Þjóðviljinn - 01.08.1990, Blaðsíða 9

VIÐHORF
Harmsaga bótaþega
Kjartan Stefánsson skrifar
Pað hvílir þungt á mér sem og
öðrum stjórnleysið og ofeldis-
bragurinn sem einkennir það
stjórnunarskipulag sem ríkir í
hinum ýmsu þáttum félagsmála í
þessu landi voru.
Ég flokka vitaskuld trygginga-
mál undir félagsmál. Það er
íhaldslykt af öllu því sem ein-
kennir meðferð bótamála, sem
landsmenn þurfa á að halda, og
það er sannarlega sama þrælkun-
arframkvæmdin í tryggingamál-
um og hef ég ekki farið varhluta
af því.
Skipulagið sem vaxið hefur
eins og ófreskja í meðhöndlun
hægrimanna virkar þannig, að sá
sem lendir í því óhappi, að verða
öryrki, mætir stórum vegg vanda-
mála sem hann einn ókunnugur
verður að klífa, svo að hann geti
komist að í tryggingakerfinu.
Hann þarf að gerast sendill fyrir
kerfið og vinna þessi getur staðið
yfir í vikur og oft lengur. Við-
komandi verður að fara með alls
kyns plögg sjálfur fyrir þræla-
haldarana milli heimilis síns og
Tryggingastofnunar ríkisins á
Laugavegi og í stéttarfélög, þar
sem ómögulegt er að fá að vita
hvenær bætur munu verða
greiddar. Skýringin er sú, að þar
þarf tryggingasérfræðingur að
endurmeta líkamstjónið og finna
út hversu mikið maður skal fá, þó
að læknar allmargir áður hafi úr-
skurðað manninn óhæfan til
vinnu og þar með gert félagið
greiðsluskylt. Læknameðhönd-
lun segir til um prósentuhæð við-
komandi og punktainneign ein-
staklinga er í tölvunni á kontórn-
um. Fræðingurinn getur ekkert
meira heldur en aðrir hafa gert á
„Viðkomandi verður
aðfara með alls kyns
plögg sjálfur fyrir
þrælahaldarana milli
heimilis síns og
Tryggingastofnunar
ríkisins á Laugavegi
og í stéttarfélög... “
undan og þarf enga tvo mánuði
að segja já við mínum rétti eða
annarra. Hans verksvið er tilbúið
og valdalaust, gagnslaust, rétt-
indalaust, því hann er ekki lækni-
smenntaður og skoðar mig ekki.
Svo kemur næsta félag, það
FRETTIR
Hvar skal nú snjórinn
frá liðnum vetri ?
Tíðarfar var lengst af fremur
óhagstætt í fyrra, hiti undir
meðallagi, víða metúrkoma og
óvenju mikill snjór hélst langt
fram eftir vori. Júní var fádæma
sólarlítill vestanlands.
Svo segir í ársyfirliti Veðursto-
funnar um veðráttuna í fyrra. En
nú er til hennar vitnað blátt áfram
vegna þess, að þegar fátt gerist
tíðinda á íslandi þá muna menn
eftir því að veðurfar á landinu er
alltaf umtalsvert. Við gætum líka
vitnað í fræga uppákomu á frétta-
stofu Ríkisútvarpsins í gamla
daga, þegar kvöldfréttatíminn
fór á þá leið, að þulur sagði held-
ur en ekki ábúðarmikill: „Inn-
lendar og erlendar fréttir hafa
engar borist. Aftur á móti verður
nú lesið imp úr ársskýrslu Búnað-
arfélags lslands."
En áfram með veðurfarið, með
þennan snjó sem í fyrra féll og
skáld hafa ort um. í skýrslunni er
á það minnt að veturinn
næstsíðasti hafi verið óhagstæð-
ur, umhleypingar og snjóþyngsli
mikil og hiti 1,1 stigi undir meðal-
lagi. Vorið var úrkomusamt og
snjóa leysti óvenju seint og hiti
var þá 1,2 stigi undir meðallagi.
Sumarið var víðast óhagstætt og
júlí fádæma drungalegur suðvest-
anlands.
Hiti var yfir árið 0,7 stigi undir
meðallagi. Sólsskinsstundir voru
í Reykjavík um fimm prósentum
færri en í meðalári. Úrkoma var
mikil víðast hvar, jafnvel þreföld
meðalúrkoma sumsstaðar.
Það er mikið af himni yfir íslandi gæti þessi mynd heitið - hvort sem
menn hallast að því að gera sér veðurfar að fréttaefni eða tilfinninga-
reynslu (Ijósm. Kristinn).
Af íslenskunámi spratt smásagnaúrval
Islenskunemendur við Háskólann íHelsinki hafa ísamvinnu við kenn■
ara sinn, Erling Sigurðsson, þýtt og gefið út úrval íslenskra smásagna
Bókin kemur út á sænsku og
heitir „Sen dess har jag varit har
hos er“ og dregur nafn af sam-
nefndri sögu eftir Nínu Björk
Árnadóttur. Aðrir höfundar sem
sögur eiga í bókinni eru Álfrún
Gunnlaugsdóttir, Böðvar Guð-
mundsson, Einar Kárason, Fríða
Á. Sigurðardóttir, Guðbergur
Bergsson, Magnea Matthíasdótt-
ir, Steinunn Sigurðardóttir,
Svava Jakobsdóttir, Sveinbjörn I.
eftir samtímahöfunda
Baldvinsson, Þórarinn Eldjárn og
Vigdís Grímsdóttir.
I formála segir Erlingur Sig-
urðsson að þýðingarnar hafi til
orðið í samvinnu hans við ne-
mendur í íslensku við háskólann í
Helsinki. Þetta starf hafi byrjað í
formi venjulegra æfinga í tung-
umálanámi, en smám saman hafi
sú hugmynd þroskast, að gera úr
öllu saman úrval nýrra íslenskra
smásagna með útgáfu í huga.
Þýðingarnar hafi sumpart verið
unnar sem hópvinna, þátttakend-
ur lásu þýðingar hvers annars og
báru fram gagnrýni og ráð. Einn-
ig hafa höfundarnir sjálfir farið
yfir þýðingarnar, hver á sinni
sögu og gefið holl ráð. _
Bókin er gefin út með styrk frá
íslensk-finnska menningarsjóðn-
um, Norðurlandaráði og Bók-
menntakynningarsjóðnum ís-
lenska. áb
gengur álíka fyrir sig þar. Og ég
verð að fara í milli með skatta-
kort sérútbúið, sem kemur slys-
um ekkert við og ekki heldur
framtíð mannsins, sem nú er
óvinnufær. Einstaklingurinn er
hæddur og hrakinn með bréfmiða
milli íhaldsbúlla í tilgangsleysi og
sagt að fara hingað og fara þang-
að alveg eins og Sjálfstæðismenn
vinna. Reyndar er þetta fyrir-
komulag ólöglegt, eftir að mað-
urinn er óvinnufær orðinn, sár-
þjáður og févana.
Ég þurfti að bíða í 15 mánuði
þar til ég fékk fyrsta partinn af
mínum bótum greiddan. Það er
verið að grínast með fólk, því að
þegar ég fékk loks greitt aftur-
virkt, var '/3 tekinn í skatt, og það
af mér sem hafði verið á vergangi
í 15 mánuði að bíða, orðinn alls-
kuldugur og gat svo ekki greitt
það sem lofað hafði verið og allir
treystu á.
„Þú þarft að gera þetta“, „þú
þarf að fara þangað", var sagt við
mig í sífellu og ég hökti í milli eins
og námuþræll. „Svo ferð þú
þangað og kemur aftur hingað“.
Ég var nú byrjaður að malda í
móinn, þegar ein daman spurði:
„Ert þú ekki öryrki?" Ég varð
ennþá meira furðu lostinn. „Já,
þá átt þú að fara inn í sveinafélag,
þeir eiga að fylla út fyrir okkur“,
- „og þið fyrir þá“ greip ég fram í
og tók eyðublaðið. Sjálfstæðisað-
ferðin við að hanna sósíalkerfi er
ekki sósíalkerfi. Þetta óféti er
kapítalismi sem tekur óvinnufært
fólk og neyðir það í vinnuþrælk-
un. Þetta var ekki stofnað fyrr en
eftir okkar framlag 1959. Komm-
únistar eða vinstri sósíalistar
vildu ekki fara þessa leiðina. Það
má kannske minna menn á lög
um vergang og almenn lög úr
Helsinkisáttmála um afnám kúg-
unar. Eins er það eftir að menn
hafa verið endanlega skráðir, að
ef þeir hreyfa sig til á landinu,
skipta um íverustað, að þá fellur
niður hluti bótanna, nema maður
fari aftur að vinna fyrir trygging-
arnar, svo að hægt sé að kaupa í
matinn.
Því gera þeir þetta ekki sjálfir,
að gá að hlutunum; er þetta fólk
ekki í vinnu til þess á héraðskont-
órunum? Því á ég að sanna að ég
sé fluttur eitthvað til á þessari
eyju? Er ekki sama hvar ég er eða
grær þetta kannske á vissum stöð-
um, sem að mér amar í bakinu?
Því á ég að eyða fé mínu í rútur
frá Skagaströnd til Blönduóss
með lögskráningu og flutningstil-
kynningu? Hvaða Sjálfstæðis-
fokk er þetta? Ég hef ekki til-
kynnt sambúð, enda verður mað-
urinn alltaf að greiða fyrir sig,
hvar sem hann er. Hvort sem ein-
hver annar er í húsinu eða ekki.
Ég á mitt hús og hinu opinbera
kemur ekkert yið hverjir eru í
þvf. Ég þarf alltaf sama hitann,
en þetta leggja þeir til grundvall-
ar, að einhverjir aðrir kynnu að
vera í nýja húsnæðinu með mér,
þá eigi að skerða tekjutryggingu
öryrkja. Þetta er algengt dæmi,
því miður.
Kjartan Stefánsson býr á Bjarma-
landi, Skagaströnd.
VEISTU ...
að aftursætið
fer jafnhratt
og framsætið.
SPENMJM BELTIN
hvar sem við sitjum
í bílnum.
UMFERÐAR
RÁÐ
ALÞÝÐUBANDALAGIÐ
Alþýðubandalagið í Reykjavík
- Kosningahappdrætti 1990 -
Dregið hefur verið í Kosningahappdrætti A.B.R.-1990. Vinningar
og útdregin númer eru sem hér segir:
Einkatölva að verðmæti kr. 100.000,-:
Vinningsnúmer: 864 og 7882.
Ferð með Flugleiðum að verðmæti kr. 100.000,-:
Vinningsnúmer: 1082.
Ferð með Samvinnuf.-Landsýn að verðmæti kr. 50.000,-:
Vinningsnúmer: 2115 og 9752.
Málverk frá Gallerí Borg að verðmæti kr. 50.000,-:
Vinningsnúmer: 2528, 3851, 4459, 8374, 9900.
Bækur að verðmæti kr. 10.000.-:
Vinningsnúmer: 628,2162,2215,2264,2285,2319,3123,3315,
3726, 3746, 4341, 4457, 4473, 4817, 5134, 5400, 5705, 6177,
6297, 6334.
Vinninga má vitja á skrifstofu Alþýðubandalagsins í Reykjavík
Hverfisgötu 105, sími 17500.
Alþýðubandalagið í Reykjavík
Skrifstofa ABR
verður lokuð frá 16. júlí til 16. ágúst vegna sumarfrís starfsmanns.
A sama tíma verður hægt að hafa samband við formann ABR
Sigurbjðrgu í síma 77305, yaraformann ABR Ástráð í síma
672307 og gjaldkera ABR Árna Þ&Ssíma 625046. - Stjóm ABR.
Miðvikudagur 1. ágúst 1990 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9