Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.1996, Blaðsíða 13

U~\T MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER 1996
Ferskleiki og einstæður
kraftur
Skáldsagan í luktum heimi eftir
Fríðu Á. Sigurðardóttur kom nýlega út
í sænskri þýðingu hjá Rabén Prisma
forlaginu í Stokkhólmi. Þýðandi er
Inge Knutsson. Fjölmargir gagn-
rýnendur hafa fjallað um sögirna og lof-
að hana í hástert. Sumir bera hana
saman við Meðan nótt-
in líður, sem fékk
Bókmenntaverð-
. laun Norður-
, landaráðs 1992,
, og finnst hún
i ekki síður
heillandi lest-
I ur.
í Göteborgs-
1 Posten segir
’ Bjöm Gunnars-
son: „í sögu sinni
beitir Fríða ýmsum
brögðum módernis-
mans í lýsingunni á sálarlífi söguhetj-
unnar, en tækni hennar er borin uppi
af mikilli kunnáttu, ferskleika og ein-
stæðum krafti,“ og í Borás Tidning seg-
ir Per-Ove Ohlson: „Ég fæ ekki séð að
neinn sænskur skáldsagnahöfundur
jafnist fyllilega á við Fríðu Á. Sigurð-
ardóttur. Þessa stundina kemur mér
engin sænsk nútímaskáldsaga í hug
sem ég treysti mér til að skipa á bekk
með þessu metnaðarfulla skáldverki."
Vélstjóra- og vélfræðin-
gatal
Vélstjórafélag íslands hefur starfað í
hartnær níutiu ár og á þeim tíma hafa
um 7600 íslendingar lokið einhverju
stigi vélstjóranáms. Fyrir rúmum tutt-
ugu árum kom út Vélstjóratal en það
náði aðeins til 1100 vélstjóra. Nú era
komin út tvö bindi af áætluðum fimm
í heildartali þeirra sem hafa lokið ein-
hverju stigi námsins. Alls verða í rit-
inu æviskrár yfir
7.000 vélstjóra
ög ættfræði-
upplýsingar
um tugþús-
undir fs-
lendinga til
viðbótar. Ritstjóri er
Frans Gíslason, sagnfræð-
ingur og kennari við Vélskóla íslands,
en Þorsteinn Jónsson ritstýrir ætt-
fræðiefni.
Bókaútgáfan Þjóðsaga ehf. gefur
verkið út í samvinnu við Vélstjórafélag
fslands.
Nordsol
Nordsol - tónlistarkeppni Norður-
landa 1997 verður haldin 9.-13. júní í
Þrándheimi í Noregi. Keppnin er fram-
hald af Hátíð ungra norrænna tónlist-
armannn og er ætlað að beina sviðs-
ljósinu að ungum norrænum einleikur-
um og einsöngvurum. Tónlistarskólinn
í Reykjavík sér um forkeppnina á ís-
landi. Hún verður haldin 23. mars 1997
en frestur til að senda inn umsóknir
rennur út 31. janúar. Keppnin er opin
öllum hljóðfæraleikuram sem fæddir
era 1. janúar 1972 eða síðar og öllum
söngvurum sem fæddh- eru 1. janúar
1967 eða síðar og era íslenskir ríkis-
borgarar. Umsóknareyðublöð og nán-
ari upplýsingar fást á skrifstofu Tón-
listarskólans, Skipholti 33 í Reykjavík.
Ástarsaga
Nýja skáldsagan hennar
Vigdísar Grímsdóttur heitir
Z, ástarsaga, og rekur sög-
ur tveggja ólíkra systra.
Þær „lýsa ferðum sínum
um lendur ástarinnar,
og grímumar falla ein
af annarri uns sér í
bera kviku,“ segir í
kynningu.
Þetta er fimmta
skáldsaga Vigdisar, en auk
*.__a hefur hún gefið út ljóð og
smásögur. Fyrir siðustu skáldsögu
sína, Grandaveg 7, fékk hún íslensku
bókmenntaverðlaunin 1994. Iðunn gef-
ur bókina út.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
menning
Djörf bók en grandvör
Guðmundur Andri Thorsson hefur skrifað
tvær skáldsögur úr samtímanum, en í nýrri
bók, íslandsforinni, flytur hann sig aftur í
tímann um meira en heila öld. Um hvað er
þessi saga?
„Svarið við þeirri spurningu er á blaðsíðu
141: „Ég sá gamla og eineygða kerlingu sem
sat og rýndi í spil og sagði í sífellu að hún
sæi þar veg, illmenni, svikráð, dánarbeð,
bréf frá einhverjum og óvæntar fréttir." Um
þetta er bókin.“
- Af hverju skrifarðu frekar um gamlan
tíma en nútíma?
„í fyrsta lagi hef ég alltaf haft áhuga á nítj-
ándu öldinni á íslandi. Svo leiðist mér nú-
tíminn, ég skil hann ekki. Og loks vildi ég
skrifa rökrétt framhald af íslenska draumn-
um, halda áfram að athuga islensku þjóðina.
Þá getur verið þægilegt að skoða hana bæði
í horfnum tíma og með fjarlægu sjónarhorni.
Ég einsetti mér að skrifa um íslendinga 19.
aldar án þess að nota þessar klisjur í tungu-
taki og mannlýsingum. Þegar maður kemur
að efninu utan frá, sem útlendingur, þá kann
maður ekki klisjurnar. Veit til dæmis ekki
að maður á að segja rýjan mín!“
- Hvemig kom aðalpersónan til þín?
„Ja, einhvern veginn þarf sjónarhornið að
vera í sögum og fyrst var hún bara sjónar-
hom. Síðan breytist það vonandi í persónu.
Mig langaði til að skrifa ferðadagbók og um-
breyta dagbók í skáldsögu. Það er ögrun í því
og erfiðara en ég hélt að reka atburði áfram
í dagbók, gefa upplýsingar um forsögu per-
sónunnar og koma öllu sem verður að vera í
skáldsögum eðlilega að. Það væri fáránlegt
að láta hann segja sjálf-
um sér í dagbók-
inni eitthvað
sem hann
veit!“
Á
hann sér
ákveðna
fyrir-
mynd?
„Ég játa
að ég hef
alltaf haldið
upp á Willi-
am Morris
og las ferða-
dagbækur
hans fyrir löngu. Þar er kannski einhver rót.
Og í fyrstu gerð þessarar sögu átti sögumað-
ur ákaflega fallega eiginkonu sem hélt fram-
hjá honum með málara en því varð ég að
breyta. Þá bjó ég til allt aðra persónu sem er
mánuði á undan William Morris á ferð hing-
að sumarið 1871. Þeir hittast aldrei. Svo not-
aði ég landkönnuðinn Richard F. Burton svo-
lítið líka, hann var á ferðinni hér um svipað
leyti og þótti lítið til lands og þjóðar koma,
enda nýbúinn að vera í Afríku og sjá alvöru-
fossa og alvörugljúfur og alvöru frumstætt
fólk.
Þessi persóna á sér líka rót í manni sjálf-
um. Maður klæðir sig bara í ensk heldri-
mannafot og þykist vera einhver annar.
Bókin er mjög djörf að því leyti til að hún
er ekkert fyndin og það er ekkert kynlíf í
henni - að kalla. Þetta er grandvör bók. Mig
langaði til að búa til grandvaran sögumann
eins og í þessum gömlu skáldsögum og líka
til að ná ákveðinni bernsku í stíl og sýn sem
hefur alltaf heillað mig.“
- Hvernig fannst þér heldrimannafötin
fara þér?
„Þau eru alveg klæðskerasaumuð fyrir
mig. Ég er náttúrlega enskur aðalsmaður frá
19. öld.“
Guömundur Andri Thorsson: Heldrimannafötin
klæöskerasaumuð. DV-myndir Brynjar Gauti
Ærlegt líf er í sjálfs valdi
Þegar Gerður Kristný gaf út sína fyrstu bók
árið 1994 nefndi hún hana ísfrétt. Sá titill er
leiðandi fyrir innihald bókarinnar því mörg
Ijóðanna era sveipuð sáram og köldum sökn-
uði og bera keim af svikum, lygi og brostnum
vonum. En þrátt fyrir mótvind glittir í ljóð-
mælanda sem stendur fóstum fótum í tilve-
runni er sterkur og töff og til alls líklegur.
Rödd þessa ljóðmælanda hljómar kröftuglega í
nýjustu bók höfundar, skáldsögunni Regnboga
í póstinum. Þetta er fyrstu persónu frásögn,
hugleiðingar ungrar konu sem hefur nýlokið
stúdentsprófi og heldur eins og ótal ungmenni
ótrauð út í heiminn. Væntingar hennar og
vonir era þó ekki háleitar eða markmiðin ljós,
að minnsta kosti ekki i samanburði við ýmsar
ónefndar karlhetjur íslenskra bókmennta sem
halda utan með það að aðalmarkmiði að frelsa
heiminn og sjálfa sig í leiðinni! Söguhetja
Gerðar Kristnýjar gefur þessum köppum, sem
að sjálfsögðu frelsa engan, hvorki sig né aðra,
langt nef og nýtur þess bara að vera það sem
hún er: Ung stúlka í blóma lífsins, engum
bundin og engum háö. Hún er eldfjörug, hæfi-
lega kærulaus, kjörkuð, forvitin og lífsþyrst;
frambærilegur og sannfærandi fulltrúi ungu
kynslóðarinnar sem á ekki alltaf auðvelt með
að gera upp hug sinn um framtíðina. Hún læt-
ur hverjum degi nægja sína þjáningu og gerir
það sem hugurinn býöur hverju sinni á meðan
hún getur og vill. Þó ekki sé mikið um úthugs-
aðar eða markvissar framkvæmdir er stúlkan
samt heilmikið að hugsa og þó hún viti ekki
alltaf hvað hún vill þá er henni nokkuð ljóst
hvað hún vill ekki. Hana langar ekki til að feta
í fótspor móður sinnar sem hefur gefið frelsis-
hugsjónir hippanna upp á bátinn svo og slag-
orð rauðsokkanna sem sögðust „þora, geta og
vilja". „Shit happens" segir mamman við dótt-
urina og heldur áfram að hygla pabbanum og
hans þörfum! (39) Stúlkan er staðráðin í að láta
þennan uppgjafaranda ekki ná tökum á sér og
enn ákveðnari eftir misheppnaða sambúð þar
sem hún uppgötvar hvað hlutverkaskipting
kynjanna er í rauninni hættulegt og lúmskt
fyrirbrigði. Hún ætlar sér ekki að sofna á verð-
inum aftur og sér til varnar skoðar hún um-
hverfi sitt á kaldhæðinn og gagnrýninn hátt.
Foreldramir, vinkonurnar og karlmenn þessa
heims fá vel útilátinn skammt af hæðni frá
þessari beinskeyttu og klára stelpu sem kemur
því ótvírætt til skila að konur séu ekki aldeil-
is dauðar úr öllum æðum!
í Regnboga í póstinum er ekki boðið upp á
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
neinar allsherjarlausnir á samskiptavanda
kynjanna sem er bæði mikill og augljós í með-
Gerður Kristný - þrælskemmtileg.
DV - mynd S
fórum höfundar. Hins vegar má greina
ísmeygileg skilaboð til kvenna í kátum, mein-
fyndnum og þrælskemmtilegum texta Gerðar
Kristnýjar: Ærlegt líf er í sjálfs valdi!
Gerður Kristný: Regnbogi í póstinum
Mál og menning 1996.
Fákalönd
Nýlega kom út bókin Fákalönd eftir Jónas
Kristjánsson, ritstjóra DV. Þetta er áttunda
hestabókin sem Jónas gefur út. Meginefni bók-
arinnar er að venju ættbók ársins, en auk þess
hefur höfundur fjallaö um ákveðna þætti hesta-
mennskunnar hverju sinni.
Með nokkurri eftirvæntingu opnaöi ég þessa
bók. Að þessu sinni skrifar hann um hrossa-
jarðir á íslandi, allt frá byrjun ættbókarfærslu
á fyrstu árum aldarinnar til dagsins í dag.
Þetta er að sjálfsögðu risavaxið verkefni. Um-
ræddar jarðir og þéttbýlisstaðir eru um 3000 og
skráin prentuð í fjórum dálkum með smáu
letri. Að mínu viti er aðeins einn íslendingur
sem hefur yfirsýn yfir það hversu rétt bókin er.
Þar á ég við Þorkel Bjamason, fyrrverandi
hrossaræktarráðunaut. Auk þess að hafa leng-
ur en aðrir fjallað um þessi mál, er hann
óvenju hestglöggur og réttsýnn. Ég geri því að
sjálfsögðu ekki skóna að Þorkell fáist til að
dæma eigin störf og því verða þær villur sem í
þessum bókarhluta kunna að leynast tæplega
leiðréttar.
Mér varð það fyrst til að líta á mín hross í
þessum hluta bókarinnar. Hér á áranum vora
þau dreifð á þrjá staði: Ytri-Skóga, Skógaskóla
og Skóga. Að sjálfsögðu kom ekki til greina að
skrá þau í Ytri-Skógum en svo nefnist bújörðin
hér. Skögaskóli kom heldur ekki til greina. Það
var skólastofnun, sem ég starfaði við um ára-
tugaskeið og flutti úr fyrir rúmum 40 árum.
Hvers vegna Skyssa 5783 varð eftir í Ytri-Skóg-
um þegar hin hrossin mín voru flutt til Skóga
veit ég ekki.
Bókin er mjög merkilegt heimildarrit, en að
sjálfsögðu ekki fullkomnara en frumritið er
skráð. Ég nefni dæmi. Á býlinu Kolkuósi í
Bókmenntir
Albert Jóhannsson
Höfundur þessarar bókar er snjall eins og
menn vita. Ég veit að honum væri það létt verk
að breyta innbroti bókarinnar á þann veg að
ekki þyrfti að tvítelja ættir hrossa eða einkunn-.
ir. Ég vildi helst sjá þetta á einum stað I bók-
inni. Svo finnst mér vanta mynd og ættargraf
hryssnanna sem fá 7,99-7,50 í aðaleinkunn eða
II verðlaun. Rök mín fyrir þessu eru þau að
þessar hryssur liggja yfirleitt óbættar hjá
garði, en eru engu að síður mikilvægur hlekk-
ur í hrossarækt okkar.
Prófarkalestur bókarinnar er góður. Ég fann
aðeins eina prentvillu (bls. 5). Þegar á heildina
er litið er þetta hin vandaðasta bók, sem
^ margir vilja eignast.
Skagafirði er faðir hrossa þar skráð
ur foli sjö sinnum og hryssa
skráð móðir 14 sinnum. Brún
skráð móðir 28 sinnum, Jörp ^
14 sinnum og Rauð og Rauðka
15 sinnum. 10 hryssur bera nafnið ^ 'ít
Kolbrún og 9 heita Kolka. Ekki kann ég
að meta svona ættfærslu, en fullyrði ekki að
hún sé röng.
í ættbók fyrir árið 1996 vantar myndir af
tveimur stóðhestum í eigu hrossaræktarbúsins
á Hólum í Hjaltadal, án þess að gerð sé grein
fyrir því hvers vegna þær eru ekki með.
Jónas
Kristjánsson:
Fákalönd. 3000
ræktunarjaröir
hrossa. Ættbók 1996.
Hestabækur 1996.