Þjóðviljinn - 18.09.1990, Blaðsíða 7

Orkumál
Persaflóagustur-
inn þeytir vind-
myllurnar á ný
Nýr og aukinn áhugi hefur
kviknað á hagnýtíngu vind-
orku vegna atburðanna við
Persaflóa. Vindmylluframleið-
endur sátu fyrir nokkrum dög-
um I Madrid á Spáni alþjóðlega
ráðstefnu um hagnýtíngu vind-
orkunnar og létu tíl sín heyra af
miklum krafti.
Vindorkuiðnaður heims velt-
ir nú um 3 miljörðum dollara ár-
lega, en það er engu að síður að-
eins litið brot af heildarorkumark-
aði heims. Hins vegar álíta
vindmyllusmiðir, að nú séu upp
runnin tímamót vegna þess að
stjómvöld og fyrirtæki séu farin
að geta metið arðsemi og hag-
kvæmni vindorkuframleiðslunnar
í ljósi þeirrar þekkingar og
reynslu sem safhast hefur upp.
Engir loftkastalar
Dale Osbom, stjómarformað-
ur stærsta bandaríska vindorku-
fyrirtækisins, U.S. Windpower
Inc. í Livermore, Kalifomíu, orð-
ar þetta svo: „Á síðasta ári álitu
menn í Evrópu enn þá að vind-
orka væri á tilraunastiginu og
lifði í raun á styrkjum vegna rann-
sókna og tilrauna. En núna hafa
þeir sem ráða ferðinni og hagnýt-
ingu orku í Evrópubandalaginu
áttað sig á að vindorkuffamleiðsla
er engin loftkastalasmíð. Hún er
komin til þess að vera“.
Um 80% af vindorkuffam-
leiðslu heims hefur verið í Banda-
ríkjunum ffam að þessu, en nú
bendir allt til þess að megináhug-
inn hafi flust til Evrópu, og bresk
og þýsk stjómvöld hafa stutt áætl-
anir og verkefni sem tengjast hag-
nýtingu hennar.
Eitt merki þessarar þróunar
er þátttaka 450 fulltrúa frá 25
þjóðum á vindorkuráðstefnu Evr-
ópubandalagsins í Madrid. Ráð-
stefha sem boðuð hefur verið í
Washington í septemberlok verð-
ur ekki nema hálfdrættingur á við
Spánarfundinn.
Danir með
vindmylluforystu
Hollensk stjómvöld, sem hafa
ákveðið að stuðla að þvi að dreg-
ið verði úr koltvísýringsmengun
vegna hugsanlegra gróðurhúsa-
áhrifa, hafa eymamerkt sem svar-
ar 120 miljörðum dollara ffam til
ársins 1994 til uppsetningar og
rannsókna á „hreinni“, endumýj-
anlegri vindorku. Til viðbótar op-
inberum framlögum í þessu skyni
koma styrkveitingar úr almenn-
ingsþjónustu-sjóðum og stefht að
því að nær áttfalda orkuffam-
leiðslu hollenskra vindmyllna á
fjórum árum, úr 45 megavöttum
núna í 350 megavött árið 1994.
I Bonn var lagt fram í ágúst
sl. lagaffumvarp sem ætlað er að
tryggja að þjónustufyrirtæki sem
kaupa raforku af vindorkuverum
greiði fyrir hana smásöluverð, í
staðinn fyrir það heildsöluverð
sem nú tíðkast. Fmmvarp þetta
snertir líka aðra endumýjanlega
orkugjafa, eins og sólarorku, og í
sumarbyijun var álitið að það yrði
samþykkt, en núna hefur Persa-
flóadeilan valdið auknum stuðn-
ingi við það, að sögn talsmanns
efnahagsráðuneytisins i Bonn.
En þessi dæmi ffá Hollandi
og Þýskalandi, að viðbættri aukn-
ingu á vindorkuffamleiðslu í
Bretlandi og á Spáni, fylgja í kjöl-
far fordæmis Dana, en þar sér
vindurinn um að ffamleiða 1,5%
allrar raforku þjóðarinnar. Aðeins
í Kalifomíu em menn komnir
lengra í hagnýtingu vindorku.
Aðeins brot af heildinni
En jafnvel þótt hagnýting
vindorkunnar færist stórlega i
vöxt innan Evrópu á næstu ámm,
annar hún ekki í fyrirsjáanlegri
framtíð nema broti af heildar-
orkuþörfínni. Um 0,1% af raforku
Bandaríkjamanna kemur ffá
vindmyllum og hlutfallið er enn
lægra í EB.
Allt rafmagn sem ffamleitt er
í heiminum með vindorku um
þessar mundir samsvarar um 4
miljónum tunna af olíu á ári. Til
samanburðar má nefna, að eftir að
dró úr framboði á olíu við innrás
Iraka í Kúvæt vantar einmitt um 4
miljónir tunna af olíu á dag til að
fullnægja markaðsþörfunum sem
voru fyrir innrásina.
Forstjóri stærsta vindorkufyr-
irtækis Bandaríkjanna reiknar
með því að raforkuffamleiðsla
með vindmyllum muni standa í
stað eða dragast saman þar í landi
á næstu árum, vegna þess að þeg-
ar sé búið að setja alla styrki og
fjármagn i þessa grein sem ætla
mætti að fengjust og alríkisstjóm-
in hefur enn til meðferðar hvemig
auka má noktun endumýjanlegra
orkugjafa.
ÓHT byggði á IHT
Byggðamál
Grundvallarrit um byggðamál
r
Byggðahreyfingin Utvörður gefur út bókina „Byggðamál á Norðurlöndum “
í ritstjórn Sigurðar Helgasonar
Igær kom út nýtt rit á vegum
Byggðahreyfingarinnar Út-
varðar, samantekt um byggða-
þróun á Norðurlöndum, með
greinum eftír ýmsa höfunda, í
ritstjórn Sigurðar Helgasonar,
fyrrum sýslumanns.
Fátt er til af aðgengilegu efni
um stjómarfarsrétt á íslensku og
enn minna um stjómarfarsffæði.
Reynt er að dýpka skilning á
þessum efhum í ritinu, en í for-
mála segir ritstjóri: „Ritinu er þó
fyrst og fremst ætlað að vera til
fróðleiks og stuðla að málefna-
legri umræðu um byggðamál og
að lesandinn fái nokkuð ýtarlegar
upplýsingar um hvemig á
byggðamálum er haldið á Norð-
urlöndum".
Byggðahreyfmgin Útvörður
hefur nú tekið frumkvæðið að því
með útgáfu nýju bókarinnar að
skapa gmnn og faglega þekkingu
til að unnt sé að ræða byggðamál-
in í víðara samhengi og vega og
meta kosti og galla mismunandi
skipulags. Viðfangsefnið er viða-
mikið og tengist mörgum þáttum
stjómsýslunnar.
Bókin skiptist í fimm hluta:
Ömtin í Danmörku, Landsþingin
í Svíþjóð, Finnsk sveitarstjómar-
mál, Fylkin í Noregi og Islensk
sveitarstjómarmál. Kaflana um
son hagffæðingur birtir greinina
„Starfshættir verða að breytast“;
Sjöfh Halldórsdóttir vegavinnu-
ráðskona á þama greinina „Ber-
um sjálf ábyrgð á verkum okkar“,
Þórarinn Lámsson tilraunastjóri á
Skriðuklaustri skrifar um
„Byggðaþróun, áhrif fólksflutn-
inga - atvinnumál“ og Hlöðver Þ.
Hlöðvesson, bóndi og formaður
Byggðahreyfingarinnar Útvarðar,
skrifar greinina „Heimafylgd“.
Höfundar kynna flestir við-
horf sín gagnvart þriðja stjóm-
sýslustiginu og leggja áherslu á
það sem betur má fara í stjómun
sveitarfélaga við þau skilyrði,
þegar verkaskipting ríkis og
sveitarfélaga yrði önnur en nú
tíðkast hérlendis. Meðal annars
kom fram á blaðamannafundi
með höfundum í gær, að kostnað-
arskipting opinberra ffam-
kvæmda og þjónustu er að jafhaði
að hálfu milli ríkis og sveitarfé-
laga víða á Norðurlöndum, en
hérlendis er hlutur sveitarfélag-
anna aðeins um 20%, en ríkið sér
um 80% verkefnanna og fjár-
magnsstýringarinnar.
Bókin er tæpar 170 bls. að
stærð og um dreifingu hennar sér
Ingunn Ragnarsdóttir, Kóngs-
bakka 5, 109 Reykjavík, s: 91-
71376. ÓHT
fyrirkomulag sveitarstjómarmála
á öðmm Norðurlöndum hefur
Sigurður Helgason þýtt og tekið
saman, en 6 aðrir höfhndar leggja
til efni í íslenska kaflann.
Varðandi íslensku málefnin
ritar Sigurður Helgason um sögu
sveitarstjóma, sameiningu sveit-
arfélaga og gerir grein fyrir því
hvemig fjárlög 1990 litu út, væri
Sigurður Helgason,
ritstjóri og aðalhöf-
undur verksins
Byggðamál á Norð-
uriöndum.
farið að breyttum forsendum í
verkaskiptingu rikis og sveitarfé-
laga þar. Skúli G. Johnsen borg-
arlæknir í Reykjavík ritar grein-
ina Héraðavald og breyting á
skipun heilbrigðismála, Magnús
B. Jónsson forstöðumaður Hag-
þjónustu landbúnaðarins ritar
greinina „Hvers vegna norska
kerfið?“, Gunnlaugur A. Júlíus-
Innkaupastofnun ríkisins
é Apple-umboðið