hvernig
hinum andstœðingunum
vegnar... Vaxandi stuðn-
ingur ungra kjósenda við
H-listann... gerir hann
að raunverulegri ógn við
meirihluta Sjálfstœðis-
flokksins“
aðarmanna til að leiðrétta það
menningarlega og félagslega mis-
rétti, sem markaðurinn getur
skapað.
Stjórnlist er gullinn
meðalvegur
Lærdómurinn er í stuttu máli
þessi: Við verðum að þræða gull-
inn meðalveg; leggja í senn
áherslu á gildi markaðarins og
gildi samstöðu manns með
manni. List stjórnmálanna á þá
að vera þekkingin og viljinn til að
þræða þennan meðalveg.
Sama gildir um alþjóðahyggju
og þjóðernisstefnu. Þær þjóðir,
sem mest hafa dregist aftur úr í
þjóðaviðskipta í vörum, þjón-
ustu, fjármagni, tækni og þekk-
ingu. Én einnig þeim þjóðum,
sem engan viðbúnað hafa haft til
að mæta kröfum alþjóðlegs auð-
magns, hefur yfirleitt farnast illa.
Hér gildir því líka regla gullins
meðalvegar: Við þurfum að búa
við opið hagkerfi, enda byggist
velferð okkar á utanríkisverslun.
En við þurfum einnig að hafa við-
búnað til að lifa í opnum heimi.
Það gerum við best með því að
styrkja menningu okkar. Með
menningu er ekki aðeins átt við
tungumál, bókmenntir, listir og
fræðistörf. Þar er ekki síst átt við
pólitíska og faglega menningu.
Við þurfum að hafa styrka verka-
lýðshreyfingu og sameinaðan
flokk jafnaðarmanna, sem í al-
þjóðasamstarfi hindrar yfirgang
auðmagnsins.
íslenskirvinstrimenn
verða að sameinast
Mesta hættan fyrir íslendinga
felst í lélegri pólitískri og faglegri
menningu. Stærsti stjórnmála-
flokkurinn, Sjálfstæðisflokkur-
inn, er fyrst og fremst flokkur
fjármagns og fámennisveldis
samtímis því sem verkalýðshreyf-
ingin er sundurþykk og vinstrifl-
Okkarnir eru sundraðir. Þeir
flokkar, sem uppruna eiga í
verkalýðshreyfingunni, Alþýðu-
flokkurinn og Alþýðubandalag-
ið, hafa barist hvor gegn öðrum,
og í báðum flokkum ríkir mikil
tortryggni í garð hins. Þar er við
lýði sögulegt hatur sem þarf að
eyða.
Forveri Alþýðubandalagsins,
Sósíalistaflokkurinn var ávallt til-
búinn að samfylkja með Alþýðu-
flokknum áður fyrr. Síðast var
slík samfylking gerð með hluta
Alþýðuflokksins árið 1956, þegar
Alþýðubandalagið var stofnað.
En meirihluti Alþýðuflokksins
var á þessum tíma andsnúinn
slíkri samfylkingu.
Nú á árinu 1990, þegar aðstæð-
ur krefjast sameiningar verka-
lýðsflokkanna meira en nokkru
sinni fyrr, hetur andstaðan við
samfylicingu við Alþýðuflokk
náð yfirhöndinni í Alþýðubanda-
lagsfélagi Reykjavíkur. Samtímis
gerist það að samfylkingaröfl ná
yfirhöndinni í Alþýðuflokknum í
Reykjavík.
Um íhaldssemi
á vinstri væng
Margar skýringar eru á stuðn-
ingnum við einangrunarstefnu í
ABR en hér skal aðeins ein
nefnd: Þegar margt er að breytast
og nauðsynlegt er að endurmeta
stöðuna, eru viðbrögð manna oft
tvenns konar. Annað er að end-
urmeta stöðuna og breyta um
stefnu og baráttuform. Hitt er að
draga sig inn í skel með sér líkum
og búa ásamt þeim í byrgi stöðn-
unar og gamalla viðhorfa. Styr-
kja má múra byrgisins og hindra
þangað ljósflæði nýrra og hættu-
legra hugmynda.
Meirihluti ABR valdi síðari
kostinn. Talsmenn G-lista félags-
ins telja það vera merki um
glundroða og öryggisleysi þegar
ólík öfl koma sér saman um lista
til að fella íhaldið. Því kalla þeir
H-listann „tætingslið á víðum
vettvangi" og segja að atkvæði
greitt H-lista sé „ekki ávísun á
neitt nema óvissuna". G-listinn í
Reykjavík tákni hins vegar „ör-
Framhald á bls 14
Gísli Gunnarsson er háskólakennari í
sagnfræði og á sæti í miðstjórn Al-
þýðubandalagsins.
12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 23. maí 1990