Þjóðviljinn - 21.11.1990, Page 6

ERLENDAR FRETTIR
ROSE
Hætta á velferðarmúr
Austur-Evrópuleiðtogar segja slæm lífskjör og illindi milli þjóðerna ógna nýfengnu
lýðræði; vara við valdaránum herforingja
Þungur tónn var í ræðum
leiðtoga sumra Austur-Evr-
ópuríkja á RÖSE í París í gær
og stakk í stúf við ræður sumra
vesturlandaleiðtoga, sem ein-
kenndust af iognuði og bjart-
sýni. Sagði Jozsef Antall, for-
sætisráðherra Ungverjalands,
að hætta væri á því að í stað
járntjaldsins risi „velferðar-
múr“ á milli Austur- og Vestur-
Evrópu.
Með því er átt við líkur á því
að Evrópa framtíðarinnar verði
sundurskipt í annarsvegar tiltölu-
lega auðugan og farsælan vestur-
hluta og fátækan og eirðarlausan
austurhluta.
Antall og fleiri sögðu að
Austur- Evrópuríkjum væri ekki
einungis þörf á efnahagsaðstoð að
vestan, heldur eínahagslegri að-
lögun að Vestur-Evrópu og pólit-
ísku samráði við vestræn ríki. II-
lindi milli þjóðema hefðu komið
upp á yfirborðið og óánægja með
slæm lífskjör hellti olíu á þann
eld. Borisav Jovic, forseti Júgó-
slaviu, sagði að reynsla sýndi að
lýðræði væri alltaf hætt ef óstöð-
ugleiki í stjóm- og efnahagsmál-
um og þjóðemisofstæki yrðu ofan
Aðstandendur gráta yfir manni, sem drepinn var ( skærum milli þjóða (
Moldovu (Sovét-Moldavíu) - líkur em á að þau átök færist ( aukana ef
Kfskjör batna ekki.
á í þjóðfélögum.
Tadeusz Mazowiecki, forsæt-
isráðherra Póllands, sagði að
gmndvallaratriði til að tryggja
einingu Evrópu væri að koma í
veg fyrir að hún skiptist í rikt
Vestur og fátækt Austur, í „fyrsta“
og „annars“ farrýmis Evrópu.
Austur-Evrópuríkin em, eins
og einn fréttamaður orðar það, að
segja vesturlandamönnum að þau
geti ekki lifað á fijálsum kosning-
um einum saman. En þau hafa til
þessa orðið fyrir vonbrigðum
með undirtektir Vestursins. Aust-
ur-Evrópuríki sum hafa látið í ljós
vilja til að ganga í Evrópubanda-
lagið, en þar hafa menn ákveðið
að fara varlega í það að hleypa
nýjum ríkjum inn. Austur- Evr-
ópuríki vilja einnig sameiginlegt
öryggiskerfi fyrir álfúna alla, en
Nató stendur þar á móti með því
að tregðast við að víkja úr vegi
fyrir slíku kerfi.
I rúmenska landshlutanum
Transsylvaníu er ástandið eldfimt
í skiptum ungverska þjóðemism-
innihlutans þar og Rúmena og
ungverskir þjóðemisminnihlutar í
Júgóslavíu og Tékkóslóvakiu
ugga um sinn hag. Margra hald er
að átök milli þjóða Júgóslavíu
muni tæta hana í sundur og efna-
hagsvandræði og þjóðemadeilur í
Sovétríkjunum gætu leitt til hins
sama þar. í RÖSE-ræðu sinni var-
aði Antall við hugsanlegum
valdaránum herforingja og í Sov-
étríkjunum telja margir að hætta
sé á slíku valdaráni þar.
Reuter/-dþ.
Bretland
Eistum og
Böltum
vísaö frá
ísland, Svíþjóð, Danmörk,
Noregur, Páfagarður og Tékkó-
slóvakia mæltu eindregið með
því að Eistland, Lettland og Lit-
háen fengju aðild að RÖSE í
París sem gestir og tóku einnig
undir kröfur þeirra um að sjálf-
stæðisbarátta þeirra yrði tekin
til umræðu á ráðstefnunni.
Þeim tilmælum var vísað á bug
að kröfu Sovétríkjanna. Þess sáust
merki að mál þetta kæmi illa við
fulltrúa þeirra á ráðstefnunni og
einnig fulltrúa sumra vestrænna
ríkja.
Margir vestrænir leiðtogar
hreyfðu ekki þessu máli, þeirra á
meðal Bush Bandaríkjaforseti,
sennilega vegna þess að hann vill
hafa fullan stuðning Sovétmanna í
Persaflóadeilu og er því frábitinn
að auka vandræði Gorbatsjovs
heimafyrir.
Thatcher vann f fyrstu umferð
Hafði þó ekki úrslitasigur. Niðurstaðan staðfestir að um djúpan
klofning er að ræða í Ihaldsflokki
Margaret Thatcher vann
fyrstu umferð kosningar-
innar um forustu fyrir Ihalds-
flokknum breska og þar með
forsætisráðherraembættið í
gær. Fékk hún 204 atkvæði,
keppinautur hennar Michael
Heseltine, fyrrum varnarmála-
ráðherra, 152 og 16 sátu hjá.
Þeir sem greiða atkvæði í kosn-
ingum sem þessari eru fulltrúar
íhaldsflokksins i neðri deild
þingsins. Þeir eru nú 372.
Þar með hefur Margaret þó
ekki unnið lokasigur i viðureign
þessari um ffamtíð sína í stjóm-
málum, því að reglur segja svo
fyrir um að frambjóðandi teljist
ekki sigurvegari efiir fyrstu um-
ferð nema hann fái 15 af hundraði
atkvæða framyfir meirihluta. En í
það vantaði Thatcher 10 atkvæði.
Verður þvi að greiða atkvæði
öðra sinni og vinnur þá sá sem
flest atkvæði fær, án tillits til þess
hvort meirihlutinn verður meiri
eða minni. Þau Thatcher og He-
seltine hafa þegar lýst því yfír að
þau muni halda áfram keppninni í
þeirri umferð, sem fer fram 27.
þ.m. Thatcher ætti að eiga þar sig-
ur vísan ef fleiri ffambjóðendur
blanda sér ekki í leikinn. Douglas
Thatcher - björninn ekki unninn
enn.
Hurd utanríkisráðherra hefur ver-
ið nefndur sem líklegur til þess,
en á ummælum hans í gær var
ekki að heyra að hann hefði það í
hyggju.
Urslit fyrstu umferðar eru
hvað sem því liður talin vera áfall
fyrir Thatcher, stjóm hennar og
íhaldsflokkinn, þar eð hið mikla
fylgi sem Heseltine fékk er stað-
festing þess að um alvarlegan
klofhing í flokknum er að ræða.
Roy Hattersley, varaformaður
Verkamannaflokksins, sagði að
eftir úrslitin væri Bretland í raun
leiðtogalaust. Hann hefúr lagt
fram tillögu til vantrausts á stjóm-
ina, sem ólíklegt er að vísu að
samþykkt verði, en sennilegt er að
verði stjóminni og Thatcher til
enn ffekari álitshnekkis.
Reuter/-dþ.
Líbanon
Sýrland hótar
Geagea
Stjórn Sýrlands hét í gær
Líbanonsstjórn Eliasar forseta
Hrawi fullum stuðningi við að ná
öllum völdum í Beirút og víkja
þaðan „einkaherjum“ þeim sem
haft hafa borgina sundurskipta á
milli sín í stríðinu þarlendis, sem
staðið hefur í 15 ár.
Stjóm Hrawis er mjög háð Sýr-
lendingum og sigraðist með þeirra
hjálp í s.l. mánuði á aðalandstæð-
ingi sínum, kristna herstjóranum
Michel Aoun, sem hafði mestan
hluta kristnu austurborgarinnar í
Beirút á sínu valdi.
Sýrland hefúr um 40.000
manna her í Líbanon og má ætla að
með áðumefndu fyrirheiti um að-
stoð sé Sýrlandsstjóm að gefa til
kynna að hún muni halda áfram að
beita her sínum gegn hveijum
þeim, sem leitist við að koma í veg
fyrir að stjóm Hrawis nái völdum
yfir Líbanon öllu. Samir Geagea,
foringi Líbanonsliðsafla, öflugasta
kristna „einkahersins“ sem eftir er
að Aoun sigruðum, hefúr nokkum
hluta austurborgarinnar á sínu valdi
og hefúr neitað að víkja þaðan, af
ótta við að kristnir liðsflokkar háð-
ir Sýrlendingum taki þar við. Ge-
agea var Sýrlendinga og Hrawis
megin í stríðinu við Aoun, en er því
eigi að síður andvígur að valdhafar
Sýrlands verði alráðir í Líbanon.
Sjítaflokkamir Amal og Hiz-
bollah, sem og Drúsar, hafa þegar
orðið við þeim kröfúm Sýrlendinga
og Hrawis að kveðja lið sitt frá
Beirút.
Reuter/-dþ.
Breskir kenn-
arar reknir
Stjórn Súdans tilkynnti í gær
að öllum breskum kennurum
þarlendis, um 40 að tölu, yrði
sagt upp störfum.
Á mánudag gaf stjómin til
kynna að enska yrði ekki lengur
opinbert tungumál þarlendis ásamt
arabísku. Ahrif íslamskra bókstafs-
trúarmanna munu valda miklu um
þetta og við bætist þykkja út af
hungursneyðinni í Súdan, sem Sú-
dansstjóm sakar Breta þarlendis
um að gera of mikið úr, og Persa-
flóadeilu, en í henni hefúr Súdans-
stjóm látið í ljós samúð með írak.
Bresk menningaráhrif eru mikil í
Súdan, frá því að landið var breskt
yfirráðasvæði frá níunda áratug s.l.
aldar til 1955.
-dþ
Írak-Þvskaland
GEÐHJALP
Félag fólks með geðræn vandamál, aðstandenda þeirra og velunnara, gengst fyrir
mánaðarlegum fyrirlestrum um geðheilbrigðismál í vetur.
Dóra S. Bjarnason, lektor heldur fyrsta fyrirlestur vetrarins.
Erindi hennar nefnist: Aðstandendur og fagfólk.
Fyrirlestramir verða haldnir á Geðdeild Landspítalans í kennslustofu á 3. hæð.
Þeir verða allir á fimmtudögum og hefjast kl. 20.30.
Fyrirlestramir em bæði fyrir félagsmenn Geðhjálpar svo og alla þá er áhuga
kynnu að hafa. Aðgangur er ókeypis.
Fyrirspumir og umræður verða eftir fyrirlestrana.
Allir þýskir gíslar lausir
Saddam launar Kohl ummæli sem skoðuð eru sem óbein gagnrýni á af-
stöðu Bandaríkjanna og Bretlands
Saddam Hussein íraksforseti
gaf til kynna í gær að hann
hefði ákveðið að láta lausa alla
þá Þjóðverja, sem hann heidur í
gíslingu, en þeir eru um 170
talsins. Kveðst Saddam gera
þetta í þakklætisskyni við
Helmut Kohl, sambandskansl-
ara Þýskalands, og þýsku þjóð-
ina yfirleitt, enda vitnaði sagan
að Þjóðverjar hefðu aldrei gert
aröbum neitt til miska.
Lausn þýsku gislanna er að
visu að formi til komin undir
samþykki íraska þingsins, en eng-
um dettur í hug að það geri annað
en Saddam segir því.
Kohl sambandskanslari lagði
á sunnudag áherslu á að einskis
yrði látið ófreistað til að leysa
Persaflóadeilu með friðsamlegu
móti og þóttust sumir sjá í um-
mælum hans óbeina gagnrýni á
herskárri afstöðu Bandaríkjanna
og Bretlands í málinu. „Hver sá,
sem leysa vill deiluna með vopna-
valdi, verður að hugsa um enda-
lok slíkra aðgerða, en ekki upphaf
þeirra. Hveijar yrðu afleiðingam-
ar, hve mörg yrðu fómarlömbin
og yrði ekki að finna pólitíska
lausn á eftir, hvort sem er?“ sagði
Kohl. Hældi Saddam honum á
hvert reipi fyiir ummæli þessi,
kallaði hann hugrakkan mann og
kvað írökum skylt að gera ráð-
stafanir, sem yrðu Þýskalandi
hvatning til að halda áfram að
skiljast í deilu þessari „frá þeim
sem sækjast eftir stríði og yfir-
drottnun (Bandaríkjunum og
Bretlandi).“
Ennfremur sagði Saddam er
hann tilkynnti áðumefnda
ákvörðun sína að skrár arabasögu
sýndu að Þjóðveijar hefðu aldrei
gert neitt á hlut araba, ekki verið
með í samsærum gegn fúllveldi
þeirra eða viðleimi til einingar.
Hefðu yfirlýsing Kohls og við-
ræður Willys Brandt, fyrrum sam-
bandskanslara Vestur- Þýska-
lands, endurvakið vonir um hlýja
vináttu ekki aðeins Þýskalands og
íraks, heldur með Þjóðveijum og
aröbum öllum.
Reuter/-dþ.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 21. nóvember 1990