Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.1998, Side 14

Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.1998, Side 14
14 MÁNUDAGUR 12. JANÚAR 1998 Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Stjérnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON OG ELÍN HIRST Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK, SÍMI: 550 5000 FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999 GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777 Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/ Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@>centrum.is AKUREYRI: SUandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605 Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Filmu- og plötugerö: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF. Áskriftarverö á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverö 160 kr. m. vsk., Helgarblaö 220 kr. m. vsk. DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Grænland hið gleymda Áhugaleysi sagnfræöinnar hefur ýtt merkri arfleifð íslendinga í hrjóstrum Grænlands út úr sögulegri vitund þjóðarinnar. Margir hafa aö sönnu óljóst veður af landafundunum fyrir þúsund árum. Það er þó ekki að þakka virkum áhuga nútíma sagnfræði. Þorri almennings veit ekki að íslensk nýlenda hjarði á Grænlandi í fimm hundruð ár. Hann veit ekki að vamingur þaðan var fluttur til Affíku og austur í Kína. Þaðan af síður að í ítalskri dómkirkju eru dýrgripir frá þjóðarbrotinu horfna á Grænlandi. Nýlendumar em týndar í móðu gleymskunnar. Þetta er eðlilegt. Það hefur enginn sagt þjóðinni frá þessu. Sagnfræðin hefur verið upptekin við annað. Það er í sjálfu sér dapurlegt. En sagnfræðin verður ekki lamin til ásta á verkefnum sem hún er áhugalaus um. Nú em þó þrenn tilefni til að beina athyglinni að grænlenskri arfleifð íslendinga. Hið sígilda felst auðvitað í því að þjóðarbrotið var hluti af íslensku þjóðinni. Harðneskjuleg lífsbarátta þess á því ekki skilið fálæti sagnfræðinnar. Annað tilefnið felst í afmæli landafundanna. Þau tímamót ber að nota til að stórefla rannsóknir á hinni grænlensku sögu okkar. Hún er þráður í því sögulega haldreipi sem heldur uppi sjálfsmynd okkar sem þjóðar. Þriðja tilefnið gefst svo með stórmerkri bók Helga Guðmundssonar málfræðings, Um haf innan. Þar em byltingarkenndar hugmyndir um mikilvægi grænlensku tengslanna fyrir þróun íslenskrar menningar. Þær bókstaflega hrópa á frekari kynningu og rannsóknir. Kenning Helga kallast á við Vínlandspúnkta Halldórs Laxness. Þar segir nóbelsskáldið að til að skýra „uppkomu mentastéttar og fræðiiðkana á íslandi, þá varðar mestu að gefa því gætur að hér á landi hefur snemma tekið að myndast ótrúlega mikið súrplús, auðmyndun umfram frumstæðar lífsnauðsynjar". Helgi sýnir fram á að uppspretta auðsins var verslunin við Grænland. Viðskipti með skinn og tann- vöru, einkum hinar geipidýra tennur náhvelanna, skildu eftir mikinn auð á íslandi. Þessi auður gerði íslend- ingum kleift að flármagna gerð handritanna. Breiðafjörður var umskipunarhöfnin. Þar í kring varð auðurinn til. Það skýrir, segir Helgi, hví handritagerð var í blóma á vestanverðu landinu. Þegar kuldaskeið á 13. og 14. öld hamlaði ferðum til Grænlands dró úr ffamleiðslu handrita. Þetta em sögulegar nýjungar. Kenning Helga felur í sér fleiri tíðindi. Hann sýnir fram á að atriði í fomsögum á borð við íslendingabók koma úr erlendum ritum. Þau bámst með farskipunum til Breiðafjarðar. Með þeim fór líka efnisfólk til náms í Evrópu, þar á meðal Sæmundur fróði. Nýlendumar á Grænlandi skiptu því sköpum um þróun ritmenningar á íslandi. í fyrsta lagi lögðu þær til auðinn sem kostaði gerð handritanna. í öðru lagi leiddu þær til siglinga sem færðu hingað alþjóðlega menningu i formi bóka og menntaðra íslendinga að utan. Bók Helga er því bylting á skilningi okkar á mikil- vægi þjóðarbrotsins á Grænlandi. Til þessa hefur það að óverðskulduðu notið lítillar athygli. Nú hefur verið sýnt fram á íslendingamir á Grænlandi eiga hins vegar ríkan þátt í þeirri ritmenningu sem sjálfsmynd okkar hvílir á. Þessi tiðindi gefa því ærin tilefni til að ráðast í stórauknar rannsóknir á íslandssögunni sem vatt ffam á Grænlands köldu klettum. Þær skuldum við sjálfum okkur ekki síður en frændum sem liggja gleymdir í frera Grænlands. Össur Skarphéðinsson 11 !' m.v* tes 1S »."»S mn :? -;T mmi *»*• I rffi 1 1 Stórt verslunarhúsnæöi byggt í Kópavogi. Greinarhöfundur talar um athugun sérfræbings á byggingu risaversl- unar í grenndinni og gefur lítiö fyrir niöurstööur hans. Sérfræðingur sem brást um eða kollsigla sig sjálft. Engu að síður er vonin um sérfræðinginn sem segir satt lifseig, enda reist á mikilli þörf. Þörf manna fyrir að komast út úr vítahring mötunar og auglýsingaskrums og finna sér „álitsgjafa11 sem megi teysta. Þeir sem ráða sér sérfræðinga þekkja þessa þörf vel og kunna meistaralega vel að notfæra sér hana. Sér- fræðingurinn fær það hlutverk að leggja fram álitsgerðir sem í senn styðja áform og málstað húsbænda hans hverju sinni og gefa þeim um leið fræðUegt og óhlutdrægt yfir- „Þeir sem ráöa sér sérfræö■ inga þekhja þessa þörf vel og kunna meistaralega vel aö notfæra sór hana." mmmmmmmmmmmmmmi^mmmmmmmmma Kjallarinn Árni Bergmann rithöfundur Ekki aUs fyrir löngu varð nokkur hávaði út af bresk- um sérfræðingi í skipulagi verslunar. Hann hélt því ffam að geipUega stór verslimarmiðstöð, sem áformað er að reisa í Kópavogi, mundi stórlega skaða verslun í Hafnarfirði, Kringl- unni og miðbæ Reykjavíkur, ef hún þá sykki ekki sjálf í hafróti samkeppn- innar. Oddvitar Kópavogs glottu við tönn og bentu á það að þessi sami sér- ffæðingur hefði fyrir sjö árum unn- ið fyrir Kópavog og fúndið traustustu rök fyrir því að rétt væri og skynsam- legt að reisa mikla búðasamloku einmitt þar í bæ! Lífseig hjátrú Þessi skrýtna uppákoma segir reyndar ekki annað en það sem menn ættu að vita: aö von um og trú á óháð og vísindalegt úr- skuröarvald sérffóðra manna er reist á sandi. Sérffæðingurinn óháði er blekking, draumur sem ekki ræt- ist. Einkum ef hann starfar á sviði hagsýslu, verslunar, verðbréfasölu, skipulagningar og skyldrar starf- semi. Svo er eins víst að hann sé óþarfúr: allir vissu fyrir, sem kærðu sig um, að verslanaflikki sem er helmingi stærra en Kringlan hlýtur aö draga mikið frá öðrum verslun- bragð. Pakka þeim inn í orðaflaum sem sýnist tandurhreinn af grugg- ugu hagsmunapoti og ættaður beint úr helgum véum vísindanna. Sér- ffæðingsálitið er líka haft sem sleggja til að rota með efasemdir og andmæli bygginganefnda, bæjar- stjóma, þingmanna eða kannski al- mannasamtaka við þeim áformum sem sá sem álitið pantar hefur á sín- um prjónum - hvort þaö er risabúð í Kópavogi, lambakjötssala í Am- riku eða hótel á Hveravöllum. Sér- fræðingsálitið er líka haft til að magna upp sjáifstraust athafna- skáldanna sjálfra, sem og vonir fjár- festa og bankamanna sem hafa á þá veðjað og skapa jákvætt almenn- ingsálit á framkvæmdum: allt er þetta meira en gott og verður þó enn betra í næstu ffamtíð. Eftir pöntun Traust þaö sem sérfræðingsálit skal vekja byggir ekki síst á því að sem allra fæstir taki eftir því að sér- fræðingurinn fær ekki borgað fyrir að vega og meta álitamál heldur fyr- ir að sanna það sem sanna átti: að áform húsbænda hans séu borg á bjargi traust. Og vegna þess að flest- ir vilja trúa hinum sérfróðu er þetta tiltölulega auöveldur leikur. Og þeir sem í leikinn ganga eiga auðvelt með að hagræða sinni ffæðilegu samvisku eins og ótal dæmi sanna. Talsmaður virts skoöanakann- anafyrirtækis í Bretlandi hefur t.d. sagt frá því að hann gæti látið gera gallalausar (að formi til) kannanir á því hvort Bretar séu andvígir kjam- orkurafstöðvum eða hlynntir þeim og fengið út tvær mismunandi - og pottþéttar - niðurstöður, allt eftir því hvort umhverflsverndarmenn panta könnunina eða þá orkuiðnað- urinn. Það er gert með því að leggja málin þannig fyrir hverju sinni að þau leiði saklausan almenning til þeirrar niðurstöðu sem óskað er. Það er oft haft hátt um að fræði allskonar og rannsóknir eigi að tengjast betur atvmnuliflnu. Það getur verið ágætt í mörgum grein- um - en um leið er brýn ástæða til aö muna að slík tengsli þýða ekki síst það að ffæðin selja sig hæstbjóð- anda: Brauð hans ét ég, lof ég hon- um syng, segir i gömlu kvæði. Ámi Bergmann Skoðanir annarra Umhverfisvernd í sjávarútvegi „Það er því ljóst að við verðum sjálf að taka frum- kvæðið í þessum efnum, I stað þess að láta umhverf- isvemdarsinnum og alþjóðlegum stórfyrirtækjum það eftir. Það á að vera hægt með samræmdu átaki að koma á ffamfæri við erlenda neytendur stað- reyndum um ábyrga stjóm íslendinga á fiskveiði- auölindum sínum. íslenzkur sjávarútvegur ætti sem allra fyrst að taka höndum saman við hagsmunaað- ila í nágrannalöndunum, sem eiga svipaðra hags- muna að gæta, taka upp sameiginlega umhverfis- merkingu fiskveiðiþjóða á norðurslóðum og tryggja að slík merking veröi trúverðug í augum neytenda." Úr leiðara Mbl. 9. jan. Skattsvik á Akranesi „Skattsvikamál ÞÞÞ á Akranesi er skattsvikamál íslandssögunnar. Nemur nær 200 milljónum króna þegar allt er talið. Tiltrú almennings á skattakerfinu og réttvísinni hefur endanlega rokið út í hafsauga - langt út fyrir siglingaleið sýslumannsins á Akranesi þar sem hann brunar á seglbretti á leið á skrifstof- una til að klúðra málum. Dettur nokkrum manni í hug hér eftir að allir séu jafnir fyrir lögum?“ Úr leiðara Dags 9. jan. Hlutverk stjórnmálamanna „En það er skylda okkar stjórnmálamanna að hafa heildarhagsmuni þjóðarinnar aö leiðarljósi og láta ekki raska ró okkar og stefnufestu. í því starfi varð- ar miklu að stjómmálaflokkamir haldi vöku sinni sem grunneiningar þess lýðræðisskipulags og um- ræðu sem við viljum tryggja og málefhaleg umræða er mikilvægt verkfæri þeirra sem vilja hafa áhrif. í því starfi gilda önnur sjónarmið en óþolinmæði þeirra sem hrífast af fféttaskotum samtímans." Sturla Böðvarsson í Mbl. 9. jan.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.