Dagblaðið Vísir - DV - 19.03.1998, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 19. MARS 1998
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöjr og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. /
Filmu- og plðtugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Skerða svigrúm valdbeitingar
Forstjórar helztu fáokunarfyrirtækja landsins hafa ný-
lega kvartað yfir hamlandi aðgerðum Samkeppnisstofn-
unar, rétt eins og íj ármálaráðuneytið hefur nýlega kvart-
að yfir, að Ríkisendurskoðun sé að takmarka svigrúm
framkvæmdavaldsins. Hvort tveggja er hrós.
Markmið Ríkisendurskoðunar er að takmarka svig-
rúm framkvæmdavaldsins til að fara sínu fram. Alþingi
rekur þessa stofnun til að auðvelda sér það óvinnandi
verk að hafa hemil á sjálfvirkri viðleitni hins sterka
geira ríkisvaldsins til að vaða yfir þing og þjóð.
Markmið Samkeppnisstofnunar er sömuleiðis að tak-
marka svigrúm valdhafa, í því tilfelli atvinnulífsins. Hún
á að hjálpa neytendum í hörðum heimi, þar sem fáokun-
arfyrirtæki, sem eru ráðandi á markaði, reyna að verða
einokunarfyrirtæki, sem eru allsráðandi.
Umboðsmaður Alþingis er þriðji hemillinn, sem hefur
bakað sér reiði þeirra, sem völdin hafa í þjóðfélaginu.
Hrokafullt yfirmannagengi fjármálaráðuneytsins hefur
kerfisbundið hunzað bréf hans og misnotað tímann til að
magna böl það, sem bréfin áttu að bæta.
Barátta lítilmagnans við hina sterku er sérstaklega
erfið á íslandi. Atvinnulífið var lengst af reyrt í viðjar fá-
okunar, þar sem annars vegar voru þau fyrirtæki, sem
nú eru flokkuð sem kolkrabbinn, og hins vegar þau fyr-
irtæki, sem nú eru flokkuð sem smokkfiskurinn.
Hvor hópur hafði sinn stjórnmálaflokk til að reka er-
indi sín. Málið hefur einfaldazt á síðari árum, því að eft-
ir situr í stórum dráttum aðeins einn kolkrabbi með
stjómmálaarm í Sjálfstæðisflokknum. Sá flokkur er fyrst
og fremst hagsmunatæki fáokunarfyrirtækjanna.
Með óhjákvæmilegri opnun þjóðfélagsins að vestræn-
um hætti hafa verið settar á fót stofnanir til að gæta
hagsmuna þjóðfélagsins gegn þeim, sem misnota völdin.
Umboðsmaður Alþingis, Ríkisendurskoðun og Sam-
keppnisstofnun eru þekkt dæmi um slíkar stofnanir.
Yfirstéttin á íslandi hefur neyðzt til að sætta sig við
þetta, svo að afurðir íslands verði gjaldgengar í vestræn-
um viðskiptalöndum okkar. Hún hefur neyðzt til að leyfa
okkur að taka þátt í Fríverzlunarsamtökunum, Evrópska
efnahagssvæðinu og Heimsviðskiptastofnuninni.
Vegna þessara samskipta við útlönd er hægt að kæra
rangláta dóma Hæstaréttar og samkeppnishamlandi að-
gerðir stjórnvalda til ýmiss konar erkibiskupa í Evrópu.
Vegna þeirra neyðast stjómvöld til að láta þýða ótal
reglugerðir, sem bæta hag hinna smáu og veiku.
Kolkrabbinn og Sjálfstæðisflokkurinn eru hins vegar
sammála um, að ekki megi vera til umræðu að ganga í
Evrópusambandið, því að þá verði enn skert svigrúm
kolkrabbans og embættismannagengisins til að efla hina
sterku, ríku og gráðugu á kostnað hinna veiku.
Framsóknarflokkurinn hefur lagt, leggur enn og mun
áfrem leggja sitt lóð á sömu vogarskál, enda telur hann
sig vera málsvara leifanna af gjaldþroti Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga, eins og við sjáum þær í
nokkmm fyrirtækjum, sem kennd em við smokkfisk.
Árásir á Ríkisendurskoðun og Samkeppnisstofnun fela
í sér kúgunartilburði embættismannakerfis og kol-
krabba. Því miður er líklegt, að andúð valdhafanna geti
minnkað vilja og getu verndarstofnana til að takmarka
svigrúm ráðuneyta og fáokunarfyrirtækja.
Eina varanlega vörn þjóðarinnar gegn yfirráðum emb-
ættismanna og fáokunarfyrirtækja er frekari opnun þjóð-
félagsins og fúll aðild að Evrópusambandinu.
Jónas Kristjánsson
■led yjir því. að hcuw skuldar

xnftV^!^
„Félagsmálaráöherra heldur því fram að fólk sem fær inni í nýju húsnæðislánakerfi verði jafnsett eftir sem áður.
Þetta er rangt.“
Rothögg á lág-
launafjölskyldur
einstaklingum en nú-
verandi niðurgreiðsla
á vöxtum. Ef einstætt
foreldri kaupir íbúðir
yfir 6,5 millj. kr. er
vaxtabótakerflð einnig
óhagstæðara.
Tökum hér dæmi af
einstæðu foreldri með
eitt barn með 800 þús-
und krónur í tekjur á
ári, sem kaupir sér
íbúð sem kostar 7,3
millj. kr. og fær 90%
lán bæði í núverandi
kerfl og nýju. í núver-
andi kerfi greiðir
þetta einstæða foreldri
á ári í nettógreiðslur,
þ.e. afborganir og
vexti að frádreginni
„Það er athyglisvert að í út-
reikningum sem fylgja frumvarpi
til breytinga á vaxtabótum er
ekki gert ráð fyrir að einstætt
foreldri eða einstaklingar kaupi
íbúð sem er dýtari en 5-6 millj.
krónaþ
Kjallarinn
Jóhanna
Sigurðardóttir
alþingismaöur
Félagsmálaráð-
herra heldur því
fram að fólk sem fær
inni í nýju húsnæð-
islánakerfi verði
jafnsett eftir sem
áður. Þetta er rangt.
í fyrsta lagi hefur
verið sýnt fram á að
hundruð fjölskyldna,
sem nú fá íbúöir
gegnum félagslega
kerfið, fá ekki að-
gang að nýju lána-
kerfl. Einungis eru
ætlaðar 50 leiguíbúð-
ir samtals eða 25 á
ári næstu tvö árin til
að taka við þessu
fólki
í öðru lagi að þeir
fáu sem á annað borð
fá þær hafa iðulega
takmarkað frelsi til
að velja sér sjálfir
íbúðir á almenna
markaðnum.
í þriðja lagi mun
kostnaður við að fá
íbúðina tvö- til þre-
faldast frá því sem
nú er og við sölu
íbúðarinnar þarf fólk
að greiða sölulaun til
fasteignasala sem
eru 100-200 þúsund krónum hærri
en nú er.
í fjórða lagi verður hætt niður-
greiðslu vaxta, en við taka vaxta-
bætur sem er einstæðu foreldri og
einstaklingum mun óhagstæðara
en nú er. Þann þátt er rétt að
skoða nánar.
Mánaðarlaun einstæös for-
eldris fara í meiri greiðslur
í félagslega íbúðakerfinu eru
vextir nú niðurgreiddir. í nýja
lánakerfinu verður niðurgreiðsl-
unni hætt en við taka vaxtabætur.
Útreikningcir sýna að ef keypt er
dýrari íbúð en 5,5 milljónir króna,
þá er vaxtabótakerfið óhagstæðara
niðurgreiðslu, 151 þúsund krónur.
í nýja kerfinu verða
nettógreiðslur, þ.e. afborganir og
vextir að frádregnum vaxtabótum,
214 þúsund á ári. Þar sem hámark
vaxtabóta til einstæðs foreldris er
185 þúsund krónur á ári, greiðir
þetta einstæða foreldri mismun-
inn. Til að þetta einstæða foreldri
verði jafnsett í nýja kerfinu og
eldra kerfinu þarf að hækka þakið
á vaxtabótunum úr 185 þúsund
krónum í 238 þúsund krónur eða
um 63 þúsund krónur.
Einstaklingur greiöir
57 þúsund krónum meira
Dæmi um einstakling sem er
með 1 milljón í tekjur og kaupir
sér íbúð á 6,3 milljónir og fær til
þess 90% lán bæði í núverandi og
nýja kerfinu. Það lítur svona út: í
núverandi lánakerfi verða
nettógreiðslur, þ.e. afborganir og
vextir að frádreginni niður-
greiðslu 145 þúsund krónur á ári.
í nýja kerfinu verða nettógreiðsl-
ur, þ.e. afborganir og vextir að
frádregnum vaxtabótum 191 þús-
und krónur á ári. Þar sem þak á
vaxtabótum til einstaklings er
144 þúsund krónur verður hann
sjálfur að taka á sig mismuninn.
Til að þessi einstaklingur sé jafn-
settur í nýja kerfinu þarf að
hækka þakið á vaxtabótum úr
144 þúsund krónum á ári í 191
þúsund krónur eða um 47 þúsund
krónur og um 57 þúsund ef tekjur
einstaklings eru 800 þúsund á
ári.
Stöðvum atlöguna að
láglaunaheimilunum
Um 60% þeirra sem fá félags-
lega íbúð eru einstaklingar eða
einstætt foreldri. Það er athygl-
isvert að í útreikningum sem
fylgja frumvarpi til breytinga á
vaxtabótum er ekki gert ráð
fyrir að einstætt foreldri eða
einstaklingar kaupi íbúð sem er
dýrari en 5-6 millj. kr. Það er
því verið að minnka gæði og
stærð þeirra íbúða sem láglauna-
fólk hefur fengið í félagslega
íbúðakerftnu, auk þess að tak-
marka verulega hvar fólk getur
valið sér íbúð.
Þessa grófustu atlögu að lág-
launaheimilunum um áratuga
skeið verður að stöðva. Aukinn
kostnaður og ný gjaldtaka, til við-
bótar því að taka á sig sem svar-
að getur mánaðarlaunum í aukn-
ar greiðslur, þar sem vaxtabóta-
kerfið er mörgu láglaunafólki
óhagstæðara en núverandi nið-
urgreiðslukerfi, er rothögg á lág-
launafjölskyldur í landinu.
Jóhanna Sigurðardóttir
Skoðanir annarra
Fiskifræði
„Það er ekki gagnlegt í fiskifræði að einblína á
einn áhrifaþátt en horfa fram hjá öðrum. Kúnstin er
sú að hafa hlutina í jafnvægi. Eldri fiskar eru mjög
mikilvægir fyrir stofninn vegna framlags þeirra til
hrygningar. ... En ekki má draga af þessu þá álykt-
un að auka megi veiði smáfiska. Hafa ber hugfast að
til þess að verða eldri verða fiskamir fyrst að lifa af
yngri árin óveiddir. Ráðgjöf fiskifræðinga um vernd
smáfisks byggist á heppilegu jafnvægi á milli þess-
ara þátta.“
Kristján Þórarinsson í Mbl. 18. mars.
Sparnaður og vaxtabótakerfi
„Ég tel mikla þörf á því að auka sparnað í þjóðfé-
laginu. ... Leiðin til þess er fyrst og fremst að við-
halda efnahagslegum stöðugleika og trausti á spari-
fé. Löggjöf þarf að taka nokkrum breytingum og
stuöla meira en nú er að sparnaði fremur en eyðslu.
Mikil hugsanavilla er í vaxtabótakerfinu. Þar er
skilyrðið fyrir stuðningi ríkisins að stofna til
skulda. Enginn stuðningur fæst ef stofnað er til eign-
ar, sem síðan er notuð sem útborgun í húsnæðis-
kaupum. Þá er sams konar skekkja fólgin í miklum
fasteignasköttum á ibúðarhúsnæði sem er margfalt
hærri en víða erlendis. Endurbætur á löggjöf eru
nauðsynlegar."
Kristinn H. Gunnarsson í Viðskiptablaðinu 18. mars.
Mútuþægir samningamenn
„Mútuþægir samningamenn eru mikils virði fyrir
þá sem efna til viðskipta við þá. Að hinu leytinu eru
þeir varla trúir vinnuveitendum sínum, eins og hlýt-
ur að liggja í augum uppi. En þar sem það sýnist við-
tekin venja að hygla góðum viðskiptamönnum með
flottri greiðasemi væri fróðlegt að frétta hvað ís-
lenskir samningamenn ríkisbankanna fá fyrir sinn
snúð þegar þeir eru að gera haldgóða samninga við
peningastofnanir erlendis?"
Oddur Ólafsson í Degi 18. mars.