Þjóðviljinn - 07.12.1990, Blaðsíða 20

7 2— 3 3L ¥ s 2— (t> ¥ 7- Y~ 9 s? 10 (?
10 li 9 9 X TJT /3 H 6 15 y 11 )b
t v 11 /7- 13 s? )$ /*> (p 18 S? 20 Gr
ZZ ¥ zf> 9 >?- S? 3 l2 ZD 18 1*
s? 8 9 f ZS* 6 z/ c? V ¥ 6 18' 9 'V
Z(* lZ JS’ V & Z~ ZÖ (s> S? "T /8 28 2t> (p
z3 h? 9 3 9 21 3 D (p 18 íZ V 9 11 TT~
3 SP 9 u ZD 9 1> 9 (o i /e 1 b
m Zo Z[ 9 11- 20 18 8 9 ¥ 1 Z2~
23 3f 3 V s? 3 Z# V zo M 0 // 9
H if- n s? 3 Z/ Id 28 RP & 22 /3 13 “ ¥
10 ¥ Zf 12 12 V 2jJ~ 9 n- S? /1 9 11- 9
/ 10 (o S? ll zi 9 V 28 v- T~ 9 /3 /1
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRST i i i'n/ v v v h rc. r\

Krossgáta nr. 125 Setjið rétta stafi i reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá götuheiti á Akranesi. Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðvilj- ans, Síöumúla 37, 108 Reykjavík, merkt „Krossgáta nr. 123“. Skila- frestur er þrjár vikur. Verðlaunin verða send til vinningshafa.
5\22\ZJ2J\J2\2D (
i I I I i l i j i I ! I i ' I ! i
Lausnarorð á krossgátu nr. 119 var Fomhagi. Dregið var úr réttum
lausnum og upp kom nafn Auðar Lilju Daviösdóttur, Aðalstræti 39, Verölaun fyrir krossgátu nr. 123
Þingeyri. Hún fær senda bókina „Spilakaplar AB, kennslubók í list- eru Ijóðabókin „Strendur* eftir
inni að leggja kapal“ eftir Þórarin Guömundsson, í útgáfu Almenna önnu S. Bjömsdóttur.
bókafélagsins.
FJÖLSKYLDAN
Elísabet Berta
Bjamadóttir
BRAGEYRA
Ragnar Ingi
Aðalsteinsson
Um þríliði og sléttubönd
og aðeins minnst á flatrím
Allir rimnahættir saman-
standa af tvíliðum eins og áður
hefur verið vikið að hér, þ.e. tvö
atkvæði eru í hverri kveðu. Ekki
er þó svo um allan kveðskap. Jón
Helgason yrkir:
Innan við múrvegginn átti ég
iöngum mitt sæti
utan við kvikaði borgin með
gný sinn og læti;
hálfvegis vakandi, hálfvegis
eins og í draumi
heyrði ég þungann ■ aldanna
sígandi straumi.
Þetta ljóð byggist upp á þrilið-
um. í því er valstaktur. Það eykur
síðan enn á kynngimögnun þess
hve höfimdurinn er nákvæmur og
leyfir sér engar undantekningar
sem geti truflað hrynjandina.
í rímnaháttunum er algengt að
þríliðir komi fyrir inni á milli tví-
liðanna. Þar skýtur nokkuð
skökku við því að takturinn bygg-
ist á tveimur atkvæðum í kveðu en
þama eru þau þijú. Urþessu verð-
ur svipað fyrirbæri því sem í tón-
fræðinni er kallað trióla. Þessar
þriggja atkvæða kveður eru þá
sagðar ffam á sama hraða og
tveggja atkvæða kveðumar til
þess að heildartaktur vísunnar
raskist ekki. Aldrei hefúr verið
talið bragfærðilega rangt að hafa
þessar tríólur i vísum en yfirleitt
reyna hagyrðingar að forðast þær.
Þó er mjög misjafnt hversu vel
þær fara. Lítum á vísu úr ljóða-
bréfi eftir Andrés Valberg:
Best er aðlhætta|bullin|u ()
bréfiðj læt égfTTvina,
frænda od vin jfólkiiju O
færðu| kveðju| mina.
Þama em þriliðir i 1. kveðu í
2. og 3. braglínu. (Reyndar er það
staðreynd að þríliðir eða triólur af
þessari gerð
fara betur i 1. kveðu en 2. eða
3. ) Seinni þríliðurinn er þó frá-
bragðinn þeim fyrri að þvi leyti að
þar koma saman tveir sérhljóðar
og renna gjaman saman í einn. Þá
verða atkvæðin i kveðunni ekki
nema tvö. Þetta er stundum tákn-
að með úrfellingarmerki, -
ffænd’og - sem þýðir að annar
sérhljóðinn hverfur í ffamburði.
Endarímið i 1. og 3. braglínu
þessarar vísu er heldur rislítið.
Þama rima saman endar þriggja
atkvæða orða, bullinu - fólkinu -.
Þetta er kallað flatrím. Betra þyk-
ir að nota eins atkvæðis orð í ein-
rímið, en flatriminu bregður þó
oft fyrir hjá snjöllustu hagyrðing-
um og skal það ekki átalið hér.
Sléttubönd heitir það þegar
vísa er gerð á þann veg að hægt er
að hafa hana yfir hvort sem er aft-
ur á bak eða áffam án þess að
bragreglur raskist. Þetta er allerf-
itt. Sléttubandavísa verður að vera
síðstuðluð til þess að ljóðstafimir
séu nothæfir þegar henni er snúið
við. 1. kveða í 1. braglínu verður
auk þess að ríma við kveðu í 3.
braglínu. Það rim verður endarim
í 2. og 4. braglínu þegar visan er
lesin aftur á bak. Þessi vísa er úr
háttatali Sveinbjamar Beinteins-
sonar:
Halur aldinn þuldi þá
- þegninn fróði brosti -
„Dalur faldinn mjöllu má
miðla góðum kosti.“
Stundum eru sléttubönd þann-
ig að þau breyta merkingu þegar
þau era lesin aftur á bak. Slikt ber
vitni mikilli hagmælsku. Eftirfar-
andi vísa birtist sem vísa vikunnar
í Verkamanninum á Akureyri ein-
hvem tíma á 7. áratugnum. Ekki
hefúr tekist að hafa uppi á höfúnd-
inum auk þess sem vísan er til-
færð hér eftir minni greinarhöf-
imdar sem eins og annarra á til að
verða brigðult:
Þekking ríkir, ekki á
okkur hnoðast gjöldin.
Blekking víkur, fráleitt fá
fjáðir goðar völdin.
Blúndusamningar
Áður en áfram verður haldið
þar sem frá var horfið siðast um
samninga af ýmsum toga milli
fólks í ástarsamböndum, vil ég
geta þess að nokkrir hafa haft
samband við mig og viljað tjá
viðbrögð sin við myndinni sem
birtist með siðasta þætti. Sumir
lýsa fúrðu sinni yfir valinu á
myndinni og fmnst hún á engan
hátt tengjast textanum. Því er þá
til að svara, að ég hafði látið
fylgja með aðra mynd en
strákamir á þjóðviljanum líklega
þurft að lyfta sér eitthvað upp og
sett þessa með blúndukonunni og
bera manninum sköllótta í
staðinn. Annars var þetta
huggulegasta fólk, það fór vel á
með því og engin skömm að hafa
svona sætt par með pistlinum.
Myndina má til sanns vegar færa,
því endapunktur
aðdragandatímabilsins í upphafi
ástarsambands er þegar
sambandið verður áþreifanlegt
og samruni verður.
Æsandi
ullarnærhald
Einn skemmtilegur
karlmaður kom að máli við mig
eftir að hafa lesið síðasta pistil.
Sagðist hann halda að það mundi
æsa sig meira upp ef hann fyndi
ástkonu í gamaldags blágráu
ullamærhaldi, því sér flökraði
orðið við öllum þessum
plastkonum í búðargluggunum
við Laugaveginn, gjaman
skreyttum rauðsvörtu
blúnduverki. Biúnduríið á alltaf
ákveðin tiskutímabil og eitt
þeirra hefúr verið nú síðustu árin.
Það verður hver kona að finna
fyrir sig hvað henni finnst hún
þurfa að fiffa sig mikið til yst
sem innst, til að hún hafi
nægilegt sjálfstraust og sé ánægð
með sig í kynlífi. Hins vegar em
þessir blúndunærsamfestingar
rándýrir og kosta mörg þúsund
krónur, svo það er spuming hvort
þær konur sem þurfa að velta
krónunum milli handanna áður
en þær eyða miklu í svona lagað,
ættu ekki að hífa kynferðislegt
sjálfstraust sitt upp fyrir
vangaveltur um þetta og
endurmeta hveiju jákvæðu þær
standa fyrir umbúðalaust eða í
einfaldari og ódýrari umbúðum.
Sögur segja að karlmaðurinn fái
svo rosalegt “kikk” útúr
korselettum frá kreppuámnum,
en hver veit nema hann fái bara
allt eins of brátt sáðlát eða missi
niðmm sig tippið við að sjá alla
múnderinguna birtast, þegar
hann er að taka utan af
ástkonunni. Ef konan er launuð
samkvæmt þjóðarsátt og ekki er
af miklu að taka, er alveg
spuming hvort aurunum er ekki
allt eins vel varið í ullamærhald
eins og maðurinn sagði og
sunnudagsgöngu með Utivist.
Þetta er hins vegar ekki skrifað
til að fordæma þá sem fá
rómantíska fúllnægju útúr
blúndubuxum.
Girndin
og sakleysið
Gimdin og sakleysið em oft
nágrannar og duldari
kynferðistímabil sögunnar eins
og viktoríanska tímabilið var
fúllt af blúndurii líka. Þessar
vangaveltur era fremur settar
ffarn til að hnykkja á því, hvort
umbúðimar í samspilinu þjóni
tilgangi eða séu þama ef til vill
sem firring til að forðast meiri
nánd og einhver tjáskipti. Nándin
kostar ofl að afhjúpa meira af og
um sjálfan sig og
svokallaða auma
bletti, en þar
felast svo allt
eins
styrkleikamir
þegar upp er
staðið. Einmitt
þama spóla mörg
pör fost, eins og
sportbíll í leðju.
Einhver
gömul reynsla
eða ómeðvitaðar
tilfinningar hjá
öðmm eða
báðum hefta
meiri nálgun af
ótta við að
upplýsingar um
svokallaðar
veikar hliðar eða
auma bletti verði
notaðar til að
kúga, snúa
hnífnum í sárinu
og ná valdi yfir. Og vissulega
gerist það oft í nánum
tilfinningasamböndum þegar
rifist er, að gripið er til vopna í
vanmættinum. Þessi vopn em
gjaman að potast niðrandi í
einhveijum upplýsingum um
eitthvað sem hinn hefur gefið
vísbendingu um að væri honum
viðkvæmt mál, eða nýta sér
stöðu sem hinn hefúr gefið upp
að hann teldi sig veikan í, til að
láta honum líða virkilega illa, en
halda sig vera að vinna á eigin
vanmætti við að finna sig sterkari
og við betri líðan en sá sem
maður elskar.
Næst verður farið í
viðkvæmni fjárhagssamninga,
því ófá fjölskyldurí frildi og
skilnaðarhótanir tengjast
jólaálagi.
20 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 7. desember 1990