Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.1996, Qupperneq 11

MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 1996
11
íslensk gullöld
(sland er ekki bara víðáttan, úfin hraun eða grugguð vötn, nú er fundið gull í
landinu okkar, segir m.a. í grein Haralds.
Það má líka
orða þetta svona:
Er ísland fangelsi?
Það er söguleg
staðreynd að
Stjórnarráðið er í
elsta fangelsi
landsins. Innan úr
Múmum eru allar
helstu ákvarðirn-
ar um framtíð okk-
ar teknar. Þarna
eru ríkisstjórnar-
fundirnir haldnir.
Sjálfur forsetinn
flutti þó þaðan
áður en hann tók
við embætti. Það
er vafalaust út af
öllu alþjóðlega
samstarfinu. En í
kringum eyjuna er
alltaf þetta fljót-
andi síki. Það er í rauninni heilt
haf.
Kannski kemur þessi innilok-
aða og aðþrengda hugsun fyrst og
fremst upp í hugann út af þessu
tali um tunguna á undanförnum
misserum. Mörg hver sleikjum við
hreinlega út um við tilhugsunina
um íslenskuna. íslenskur sleikur.
Lögheimili okkar er líka í móður-
málinu. Það nægir að heilsa á ís-
lensku til að komast í gegnum
vegabréfaskoðunina úti á Velli.
Fyrst í stað búum við samt í legi
móður. En eftir fallið mikla inn í
heiminn erum við húsnæðislaus.
Einu tengslin við upprunann og
umhverfið haldast í gegnum
tungumálið. Tungan er þess vegna
eina heimili okkar og athvarf. Það
er líka okkar end-
anlega svar við
heiminum.
Núna erum við
búin að tala ís-
lensku við okkur
sjálf í meira en
þúsund ár. Við töl-
um út í eitt og vilj-
um lika oftast hafa
síðasta orðið. Er
það þetta málæði?
Þessi merkilega
árátta er samt mjög
skiljanleg. Við
erum einfaldlega
hrædd við að verða
einmana. Það er
sennilega ekkert
þyngra og erfiðara
heldur en að lokast
innan í málleysi.
Stolt okkar og lífs-
fró er að tala tungu. Mjólk og
hunang. Við berum tungu-
málið með okkur hvert sem
hugurinn eða líkaminn kann
að leiða okkur. í þessu tilliti
erum við alls ekki óskyld
gyðingum. Við erum gyðing-
ar norðursins. Meðan þeir
eru umskornir frá öðrum
þjóðum heimsins erum við
lokuð á bak
við þetta
endalausa
flæðarmál.
Það hleypir
fáu öðru
inn. Gyð-
ingarnir
bera ritn-
inguna í sér úr
móðursköpum og
alla leið niður í
hina gröfina.
Orðið lifir allt og
alla af. Við högum okkur nákvæm-
lega á sama hátt. Og ekkert nema
gott um það að segja. Ef til stríðs
kæmi hérna stæði það jafhlengi
yfir og átökin í Austurlöndum
nær. Sverð okkar er tungubrodd-
urinn. í hinum svokölluðu íslend-
inganýlendum í öðrum löndum
erum við fræg fyrir stöðugar og
reglulegar heimsóknir okkar í
miUum. Óttinn við að missa málið
rennur í æðum okkar. Það eru
verstu örlög sem íslendingur getur
ímyndað sér. Við lærum i skóla að
tungan sé safaríkasti ávöxturinn.
Hann er líka sá eini sem sprettur
héma á eyjunni. Það er alveg
spuming hvort hann sé ekki vænn
til útflutnings. Tunguávöxtur.
Ekki óskyldur epli Adams, barka-
kýlinu. Ef maður leyfir sér að
hugsa aðeins lengra.
En það er kannski ekki alveg
það sem skiptir máli núna. Hug-
myndir okkar um okkur sjálf hafa
tekið grandvallarbreytingum síð-
ustu daga. Island er ekki bara víð-
áttan, úfin hraun eða gruggug
vötn. í siðustu viku fundu þeir
nefnilega GULL innan í landinu
okkar. Næsta öld verður íslensk
gullöld.
Það er örugglega óþarfi að tala
tungum lengur. Við erum búin að
finna ljósið. Og svarið. Það er ekki
uppi í okkur heldur ofan í jörð-
inni. Sannleikurinn er sem sagt
allt í einu farinn úr móðurmálinu
niður í foðurlandið.
Haraldur Jónsson
Kjallarinn
Haraldur Jóns-
son
myndlistarmaður
„/ hinum svokölluöu íslend■
inganýlendum í öðrum löndum
erum við fræg fyrir stöðugar og
regluiegar heimsóknir okkar í
millum. Óttinn við að missa mál-
ið rennur i æðum okkar.“
Þorskveiði við Island
Landsfundur Sjálfstæðisflokks-
ins, með 1700 fulltrúa af öllu land-
inu, snerist enn gegn hagsmunum
almennings um breytingar á fisk-
veiðistefnu (framsóknarmanna) í
landinu og voru Vestfirðingar þar
enn einu sinni bornir atkvæðum í
almennri atkvæðagreiðslu fundar-
ins. Það em fúrðuleg álög að slík-
ur fundur skulu reynast svo
ábyrgðarlaus einmitt nú þegar
hrun blasir við í byggðum lands-
ins vegna þessarrar stefnu.
Framsókn meö tögl og
hagldir
Þegar kvótakerfið var sett á að
uridirlagi núverandi utanríkisráð-
herra var útflutningsvægi fiskaf-
urða þannig að undir stjórn fram-
sóknarmanna voru um 40% en hið
„fijálsa framtak" um 60%. Fréttir
hermdu nýlega að hlutfóllin væra
nú jöfn en nær sanni mun vera að
hlutfóllin hafi snúist við og hafa
menn þó ekki enn séð fyrir enda-
lok átakanna um yfirráð yfir ÚA.
Þetta þýðir að framsóknarmenn
hafa nú töglin og hagldimar á 60%
útflutningsins á fiskafurðum og
hafa stækkað hlut sinn um 50% á
kvótatímabilinu síðan 1984. Utan-
ríkisráðherra segir hæversklega
að hann sæi ekki ástæðu fyrir sig
til að ganga
gegn sam-
þykktum
landsfundar
Sjálfstæðis-
flokksins um
fiskveiði-
stefnu. Hann
boðar þó í
orði frjáls-
lyndari stefnu
fljótlega.
Flateyri og
kvóti
Áhrif fiskveiðistefnunnar eru
þó augljós. Samruni kvótaeigend-
anna heldur áfram með meiri
hraða en nokkru sinni fyrr. Boð-
aður er samruni Vinnslustöðvar-
innar í Vestmannaeyjum og Meit-
ilsins í Þorlákshöfn með 13.500
tonna þorskígilda. Á árlegu leigu-
kvótaverði 100 kr/kg samsvarar
þetta 1350 milljóna opinberu fram-
lagi til reksturs þessa nýja fyrir-
tækis.
Hvergi í heimi nýtur sjávarút-
vegur slíkrar fyrirgreiðslu sem í
kvótakerfinu hér. Sæ-
greifarnir velta sér í
fé sem aldrei fyrr og
kaupa upp erlend út-
gerðarfyrirtæki um
víða veröld. Allt er
þetta borgað af
byggðum landsins
sem nú eru að gefast
upp víða um land.
Vestfirðimir era þó
verst komnir en þar
er nú stutt í algjört
hrun. Flateyri finnst
ekki í Kvótabókinni
96/97. Kvótinn er 0,
segi og skrifa núll.
Þetta er stuðningur
fiskiráðuneytisins
við Flateyri á ári
snjóflóðanna miklu
þar.
Sléttanesinu frá
Þingeyri hefir verið haldið í fisk-
leysi austur í Smugu mánuðum
saman, enda eignaraðild þess ekki
lengur i heimahöfn. Þorskkvótum
er ekki úthlutað á skip til veiða
heldur eru þeir söluvara til styrkt-
ar uppkaupa á erlendri og inn-
lendri fjárfestingu að skilningi
fiskiráðuneytisins. Þetta nefnist
framsal á kvótum á máli fiskiráðu-
neytisins.
Einlægur vilji sjálfstæöis-
manna?
Með kvótakerfinu hefir Sjálf-
stæðisflokkurinn yfirtekið kjörorð
framsóknarþing-
mannsins sem sagði:
„Hvað varðar okkur
um þjóðarhag?" Mér
þykir sárt að sjá þetta
gerast en get ekki
þagað yfir því. Þetta
er það sem Lands-
fundur Sjálfstæðis-
flokksins lagði bless-
un sína yfir í október-
mánuði árið 1996.
Skyldu þeir hafa ver-
ið með réttu ráði? Er
þetta einlægur vilji
sjálfstæðismanna? Er
framtíð í þessu fyrir
flokkinn? Var þessi
samþykkt sáttargerð
til langs tíma? Þarf að
stofna nýjan flokk til
að losna undan álög-
unum? Þetta vekur
upp margar erfiðar spumingar en
engin svör fást.
ísland er eina fiskveiðiþjóðin
sem úthlutar stórútgerðinni mest-
um hluta þorskkvóta í landhelg-
inni. Færeyingar hafa afnumið
slíkt nú og Norðmenn sömuleiðis.
Þar er gengið út frá því að fiski-
byggðimar fái að halda lífi. Dag-
arnir styttast og dimman færist
nær á ekki aðeins við náttúmna
þessa dagana. Hvernig eiga ungir
menn að hefjast handa í útgerð
hér við land?
Önundur Ásgeirsson
„Var þessi samþykkt sáttargerð
til langs tíma? Þarf að stofna nýj-
an flokk til að losna undan álög-
unum? - Þetta vekur upp erfíðar
spurningar en engin svör fást.u
Kjallarinn
Önundur Ás-
geirsson
fyrrv. forsjóri Olís
Með Oj á móti $
Veðsetning aflaheimilda
Pétur Btöndal al-
þlngísma&ur
GÓ5 lausn á
erfíðu
vandamáli
„Sú lausn sem þama er fundin
felst í því að takmarka framsal á
kvóta. í dag mega menn fram-
selja hann með ákveðnum tak-
mörkunum.
Með frum-
varpinu um
veðsetningu
kvóta er sett
enn frekari
takmörkun.
Ég tel þetta
því afar heppi-
lega lausn á
þeim vanda
sem kom upp
á síðasta ári.
Ef menn hefðu þá leyft veðsetn-
ingu á kvótanum sem slíkum
væru menn húnir að samþykkja
það að kvótinn væri ekki sam-
eign þjóðarinnar. Það stríðir
gegn 1. grein laganna um stjórn
fiskveiða. Ef meriri leyfa það ekki
kemur upp heilmikil réttaró-
vissa varðandi það sem gerist
hjá öllum flotanum og kvótanum
sem á honum er, sem er meira
eða minna veðsettur hjá bönkum
og öðmm lánastofnunum. Þess
vegna felst góð lausn í frumvarp-
inu. Ég tel það engan veginn
negla niður eignarrétt útgerðar-
manna á kvótanum en takmarka
frekar en nú er framsal á kvóta.
Eflaust spyrja einhverjir hvort
hér sé ekki verið að bjarga bönk-
um og öðrum lánastofnunum
sem lánað hafa fé til útgerðarinn-
ar. Auðvitað er það rétt. Það er
engum akkur í því að bankakerf-
ið verði rústað eða það lánakerfi
sem útgerðarmenn geta leitað til.
Þama er því fundin leið til að
tryggja þau veð sem hvíla á skip-
unum og gefa mönnum tima til
að ná þeim niður.“
Óeðlilegt
að veð-
setja kvóta
„Ég tel að það sé afar óeðlilegt
að útgerðarmaður, sem hefur
fengið úthlutað aflaheimildum
sem veita honum rétttil að veiða
úr sameigin-
legri auðlind
þjóðarinnar,
megi mn leið
taka lán út á og
veðsetja afla-
heimildirnar
hjá lánastofn-
unum. Við
skulum ekki
gleyma því að
um veiðiheim-
ild er að ræða en ekki eign. Þess
vegna þykir það ekki ganga upp
að leyfa veðheimildir. Við stöðv-
uðum í fyrra fmmvarp þar sem
gert var ráð fyrir að hægt væri
að veðsetja aflaheimildir. Nú er
annað fmmvarp að koma og þar
er gert ráð fyrir að ef bátur er
veðsettur með þeim kvóta sem
hann hefur fengið úthlutað sé
ekki hægt að framselja kvótann
nema létta af veðböndum. Það
telja menn ásættanlegra en beina
veðsetningu aflaheimilda. Menn
benda á að útgerðarmenn geti
bæði leigt og selt frá sér kvóta.
Menn spyrja er nokkur munur
á? Ég tel svo vera. Það er eðlis-
munur á því vegna þess að varð-
andi framsal kvóta em menn að
tala um hagræðingu hjá útgerð-
arfyrirtækjum."
-S.dór
Magnús Stefáns-
son alþingísmaður