Þjóðviljinn - 19.12.1990, Blaðsíða 5

ERLENDAR FRETTIR
Bush - (rakar verða að hafa
sleppt hverjum ferþumlungi lands
af Kúvæt fyrir miðnætti 15. jan
Persaflóadeila
gufa upp
Sáralitlar líkur á að
verði af viðrœðum
stjórna Bandaríkjanna
og íraks. Saddam gef-
ur kost á eftirgjöf ef
arabísk-ísraelska deil-
an verði leyst
Vonirnar um sáttaviðræður
með stjórnum Bandaríkjanna
og íraks gufuðu þvi sem næst
upp í gær. Bandaríkjastjórn
segist ekki vera til viðtals um að
nokkuð sé slakað á kröfunni um
að írak sieppi Kúvæt skilyrðis-
laust og Saddam Hussein Iraks-
forseti kveðst ekki gefa neitt eft-
ir viðvíkjandi Kúvæt fyrr en
Palestínuvandamálið hafi verið
leyst
Þetta kom fram hjá Saddam í
gær í viðtali við tyrkneska sjón-
varpið. Gefur Saddam þar með í
skyn að hann sé ekki fráhverfur
því að láta eitthvað undan viðvíkj-
andi Kúvæt ef lausn deilna ísraels
og araba sé tengd lausn Persaflóa-
deilu. Er sá leikur efalaust gerður í
von um að afla Irak aukinnar sam-
úðar meðal araba og þriðjaheims-
ríkja.
Litið er á undanfarið fyrirhug-
aðar viðræður Bandaríkjanna og
íraks sem síðasta tækifærið til að
koma í veg fyrir stríð við Persa-
flóa.
Bush Bandaríkjaforseti sagði í
fyrradag að ef írökum væri alvara
með að vilja varðveita ffiðinn,
yrði her þeirra að vera farinn af
hveijum ferþumlungi lands í Kú-
væt fyrir miðnætti 15; jan. Til
hafði staðið að Tareq Aziz, utan-
ríkisráðherra Iraks, kæmi til
Washington s.l. mánudag til við-
ræðna við bandaríska ráðamenn,
en af því varð ekki vegna þess að
ekki hefur náðst samkomulag um
hvenær James Baker, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, skuli fara
til Bagdað til viðræðna við íraks-
stjórn.
íraksstjóm reynir að fá Evr-
ópubandalagið inn í málið, í von
um að afstaða þess sé ekki eins
hörð og Bandaríkjanna, og hefur
mælst til þess að Tareq Aziz heim-
sæki EB-ríki til viðræðna. En ut-
anríkisráðherrar EB-ríkja höfnuðu
því á þeim forsendum að ekki
hefði orðið úr fyrirhuguðum við-
ræðum Aziz við Bandaríkjastjóm.
Roland Dumas, utanríkisráðherra
Frakka, sagði á fundi utanríkis-
ráðherra Natóríkja, sem lýsti yfir
fullum stuðningi við afstöðu
Bandaríkjanna og samþykkt Ör-
yggisráðs Sameinuðu þjóðanna í
málinu, að hervaldi yrði beitt
gegn írak ef her þess yrði ekki far-
inn ffá Kúvæt fyrir tilskilinn tíma.
Um hálffar miljónar manna
her frá 27 ríkjum er samankominn
á Persaflóasvæði gagnvart Irak,
sem hefur álika fjölmennt lið í
Kúvæt og við landamæri sín að
Saúdi- Arabíu. Báðir herir búa sig
nú í óða önn undir stórorrustu.
Reuter/-dþ.
Sovétþing
Mið-Asíuuppreisn?
Ræður forseta Kasakstans og Usbekistans benda til þess að sovésku Mið-Asíulýðveldin, hingað
til einkar undirdánug miðstjórninni, séu að hverfa frá þeirri afstöðu
Islam Karímov, forseti Usbe-
kistans og leiðtogi kommún-
istaflokksins þar, flutti ræðu á
þjóðfulltrúaþingi Sovétríkj-
anna í gær og var allharðorður
í garð sovésku miðstjórnarinn-
ar. Sérstaklega hafði hann á
hornum sér sambandslaga-
samninginn nýja um tengsli
miðstjórnar og lýðvelda, sem
fyrir þinginu Iiggur.
Karímov sagði að samkvæmt
frumvarpinu um samninginn
fengi miðstjómin of mikil völd
yfir lýðveldunum. „Miðstjómin
ætti ekki að takmarka réttindi lýð-
velda, heldur ættu lýðveldin að
takmarka réttindi miðstjómar,“
sagði Karímov. Hann gagnrýndi
miðstjómina ennfremur harðlega
fyrir verðhækkanir á kjöti, sem
hún ákvað nýlega og hefðu þær
valdið Úsbekistan miklum fjárút-
látum. „Bómullin, sem einu sinni
var stolt okkar, er orðin okkar
harmur," sagði Karímov ennfrem-
ur og vék með þvi að ofuráherslu
þeirri sem af hálfu sovéskra
stjómvalda hefur verið lögð á
bómullarrækt í Úsbekistan. Hefur
það valdið þar miklum náttúm-
spjöllum og vatnsskorti.
í fyrradag, á fyrsta degi þings-
ins, tók til máls Nursultan Naz-
arbajev, forseti Kasakstans, og
var einnig gustmikill í garð mið-
stjómar. Sagði hann að fullveldis-
yflrlýsingar lýðvelda væm til-
komnar af sjálfsbjargarhvöt.
Ræður þeirra Nazarbajevs og
Karímovs hafa vakið mikla at-
hygli og boða fyrir aðþrengda
stjóm Gorbatsjovs forseta nýja
hættu í þjóðemismálum, sem auð-
veldlega gæti orðið meiri þeim
fyrri. Frá því að Rauði herinn
bældi niður uppreisn Mið-Asíu-
manna á þriðja áratug hafa ráða-
menn þar verið einkar undirdán-
ugir þeim í Kreml og það hefur að
miklu leyti haldist í stjómartíð
Gorbatsjovs. Sumra ætlan er að
ummæli umræddra tveggja mið-
asískra forseta sé merki þess að á
því sé að verða breyting.
Það boðar ekkert gott fyrir
sambandssamningsfrumvarp
Gorbatsjovs, þar sem áður var
fram komið að flest lýðveldanna
utan Mið-Asíu vilja ekkert af því
vita eða em a.m.k. óánægð með
hann. Þingmenn Eistlands hafa
hafnað tillögu Gorbatsjovs um
þjóðaratkvæðagreiðslu um samn-
ingsfrumvarpið. Amold Ruiitel,
Eistlandsforseti, hvatti í staðinn
til að stjómir Eistlands og Sovét-
ríkjanna gerðu með sér samning
sem innihéldi viðurkenningu sov-
ésku stjómarinnar á rétti Eistlands
til sjálfstæðis.
Stjómir Eistlands, Lettlands,
Litháens og Georgíu hafa þegar
lýst því yfir að ekki komi til
greina að þær undirriti sambands-
samninginn. Stjómir Rússlands,
Ukraínu o.fl. hafa fyrir sitt leyti
látið í ljós að samningsuppkastinu
sé í mörgu ábótavant.
Reuter/-dþ.
Mótmælamenn við byggingu þjóðfulltrúaþings kynna skilgreiningar sinar á Lenfn og kommúnistaflokknum -
öllu alvarlegra mál fyrir stjórn Gorbatsjovs er að mörg iýðveldanna eru staðráðin i að hafa frumvarp hans að
sambandslagasamningi að engu.
Þvskaland
Krafist réttarhalda yfir DDR- valdhöfum
Sennilegt að kristilegir demókratar vilji með því leiða athyglina frá máli de Maiziere
Forustumenn í tveimur
stjórnarflokka Þýskalands,
flokki kristilegra demókrata og
Kristilega sósíalsambandinu,
bróðurflokki hans í Bæjara-
landi, krefjast nú þess að leið-
togar austurþýska ríkisins fyrr-
verandi verði leiddir fyrir rétt
og sérstaklega ráðamenn í
Stasi, austurþýsku öryggisþjón-
ustunni.
Helst er svo að sjá að kröfur
þessar séu sprottnar af gremju út
af máli Lothars de Maiziere, síð-
asta forsætisráðherra Austur-
Þýskalands, sem lýsti þvi yfir í
fýrradag að hann ætlaði að segja
af sér ráðherraembætti og vara-
formennsku í flokki kristilegra
vegna gmnsemda um að hann
hefði unnið fyrir Stasi. Þetta er
óþægilegt mál fyrir stjóm Kohls
og flokk hans, þar eð de Maiziere
var þeirra helsti maður í Austur-
Þýskalandi. Má vera að kristilegir
hyggist leiða athyglina ftá því
máli með málaferlum á hendur
fyrrverandi valdhöfum austur-
landsins.
Volker Riihe, aðalritari kristi-
legra demókrata, sagði i gær að
það næði ekki nokkurri átt að á
sama tíma og de Maiziere sætti
þeim sorglegu örlögum að verða
að segja af sér fengju fyrrverandi
ráðamenn Austur-Þýskalands,
sem bæru ábyrgð á gerðum Stasi,
að lifa lífi sínu eins og ekkert
hefði í skorist. Hann og fleiri
ráðamenn kristilegra demókrata
nefna sem dæmi Hans Modrow,
sem var flokksstjóri austurþýska
kommúnistaflokksins í Dresden
og forsætisráðherra Austur-
Þýskalands frá því haustið 1989
þangað til de Maiziere tók við af
honum eftir kosningar í mars.
Modrow er nú þingmaður á þýska
sambandsþinginu. Einnig eru til-
nefndir í þessu sambandi þeir
Erich Honecker og Erich Mielke,
sem var æðsti maður Stasi.
Mielke er í fangelsi en Honec-
ker á sovésku hersjúkrahúsi
skammt ffá Berlín. Talið er að
Sovétmönnum muni finnast það
óþægilegt mál fyrir sig að verða
að framselja hann og að þýsk yfir-
völd vilji komast hjá því að leggja
fast að þeim í því efiii.
Reuter/-dþ.
Jólasveinn skal bæta
efnahag
Grænlendingar, sem líta á
land sitt sem foðurland hins al-
þjóðlegajólasveins Kláusar helga
(Santa Claus), hafa hafist handa
við að byggja jólasveinsmiðstöð í
höfuðborg sinni Nuuk (Godtháb),
í von um að aðsókn að henni, sem
yrði að líkindum mest frá Banda-
ríkjunum, muni færa þeim í hend-
ur fim af dollurum til að rétta við
báglega á sig komið efnahagslíf
með miklu atvinnuleysi.
í miðstöðinni verða til sýnis
eskimóskir listmunir og gestum
verður boðið upp á ferðir með
sleðum, dregnum af hreindýrum.
Grænlendingar líta svo á að
Norðmenn, Svíar og sérstaklega
Finnar hafi hingað til verið nánast
einir um að græða á jólasveinin-
um og nái engri átt að láta þá
komast upp með það lengur.
Eystrasaltslýðveldum
liðsinnt
Utanrikisráðherrar Natóríkja
skoruðu í gær á ráðstefnu sinni í
Briissel á sovésku stjómina að
fara að öllu með gát í samskiptum
við Eistland, Lettland og Litháen.
Er sovéska stjómin í áskoruninni
hvött til að leysa deilur sínar við
lýðveldi þessi þrjú með samning-
um.
Bankarán fertugfaldast
Hruni kommúnismans í Aust-
ur- Þýskalandi hefur ásamt með
öðm fylgt slík fjölgun bankarána
að byltingu má kalla. í Branden-
búrg höfðu í desemberbyijun ver-
ið ffamin 40 bankarán ffá áramót-
um, að sögn lögreglu þar. S.l. ár
var á því svæði, sem nú heitir aft-
ur Brandenbúrg, ffamið aðeins
eitt slíkt rán. Upp úr því hafði
ræninginn 2000 óskiptanleg aust-
urmörk.
Ný Danastjórn
Poul Schliiter, leiðtogi íhalds-
flokksins danska og forsætisráð-
herra, lauk í gær myndun nýrrar
ríkisstjómar og lagði fram ráð-
herralista. Er Schluter áffam for-
sætisráðherra og Uffe Ellemann-
Jensen, leiðtogi Venstre, áffam
utanrikisráðherra. íhaldsflokkur-
inn og Venstre em einir í þessari
stjóm, sem er í miklum minni-
hluta á þingi, enda sagði Politiken
í leiðara að hún yrði svo upptekin
við að veijast falli að hún hefði
varla orku aflögu til neins annars.
Genguaf þingi
Þingmenn Moldovu gengu í
gær af þjóðfulltrúaþingi Sovét-
rikjanna og sagði einn þeirra að
þeir væm alfamir þaðan. Gerðu
moldovsku þingmennimir þetta í
mótmælaskyni vegna þess, að
sovésk stjómvöld hafa að þeirra
dómi ekki snúist nógu eindregið
gegn sjálffæðisviðleitni þjóðem-
isminnihluta í lýðveldinu, sem
sagt hafa sig úr lögum við
Moldovustjóm og lýst sig sjálf-
stæða.
Borgarstjóri grýttur
Ed Koch, fyrmm borgarstjóri
í New York, var grýttur í gær í
Gömluborg í Jerúsalem, sem að
mestu er byggð aröbum, er hann
fór þangað þeirra erinda að sýna
fram á að borgarhluti þessi væri
hættulaus bandarískum túristum.
Skrámaðist Koch á höfði en bar
sig karlmannlega og sagði að
svona nokkuð gæti allsstaðar
komið fyrir.
Miðvikudagur 19. desember 1990 — ÞJÓÐVILJINN SÍÐA 5