Þjóðviljinn - 07.07.1990, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Alþýðubandalagið - framtíðin
Ástráður Haraldsson skrifar
íslensk vinstrihreyfing stendur
á tímamótum. Margt af því sem
við höfum áður hugsað, íslenskir
vinstrimenn, á ekki lengur við.
Margt af því er ekki lengur í sam-
ræmi við þann veruleika sem við
okkur blasir. Þetta hefur reyndar
oft gerst áður en sjaldan hafa þó
breytingarnar verið jafn róttækar
og núna og aldrei verið jafn mikill
skortur á sjálfsögðum og al-
tækum lausnum eins og nú er.
Alþýðubandalagið hefur sem
flokkur haft mikla hæfileika til að
bregðast við nýjum aðstæðum.
Flokknum hefur fram að þessu
auðnast að vinna í samræmi við
þann veruleika sem hverju sinni
hefur blasað við. Á hinn bóginn
hafa að undanförnu verið nokkur
teikn á lofti um það að í þetta sinn
gæti flokkurinn átt á hættu að ná
ekki að endurnýja sig og stefnu
sína í samræmi við breytta heims-
mynd. Þetta hefur stafað af því að
innan flokksins hafa staðið hat-
römm átök sem að nokkru leyti
snúast um menn og að nokkru
leyti um málefni. Margir hafa
gælt við það að ef til vill sé hlut-
verki flokksins í íslenskum
stjórnmálum lokið og að tími sé
til þess kominn að leggja flokkinn
niður. Að mínu áliti er þessi
hugsun að mörgu leyti alls ekki
fráleit. Þannig tei ég að ef ekki
tekst að koma flokknum gegnum
þá hugmyndafræðilegu og skipu-
lagslegu endurnýjun sem nú
verður að gera þá kemur að því
fyrr en varir að sögu Alþýðu-
bandalagsins verður lokið.
f íslenska pólitík vantar flokk
sem getur tekið á þeim verkefn-
um sem verða stærstu og brýn-
ustu úrlausnarefnin í íslensku
samfélagi á næstu árum. Þessi
verkefni eru fjölmörg en þeirra
stærst eru umhverfismái og að-
lögun íslands að þeim breyting-
um sem eru að verða í Evrópu.
Það er hrollvekjandi til þess að
hugsa að í báðum þessum mikil-
vægu málaflokkum þá hefur
þjóðin að undanförnu verið
steinsofandi. í Evrópubandalags-
málunum og þeim málum er
varða evrópskt efnahagssvæði
óttast ég að verið sé að vinna að
vanhugsuðum samstarfssamning-
um sem gætu átt eftir að h afa
gríðarleg neikvæð áhrif á lífskjör
á íslandi auk þess að stofna sjálf-
stæði og sjálfsforræði þjóðarinn-
ar í stórkostlega hættu. í um-
hverfismálum er staðan sú að við
búum við fullkomlega ófullnægj-
andi löggjöf varðandi mengunar-
varnir og ráðstafanir til að tryggja
umhverfisöryggi atvinnurek-
strar. Við höfum fram að þessu
ekki gripið til neinna raunhæfra
aðgerða til að stöðva þá gífurlegu
umhverfismengun sem af okkur
stafar. Við höfum talið okkur
sjálfum trú um að landið sé hreint
og óspjallað en það er því miður
mikill misskilningur. Aðal ástæð-
an fyrir því að við verðum þó ekki
meira vör við mengunina sem af
okkur stafar er sú að landið er
strjálbýlt og við slíkar aðstæður
eru mengunarvandamálin lengur
að koma fram.
íslendingar hafa brýna þörf
fyrir stjórnmálaflokk sem tekur á
þessum málum og slíkur flokkur
mun verða til á íslandi innan
mjög skamms tíma. Ég tel að Al-
þýðubandalagið eigi að verða
þessi flokkur og að innan hans sé
að finna mjög margt af því fólki
sem líklegast er til að geta unnið
að þessum málum af heilindum
og í samræmi við hagsmuni al-
mennings á íslandi. Verði Al-
þýðubandalagið ekki í stakk búið
til að bregðast við þessu kalli tím-
ans þá dæmir það sjálft sig úr leik
og hefur engan tilverugrundvöll
eða tilverurétt lengur.
Um þessar mundir er verið að
senda út á vegum flokksins til-
lögur stefnuskrárnefndar um
nýja stefnuskrá flokksins. Það er
vonum seinna að eitthvað sé gert
í því að endurnýja stefnuskrá
flokksins. Það er nefnilega þann-
ig að sú stefnuskrá sem flokkur-
inn hefur búið við um skeið er
ekki stefna flokksins og hefur í
raun aldrei verið það. Ekki einu
sinni daginn sem hún var sam-
þykkt. Ekki á borði, ekki einu
sinni í orði. Stefnuskrá flokksins
endurspeglar ekki óskir flokks-
manna um fyrirkomulag hlut-
miðstjórnarmaður. Auðvitað er
tilgangslaust að skipuleggja sig í
stjórnmálaflokka ef engin leið er
að treysta því að flokkurinn
standi við bakið á þeim ákvörð-
unum sem teknar eru á réttum
vettvangi samkvæmt lögum
flokksins sjálfs. Auðvitað verður
flokkurinn að geta varið sig fyrir
því að þeir sem starfa innan stofn-
ana hans séu ekki jafnframt með-
limir annarra flokka að ég tali nú
ekki um forustumenn annarra
flokka.
Skipulagskreppa flokksins
„Þriðja leiðin og sú sem ég er hér að mœla með
ersú að flokksmenn fari í það að endurnýja
alltskipulag og starfshœtti flokksins. Þar má
ekkert vera undan skilið. “
anna í samfélaginu nema að litlu
leyti og hefur aldrei gert það.
Framtíð Alþyðu-
bandalagsins?
Sú tillaga um nýja stefnuskrá
sem nú er verið að senda út fellur,
að sumu leyti betur að veru-
leikanum en hin fyrri en er samt
að mínu áliti stórgölluð. Spyrja
má; Hver er tilgangurinn með því
að setja niður í stefnuskrá, sem
tekur ár eða áratugi að koma
fram breytingum á, stefnu sem
getur orðið fullkomlega út í hött
með því einu að aðstæðum ein-
hvers staðar úti í heimi eða hér
innanlands er breytt með einu
pennastriki? Miklu skynsamlegri
vinnubrögð er að hafa stefnuyfir-
lýsingar í einstökum málaflokk-
um sem hægt er að endurskoða
oftar og með minna umstangi en
stefnuskrá í því formi sem við nú
þekkjum. Hugsanlegt væri að
miðstjórn hefði heimild til að
breyta þessum stefnuyfirlýsing-
um. Hugsanlegt væri einnig að á
vegum miðstjórnar eða innan
miðstjórnar væru starfandi stefn-
unefndir um einstök málasvið
sem gætu veitt verkmönnum okk-
ar í sveitarstjórnum, á Aiþingi
eða í ríkisstjórn aðhald og aðstoð
í einstökum málum.
Okkur dugar alveg að hafa ein-
hvers konar stofnyfirlýsingu sem
tilgreinir hlutverk flokksins al-
mennt og vítt og sem er helst ekki
nema svona eins og ein blaðsíða
eða tvær. Það er miklu betra
heldur en að hafa yfir sér stefnu-
skrá sem við erum ekki einu sinni
sammála um og sem hefur lítil
tengsl við veruleikann og hefur
kannski aldrei haft. Það er
óskynsamlegt og óheiðarlegt að
gefa sig út fyrir að vera annað en
maður er. Starfhæfur stjórnmála-
flokkur verður aldrei byggður á
slíkum grundvelli.
Skipulag Alþýðu-
bandalagsins
Vandi Alþýðubandalagsins er
margþættur. Einn vandinn er sá
að skipulag flokksins eins og það
er nú gengur ekki upp. í raun er
skipulag flokksins hlægileg vit-
leysa. Þannig getur það komið
upp að saman sitji á miðstjórnar-
fundum í flokknum bæjarfulltrú-
ar eða þingmenn tveggja eða
fleiri mismunandi stjórnmála-
flokka, hver um sig sem fullgildur
félagi í flokknum og réttkjörinn
birtist líka í því að flokkurinn á
afar erfitt með að þola ágreining.
Komi upp verulegur ágreiningur
um málefni eða menn þá leiðir
það til þess að einstakir hópar
innan flokksins þurfa að standa í
stöðugum styrkleikaæfingum
sem krefjast allrar starfsorku
stórs hluta félaganna sem eru þá
uppteknir við það að berja hver á
öðrum og tryggja stöðu sína
innan flokksins. Skýrast hefur
þetta komið fram í Reykjavík og
sumir halda að vandamálið sé
einangrað við Reykjavík. Þetta
er ekki rétt, því að þessi sami
vandi getur komið upp annars
staðar á landinu líka. Sumir telja
að lausnin á málinu sé sú að
stofna kjördæmisráð Alþýðu-
bandalagsfélaganna í Reykjavík.
Það er mín skoðun að það sé í
raun engin lausn á vanda flokks-
ins hvorki í Reykjavík né á lands-
vísu. Það að stofna til kjördæmis-
ráðs Alþýðubandaiagsfélaganna
í Reykjavík án þess að gera
neinar aðrar breytingar á skipu-
lagi flokksins leysir engan vanda.
Forsenda þess að kjördæmisráð
geti starfað á eðlilegan hátt er að
þau félög sem að slíku ráði
standa, séu fullgild hvert um sig
og að á milli þeirra sé skipulags-
legt jafnræði.
Eins og ástandið er í dag, er
þetta ekki raunin með þau félög
sem eru starfandi innan Alþýðu-
bandalagsins í þessu kjördæmi
sem heitir Reykjavík.
Kjördæmisráð
Alþýðubandalags-
félaganna í Reykjavík
Ef starfandi væri að óbreyttum
flokkslögum kjördæmisráð Al-
þýðubandalagsfélaganna í
Reykjavík, þá gæti ég sem best
komið mér þannig fyrir að ég gæti
kosið fulltrúa í kjördæmisráðið í
öllum þremur félögunum sem
starfandi eru innan flokksins hér í
Reykjavík. Að vísu gæti ég aldrei
sjálfur orðið fulltrúi í kjördæmis-
ráðinu fyrir nema eitt af þessum
félögum, en ég gæti hins vegar
beitt atkvæði mínu til að hafa
áhrif á val annarra fulltrúa, innan
allra félaganna. Með þessu móti
myndu styrkleikaæfingarnar
halda áfram, kraftadellan væri
enn við lýði og innanflokks-
barsmíðarnar yrðu áfram aðal-
starf margra félaga minna.
Ég vil stofna til kjördæmisráðs
Alþýðubandalagsfélaganna í
Reykjavík, en það vil ég gera
Laugardagur 7. júlí 1990 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5
með því að breyta skipulagi
flokksins á þann veg að hver ein-
staklingur geti hér í Reykjavík
eins og ástandið er nú alls staðar
annars staðar á landinu, aðeins
verið í atkvæðisrétti í einu félagi
innan kjördæmisráðs en ekki
öllum. Hver um sig væri
fullgildur félagi í aðeins einu af
félögum flokksins en gæti svo etv.
átt aukaaðild að öðrum félögum
eða þá þannig að allir flokks-
menn ættu rétt á fundarsetu með
tillögurétti í öllum Alþýðubanda-
lagsfélögum.
Þá væri hægt að hugsa sér að til
yrðu miklu fleiri félög innan
flokksins hér í Reykjavík. ÖIl
væru jafngild. Öll ættu aðild að
kjördæmisráði. Enginn gæti kos-
ið, til kjördæmisráðs eða annarra
stofnana flokksins, nema á einum
stað.
Með þessu móti gætum við
hætt styrkleikaæfingunum.
Flokkurinn gæti þolað mismun-
andi skoðanir betur en nú. Al-
þýðubandalagið gæti þá orðið á
ný það kosningabandalag sem
það átti kannski alltaf að vera,
meðfram því að vera starfhæfur
stjórnmálaflokkur sem við getum
notað til að fást við framtíðar-
verkefnin í íslenskum
stjórnmálum.
Margra kosta völ
Flokksmenn Alþýðubanda-
lagsins geta valið á milli nokkra
mismunandi leiða þegar þeir gera
upp við sig hvert halda á með
flokkinn þaðan sem hann er
staddur núna.
Ein leiðin er að gera ekki neitt.
Þá leið hafa sumir valið. Fyrir
það fólk er rökrétt að stofnanir
flokksins hætti að koma saman.
Flokksmenn hætti að tala um að
einhver vandi sé á höndum.
Verkmenn flokksins taki aðeins
því sem að höndum ber og leysi
úr málum eftir bestu getu. Áð
mínu mati leiðir þetta beint til
þess að flokkurinn verði afvelta
og sjálfdauður því þar með er
eina markmið hans í lífinu orðið
það að halda völdum. Valdanna
sjálfra vegna. Verkmenn flokks-
ins verða þar með orðnir að land-
lausum lukkuriddurum og tæki-
færissinnum, eins og allt stefnir
reyndar í.
Önnur leið er að leysa flokkinn
upp. Leggja hann einfaldlega
niður. í því má segja að felist
snyrtilegri útgáfa af þeirri leið
sem var nefnd hér að framan.
Með því er þó að minnsta kosti
verið að taka á málunum með
ábyrgum og myndugum hætti.
Þriðja leiðin, og sú sem ég er
hér að mæla með, er sú að flokks-
menn fari í það að endurnýja allt
skipulag og starfshætti flokksins.
Þar má ekkert vera undan skilið.
Þar mega ekki vera nein heilög
vé. Þar þarf að fara í algjöra end-
urnýjun með samanlagðri skyn-
semi okkar allra. Endumýjun
sem væri unnin með flokkslegum
hætti og þar sem allir flokksfélag-
arnir gættu flokkslegra vinnu-
bragða. Tilgangurinn? Sá að
skapa nýjan flokk, nýtt verkfæri
sem raunverulega getur komið að
gagni við að koma í framkvæmd
þeim grundvallarhugsjónum sem
við eigum sameiginlegar.
Og þá varðar mig ekkert um
það hvað sá flokkur heitir.
Ástráður Haraldsson er lögfræð-
ingur og varaformaður Alþýðu-
bandalagsins í Reykjavík.
* ..... '
Útboð
Djúpvegur um Kálfanesflóa
í Steingrímsfirði
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboðum í ofangreint
verk.
Lengd kafla 1,5 km, bergskeringar 1.250 rúmmetrar,
fyllingar 16.000 rúmmetrar og neðra burðarlag
7.300 rúmmetrar.
Verki skal lokið 15. nóvember 1990.
Útboðsgögn verða afhent hjá Vegagerð ríkisins á
ísafirði og í Reykjavík (aðalgjaldkera) frá og með 9.
þ.m.
Skila skal tilboðum á sömu stöðum fyrir kl. 14.00
þann 23. júlí 1990.
Vegamálastjóri
J
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar
Síðumúla 39- 108 Reykjavík - Sími 678 500
Forstöðumaður í útideild
Laus er staða forstöðumanns útideildar. Um er
að ræða fullt starf, sem felst í daglegri stjórnun
og skipulagningu deildarinnar.
Við leitum að starfsmanni með menntun á sviði
félagsráðgjafar, félags-, uppeldis- eða sálar-
fræði og með reynslu af málefnum unglinga.
Upplýsingar gefur yfirmaður fjölskyldudeildar í
síma 678500.
Umsóknarfrestur er til 1. ágúst nk.
Umsóknum skal skila til Félagsmálastofnunar
Reykjavíkurborgar, Síðumúla 39 á umsóknar-
eyðublöðum sem þar fást.