Þjóðviljinn - 17.01.1992, Qupperneq 10

E r I e n t
Blóðucj jól
hjó Kúraum
í Tyrklandi
Deilan milli Tyrkja og Kúrda
ágerist stöðugt. Bardagarnir
um jólin kostuðu 45 menn líf-
ið. Reikna má með stórsókn
tyrkneska hersins gegn kúr-
dískum skæruliðum í vetur. Á
aðfangadag skutu sérsveitir
tyrkneska hersins að friðsam-
legri mótmælagöngu al-
mennra borgara, a.m.k. átta
létu lífið og sjö eru lífshættu-
lega slasaðir.
Tyrknesk stjómvöld reyna
hvað þau geta til að þegja þessa at-
burði í hel. Stjóminni í Ankara
hefur að mestu leyti tekist að halda
þessum voðaverkum fjarri fjöl-
miðlum. Fjöldamorð á kúrdískum
borgurum á aðfangadagskvöld get-
ur varla kallast annað en hermdar-
Astrid
Kjetsaa
skrifar:
verk. Tyrknesk stjómvöld vilja að
hugsanlegar hefndaraðgerðir
Kúrda verði rifnar úr samhengi og
hægt verði að láta líta svo út að þar
sé um illmannlegt ofbeldi að ræða.
Þetta er aðferð sem Tyrkir hafa
notast við í áratugi. Það hefur tek-
ist vegna þess hve erfitt útlending-
um er gert að komast leiðar sinnar
í Kúrdistan. Af einskærri tilviljun
fékk ég tækifæri til að verða vitni
að og upplifa ofbeldi Tyrkja með
augum Kúrda.
Fjöldamorðin á
aðfangadag
A aðfangadagskvöld skutu
tyrkneskar sérsveitir að þremur
hópum mótmælenda, alls um 10-
15 þúsund manns, í Diyarbakir og
þorpunum Kulp og Lice, rúmlega
50 km norður af Diyarbakir. Á
blaðamannafundi að morgni jóla-
dags upplýsti þingmaður jafnaða
manna, Leyla Zana sem er Kúrdi,
að 8 manns hefðu fallið og 7 væm
alvarlega særðir og mörg hundruð
manns með minniháttar sár. Þeir
sem urðu vitni að atburðinum segja
að sérsveitimar hafi hafið skotárás
að tilefnislausu.
HANDBRAGÐ MEISTARANS
Bakarí
Brauðbergs
Ávallt nýbökuð brauð
-heilnæm og ódýr-
Aðrir útsölustaðir:
Hagkaup- Skeifunni
-Kringiunni
-Hólagarði
Verslunin Vogar,
Kópavogi.
Brauðberg
Lóuhóiar 2*6 simí 71539
Hraunberg 4 sími 77272
Ástæða þess að þúsundir kúrd-
ískra borgara söfnuðust saman í
mótmælagöngu, var að tyrknesk
flugvél kastaði sprengju þann 21.
desember á æfingabúðir kúrdískra
skæruliða með þeim afleiðingum
að 15 ungir Kúrdar létu lífið.
Kúrdamir halda því fram að efna-
vopnum hafi verið beitt. Átta lík
vom flutt til Kulp og vildu bæjar-
búar, sem vom ættingjar og vinir
hinna látnu, fá líkin afhent til að
geta grafið þau á sómasamlegan
hátt en herinn leyfði það ekki, það
fékk enginn að koma nálægt líkun-
um. Nú ganga sögur um að ástæð-
an sé einfaldlega sú að efnavopn-
um hafi verið beitt og þau spor séu
sýnileg.
Brot á vopnahléi
Kúrdamir vonuðust til að hin
nýja ríkisstjóm Demirels, sem tók
við völdum um miðjan nóvember
sl., myndi fylgja „mýkri“ stefnu í
málefnum Kúrda. Leiðtogi kúrd-
ískra skæmliða, Abdullah Ocalan,
vildi friðmælast við Demirel, eftir
því sem tyrknesk blöð greindu frá,
og lagði til viðræður um sam-
bandsríkjasáttmála. Það kostaði
reyndar fjölmargar úrsagnir rót-
tækra Kúrda úr skæmliðasamtök-
unum. Svar Demirels var að hann
myndi virða Kúrda sem þjóð, en
ekki ræða um skiptingu Tyrklands.
Síðan komst á óformlegt sam-
komulag um vopnahlé milli stríð-
andi aðila. Að mati Kúrda var
vopnahléið rofið fyrir jólin þegar
ríkisstjómin eða herstjómin fyrir-
skipaði árás á æfingabúðimar.
Mótmælin
Um það bil 3 þúsund manns
söfnuðust saman í mótmælastöðu
þar sem líkin voru geymd í Kulp. í
36 tíma beið fólkið og að morgni
aðfangadags höfðu þúsund manns
bæst í hópinn. Þá hófu sérsveitim-
ar skothríð að fólksfjöldánum.
Fyrrihluta dagsins komu ennfrem-
ur mótmælendur til Lice. Margir
þeirra sem ég talaði við nefndu töl-
una 10 þúsund. Hermennimir
skutu einnig þar stjómlaust að
fólkinu og Kulp- Lice svæðinu var
algerlega lokað. Ailir bílar voru
eyðilagðir. Um fimmleytið á að-
fangadag var tilkynnt að hermenn-
imir hefðu skipað hinum særðu að
Mannfagnaðir!
Árshátíðir
Þorrablót
Brúðkaup
Erfidiykkjur
Fundir
Ráðsteínur
VEISLU-
RISIÐ
Hverfisgötu 105
Sími 62 52 70
Kúrdar i Tyrklandi eiga stöðugt undir högg að sækja og mega þola endalaus
ofbeldisverk hersins og stjórnvalda.
fara um borð í herþyrlur sem flutti
fólkið í herbúðir. Ég spurði hvort
fólkið fengi læknisaðstoð en fyrst
var mér bara svarað með brosi.
Nei, ætli það verði ekki yfirheyrsla
og pyndingar, hljómaði svo svarið
um síðir.
Þar eð sjúkrahúsin vom yfirfull
og leitað var að blóðgjöfúm ætlaði
ég af stað til að leggja af mörkum
nokkra norska blóðdropa. Þá var
skyndilega tilkynnt að sérsveitimar
hefðu umkringt sjúkrahúsin og
hleyptu engum inn. Fyrr um dag-
inn varð ekki þverfótað fyrir leyni-
lögreglu og hermönnum og um
kvöldmatarleytið réðu sérsveitimar
öllu, það var eins og almennum
borgumm hefði verið sópað burt.
Fyrir utan hótelið mitt vom a.m.k.
hundrað hermenn. Á kúrdísku og
norsku köllum við þetta ástand
stríð - á tyrknesku heitir það lýð-
ræði.
Námsmenn skotnir
og barðir
Þennan sama dag höfðu náms-
menn við háskólann í Diyarbakir
hafið mótmælaaðgerðir. Um það
bil þúsund menn úr röðum sér-
sveitanna slógu þá hring um há-
skólasvæðið, skám á símalínur og
hófu „meðferðina" á stúdentum.
Það var nokkurra mínútna kúlna-
hríð. Námsmennimir svömðu með
því að kasta steinum og sandi að
hermönnunum. Það var engin leið
að hjálpa þeim og hermennimir
börðu þá með kylfum linnulaust
það sem eftir lifði dagsins. Tveir
vom alvarlega særðir og vom í
óráði allan næsta dag. Hundrað
aðrir vom slasaðir og 150 vom
færðir til yfirheyrslu lögreglunnar.
Félagamir óttuðust um líf þeirra.
Leyla Zana, sem áður er nefnd, var
í Diyarbakir á aðfangadag. Hún
reyndi eftir megni að fá stjómina í
Ankara til að stöðva hemað sér-
sveitanna. Svarið sem hún fékk var
að Kúrdamir gerðu of mikið úr at-
burðunum. Engu að síður sendi
innanríkisráðherrann æðsta emb-
ættismann héraðsins til Kulp og
gaf hann fyrirskipun um að skot-
árásunum skyldi linna og að al-
menningur fengi aðgang að líkum
ungu skæmliðanna. Herforinginn á
staðnum neitaði hins vegar að taka
við skipunum embættismannsins
og skothríðin hélt áfram. Zana og
kúrdískir félagar hennar hafa mikl-
ar áhyggjur af þessu. Það lítur
nefnilega út fyrir að ríkisstjómin
hafi ekki fúlla stjóm á hemum og
sérsveitum hans. Zana hefur
áhyggjur af að herinn vilji gjaman
að deilan milli Tyrkja og Kúrda
ágerist, þannig að hægt verði að
beita allri hemaðarmaskínunni
gegn skæmliðunum í vetur, en sá
tími er viðkvæmastur vegna veðr-
áttunnar. Þá getur auðveldlega
komið til borgarastyrjaldar í land-
inu. aþs. þýddi
Astrid Kjetsaa er kennari við
Oslóarháskóla. Um jólin var
hún stödd i bænum Diyar-
bakir í tyrkneska hluta
Kúrdistans. Þar gat hún, ein
útlendinga, fylgst með árás-
um tyrkneskra sérsveita á al-
menna kúrdiska borgara.
Flateyringar
Velferö á varanlegum grunni
Fundur í Vagninum sunnudag 18. janúar kl. 15:00.
Frummælendur:
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra
og
Sighvatur Björgvinsson
heilbrigðis- og tryggingaráðherra
Utanríkisráðuneytið
og
heilbrigðis- og tryggingaráðuneytið
Engin sovét-
herskip á Ind-
landshafi og
Miðjarfcarhafi
Öll herskip sovéska herflotans
fyrrverandi sem vom á Indlands-
hafi og Miðjarðarhafi em nú farin
þaðan og er þetta í fyrsta sinn síðan
um 1960 að engin herskip þess
flota em á nefndum höfúm.
Þessu hélt Tom King, vamar-
málaráðherra Bretlands, fram á
þingi fyrr í vikunni. Sagði hann
þetta dæmi um þær gagngera
breytingar í hermálum í heiminum,
sem væm að verða með upplausn
Sovétríkjanna og tilkomu Sam-
veldis sjálfstæðra ríkja, er 12 fyrr-
verandi sovétlýðveldi hafa stofiiað
í stað hins andaða risaveldis.
Tíundi hver
Bandaríkja-
maáur
þarfnast mat-
vælahjálpar
Næstum tíundi hver Banda-
ríkjamaður á nú ffamfæri sitt undir
matvælahjálp frá stjóminni, eða
um 24 miljónir manna alls. Fólk
þetta fær afhenta sérstaka miða
sem það síðan fær matvömr út á.
Þeir sem komnir em upp á
þessa neyðarhjálp stjómarinnar em
nú fleiri þarlendis en nokkm sinni
fyrr og er búist við að þeim fari
fjölgandi það sem eftir er vetrarins.
Enginn bil-
bugur á
bandarískum
kommunistum
Margir halda að kommúnismi
sé því sem næst útdauður á norður-
hluta hnattarins, ffá Beringssundi
til Beringssunds, en ekki er það nú
alveg. Kommúnistaflokkur Banda-
ríkjanna hefur þannig hvorki skipt
um nafn né stefnuskrá.
Á þingi flokksins nýlega í Cle-
veland í Ohio var Gus Hall, leið-
togi hans um langt skeið, kjörinn
ffambjóðandi hans i næstu forseta-
kosningum. Flokkur þessi, sem
nokkur ítök hafði á ámnum milli
heimsstyijalda en hefúr aldrei náð
fjöldafylgi og eftir heimsstyrjöld-
ina síðari verið örsmár, hefur
lengst af verið íhaldssamur og var
mjög hallur undir Sovétríkin fram
að tíð Gorbatsjovs. Á flokksþing-
inu í Cleveland var samþykkt að
flokkurinn héldi fast við fyrri
stefnu og liti nú á Kína sem for-
usturíki sósíalismans í heiminum.
Hall, sem marga hildi hefúr
háð við erfið skilyrði fyrir flokk og
hugsjón í yfir hálfa öld, er nú 81
árs að aldri. Hann hefur þegar boð-
ið sig fjómm sinnum fram til Hvíta
hússins. Nokkrir flokksmenn, sem
mæltu með breytingum á stefnu
flokksins með hliðsjón af breyttum
tímum, fengu ekki einu sinni að
koma á þingið. Forkólfur breyt-
ingasinna þessara er Angela Davis,
nú 47 ára. Á 68- árunum, er hún
var tengd svokölluðum Svörtum
panþerum, félagi svartra ungmenna
sem a.m.k. sögðust vera herská, og
lenti í málaferlum út frá því, varð
hún ein af helstu hetjum nýja
vinstrisins svokallaða í Norður-
Ameríku og Vestur-Evrópu. Á
þinginu í Cleveland sá Gus gamli,
sýnilega nokkuð em þrátt fyrir há-
an aldur, til þess að Angelu var
vikið úr áhrifastöðum í flokknum.
Það sem helst varð henni til áfellis
i augum þingfúlltrúa var að henni
hafði orðið það á að vitna í Gorbat-
sjov.
NYTT HELGARBLAÐ
1 0 FÖSTUDAGUR 17. JANÚAR 1992