Þjóðviljinn - 03.08.1990, Qupperneq 8

Útgefandi: Útgáfuféiag ÞjóðvBjans Afgreiðsla: » 68 13 33
Framkvaamdastjóri: Hallur Páll Jónsson Ritstjóran Ámi Bergmann, Ólafur H. Torfason Umsjónarmaður Helgarblaðs: Ragnar Kartsson Auglýsingadeild: * 68 1310 - 6813 c Simftix: 68 19 35 Verð: 150 krónur i lausasölu 1
Fréttastjóri: Sigurður Á. Friðþjófsson Setning og umbrofc Prentsmiðja Þjóðv iljans hf.
ÚÖlt: Þröstur Haraldsson Prentun: Oddi hf. Aösetur: Siðumúla 37,108 Reykjavik
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
Það var ekki nákvæmlega hugsað hjá Jóni
Baldvin Hannibalssyni í kvöldfréttum Sjón-
varps í gærkvöldi, þegar hann sagði að at-
burðarásin sem endaði með setningu bráða-
birgðalaga á kjarasamning BHMR væri um-
ferðarslys. Sjúkrabíll ríkisstjórnarinnar ók ein-
faldlega yfir á rauðu og bjargaði sjúklingi sín-
um. Líðan hans er vitanlega eftir atvikum
slæm.
Ríkisstjórnin braut umferðarreglurnar, en
það hefur verið gert áður. Allir stjórnmálaflokk-
ar sem setið hafa í ríkisstjórnum á íslandi hafa
átt aðild að lagasetningu í sambandi við vinnu-
deilur. Að þessu sinni mátti greina sírenuvælið
þegar í febrúar og það var búið að vara alla
vegfarendur rækilega við.
Olafur Ragnar Grímsson fjármálaráðherra
leggur áherslu á, eins og aðrir ráðherrar Al-
þýðubandalagsins, að með bráðabirgðalög-
unum séu almenn lýðréttindi ekki skert og að
réttur þeirra sem hafa lausa samninga sé ekki
takmarkaður. Alþýðubandalagið hafnaði al-
gerlega þeim tillögum innan ríkisstjórnarinnar
sem fólu í sér víðtækar skerðingar og takmark-
anir.
Eins og Svavar Gestsson segir í viðtali við
Nýtt helgarblað Þjóðviljans í dag, eru mann-
réttindaákvæði laga, stjórnarskrár og
leikreglna í þjóðfélaginu sínum stað eftir sem
áður. Hann segir að fyrir Alþýðubandalagið sé
þetta meginatriðið, að rétturinn til uppsagnar,
Yfir á rauðu
samninga og verkfalla sé í fullu gildi. Að þessu
leyti eru nýju bráðabirgðalögin eðlisólík lög-
bindingum á laun og samningabanni, sem
menn hafa kynnst við slíkar aðgerðir fyrr á tíð.
Samningur BHMR var gerður við þær að-
stæður að menn reiknuðu með verðbólgu á
bilinu 25-35%, óstöðugleika í efnahagsmálum
og á vinnumarkaði. Og svo aftur sé gripið til
samlíkinga úr umferðinni, þá var samningur
BHMR allur á nagladekkjum, til tryggingar
gegn skakkaföllum. Ríkisstjórnin og aðilar á
vinnumarkaði væntu þess að BHMR skipti yfir
á sumardekk, eftir að færðin batnaði. En for-
tölur báru ekki árangur.
Ríkisstjórnin komst móð, en lítt sár, frá þess-
ari orrustu. Sjálfstæðisflokkurinn missti sókn-
arfæri sitt í bili. En því er ósvarað, hvort á þessi
málalok verður látið reyna fyrir dómstólum
með einhverjum hætti og hverjar niðurstöður
reynast þar. Og andstætt því sem haldið hefur
verið á lofti, um að yfirgnæfandi fylgi væri hjá
almenningi við þessar aðgerðir, gaf skoðana-
könnun sem gerð var á vegum Dagblaðsins
Vísis það til kynna, að um 43% landsmanna
væru lagasetningu andvígir.
Flestir ef ekki allir Alþýðubandalagsmenn
sem hafa tjáð sig um setningu bráðabirgða-
laga á kjarasamninga lýsa því yfir að þau séu
af hinu vonda, en geti reynst „ill nauðsyn",
skásti kosturinn af mörgum vondum. Þessa
röksemd hafa til að mynda herstöðvaand-
stæðingar hlustað á um nokkurra áratuga
skeið í deilunum um veru bandaríska hersins á
íslandi.
Staðreyndin er sú, að grundvallaratriði um-
gangast Islendingar frjálslega. Þeir kippa sér
margir hverjir varla meira upp við bráðabirgða-
lög en ýmsar aðrar þjóðir annars staðar á
hnettinum við herlög eða útgöngubann. Þetta
venst. Það er ill nauðsyn. En þetta er ill hefð, ill
arfleifð, og henni hlýtur að linna. Staða sú sem
nú kom upp, að grunur lék á að ákveðinn hluti
verkalýðshreyfingarinnar þyldi stjórnvöldum
að setja lög á annan hluta hennar er aðeins
staðfesting á því að aðferðir okkar til lausnar á
vandamálum hafa keyrt okkur út í ranghala
blindgötu.
Það er ekki gott, að sú kynslóð sem vex úr
grasi skuli alast upp við þann skilning, að
stjórnvöld grípi inn í atburðarásina með um-
deildum hætti, með bráðabirgðalögum, til að
leysa vanda sem þau hafa komið sér að hluta
sjálf í. Slíkt deyfir tilfinninguna fyrir lögum og
rétti og almennu siðferði.
Neyðarréttur er til. Og vel má rökstyðja það,
að bráðabirgðalagasetningin núna sé hluti af
(dví að vernda lýðræðið fyrir óeðlilegum þrýst-
ingi þröngs hóps sem kemst í sterka stöðu.
Hins vegar kalla þessi úrslit mála á ítarlega
umræðu, ekki síst innan Alþýðubandalagsins,
um verkalýðshreyfingu, vinnumarkað, réttar-
ríkið og beitingu neyðarréttar. ÓHT
MBR >XK-ÍR
LE'rrr A£> és SKuU vera
Aí> EV£>ií-E<S^JA
3RAMMÍÐ HTT EN
gARA GENöUfc E.KKÍ AÐ
ALLTT (SAW&i UPP...
ER MÐ?
8 Sfe)A — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 3. ágúst 1990