Dagblaðið Vísir - DV - 01.06.1999, Blaðsíða 4

24
+
ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚNÍ 1999 ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚNÍ 1999
Fleiri gera
leiki fyrir Mac
Interplay, sem
er fyrirtækið á
bak við Bald-
ur’s Gate og
Descent-leikina,
hefur á prjónunum að gera
Baldur’s Gate og Descent 3 fyr-
ir Mac. Hefur Interplay gert
samning við fyrirtækið Grap-
hic Simulations um að gera
Mac-útgáfur af þessum tveimur
leikjum. Graphic Simulations
er þekkt fyrir gamalgróna Mac-
leiki eins og F/A18 Hornet og
Hellcats over the Pacific sem
báðir eru flugleikir. Inn i þess-
um samningi eru plön um að
gera F/A18 Homet fyr-
ir Windows. Þessi
áform koma ekki
á óvart þar sem
mun fleiri tölvu-
leikjafyrirtæki
eru farin að
huga að
útgáfu
leikja fyrir Macintosh eftir vel-
gengni iMac tölvunnar.
Stökkbreytt
Melissa
Melissa-tölvu-
veiran sem
,y. gerði allt vit-
laust í Banda-
ríkjunum fyrir
nokkrum vikum hefur skotið
upp kollinum aftur í stökk-
breyttri útgáfu. Þessi útgáfa af
Melissu er þannig að skjalið sem
inniheldur veiruna hefur ekki
lengur endinguna .doc, heldur
RTF. í raun er ekki erfitt að gera
þessa breytingu á veirunni, ein-
ungis hefur verið nóg að breyta
nafni skjalsins. En þessari nýj-
ustu útgáfu Melissu svipar tO
veiru sem kallaðist CAP og
fannst árið 1997. Sú veira þreytti
.doc-skjölum í RTF-skjöl og því
hefur mönnum dottið í hug að
fyrsta útgáfa Melissu hafi kom-
ist í tölvu sem sýkt var af CAP-
veirunni og þannig hafi veirurn-
ar í raun unnið saman að því að
þúa tO nýja, stökkbreytta veiru.
Rifist yfir
nafni
Tölvuleikjafyr-
irtækið Big Red
Rock er að
framleiða hlut-
verkaleik sem á
að heita Mystic Isle: The Dar-
kening og er aUt gott um það að
segja en nú er komið babb í
bátinn. Fyrirtækið Cyan sem
framleiddi leikinn Myst er ekki
par ánægt með heitið á leikn-
um þar sem það inniheldur
orðið mystic sem þeim finnst
líkjast orðinu myst of mikið.
Cyan hefur hótað Big Red Rock
málshöfðun ef nafninu verður
ekki breytt.
Big Red Rock
hefur ákveðið
að láta þetta
eftir Cyan þó
ekki séu aUir sáttir við það.
Þeir segjast einfaldlega hvorki
hafa tíma né peninga tO að
verjast í dómssölum. Hefur Big
Red Rock ákveðið í kjölfarið að
efna til samkeppni á Netinu um
besta nafnið. í verðlaun eru 50
doUarar eða 3.500 krónur og
einnig mun aðalsöguhetja
leiksins bera nafn vinnings-
hafans. Ef fólk viU reyna við
þetta er slóðin
http://www.bigredrock.com
/mysticisle/

Magnús S. Magnússon, skapari Theme-hugbúnaðarins, hefur unnið að þróun hans í rúm 20 ár í tengslum við rannsóknir sínar á atferli. Hann telur að hugbúnaðinn megi nota á mjög fjölbreyttan hátt.
DV-mynd E.ÓI.
Skiptir máli hvort
stúlkan er hrifin
Athyglisverðar niðurstöður
komu í ljós þegar Theme var not-
að til rannsóknar
á samskiptahegð-
un ungs fólks við
þeirra fyrstu
kynni með aðalá-
herslu á sam-
skipti kynjanna.
Rannsökuð voru
80 pör og niður-
stöður rannsókn-
arinnar sýndu að
þegar stúlkan
hafði áhuga á pUt-
inum sem hún tal-
aði við þá urðu samskipta-
mynstrin sem mynduðust milli
þeirra lengri og flóknari en hjá
þeim pörum þar sem stúlkan
hafði engan áhuga
á piltinum. Hins
vegar virtist það
ekki hafa nein
áhrif á samskipta-
mynstrin hvort
pUturinn hafði
áhuga á stúlkunni
eða ekki. Þessi
hátternisfræði-
lega rannsókn var
gerð af prófessor
K. Grammer og K.
Kruck við Max-
Planck-Institut í Þýskalandi í
samstarfi við Magnús.
laasa
Fjölbreytni hjá mæðrum
Theme hefur sýnt fram á að
hegðunarmynstur eru mjög mis-
munandi miUi for-
eldra og fatlaðra
barna þeirra og
skiptir kyn þar
mestu máli. At-
huguð voru sam-
skipti foreldra og
bama í tengslum
við lausn vanda-
mála. Flóknust og
lengst reyndust
vera samskipta-
mynstrin milli
móður og fatlaðs
sonar hennar en
einföldust og styst
voru mynstrin
milli móður og
fatlaðrar dóttur.
Samskipti föður
svipaða tUhneygingu en munur-
inn var mun minni milli kynja
barnanna þegar
faðirinn átti í
hlut. Samskipti
feðra við fótluð
börn sín voru því
flóknari en milli
dóttur og móður
en einfaldari en
milli sonar og
móður. Fram kom
í þessari rann-
sókn að svipaður
munur á sam-
skiptum er meðal
foreldra og heil-
brigðra barna
þeirra. Þessa
rannsókn gerði
dr. Tryggvi Sig-
urðsson sem dokt-
við fötluð börn sín reyndust hafa orsrannsókn við Parísarháskóla.
Hugsanleg nýting Theme:
Oteljandi möguleikar
- gæti t.d. reynst vel í heilbrigðiskerfinu og félagslega kerfinu
Theme gæti mögulega greint hættumerki í lífsferlum unglinga og þannig væri hægt
að grípa fyrr inn í óheillavænlega þróun og hjálpa viðkomandi áður en það er um
seinan.
Margir kunna e.t.v. að velta fyrir
sér að hvaða notum Theme getur kom-
ið í hinu daglega lifi. Magnús S. Magn-
ússon segir að í raun séu möguleik-
arnir óteljandi. „Ég get nefnt sem
dæmi að um þessar mundir er verið
að byrja að nota Theme við rannsókn-
ir á þeim sem hafa reynt að fremja
sjálfsmorð," segir Magnús.
„Þeir sem meðhöndla slíkt fólk segj-
ast oft geta fundið fyrir því hvort ein-
staklingur muni gera fleiri tilraunir
til að stytta sér aldur. Hins vegar geta
þeir ekki bent á það nákvæmlega hvað
gefur þeim vísbendingu um slíkt.
Menn vonast hins vegar til að Theme
geti greint ákveðin munstur sem
koma fram meðal þeirra sem eru lík-
legri til að gera aðra sjálfsmorðstil-
raun.“
77/ dæmis mætti rann-
saka tífshlaup ungtínga
sem lenda á glapstigu
og fínna út ákveðin fertí í
tífsmynstri þeirra. Venju-
legar rannsóknaraðferðir
eiga tiltölulega erfitt
með þetta en Magnús
telurað Theme geti
fundið ákveðin mynstur
sem gætu auðveldað
mönnum að grípa fyrr
inn i ef vandamál er í
uppsigtíngu.
Mögulegur milljónasparnaður
Magnús telur einmitt að Theme geti
nýst mjög vel við rannsóknir á ferlum í
félagslega kerflnu og heilbrigðiskerfinu.
Til dæmis mætti rannsaka lífshlaup
unglinga sem lenda á glapstigu og finna
út ákveðin ferli í lífsmynstri þeirra.
Venjulegar rannsóknaraðferðir eiga til-
tölulega erfitt með þetta en Magnús tel-
ur að Theme geti fundið ákveðin mynst-
ur sem gætu auðveldað mönnum að
grípa fyrr inn í ef vandamál er í upp-
siglingu. í heilbrigðiskerfinu mætti svo
láta Theme finna mynstur í sjúkdóms-
ferlum eins og í æviferlum yfirleitt.
„Það er að mínu mati vel hugsan-
legt að með notkun Theme gæti orðið
mikill sparnaður bæði í heilbrigðis-
kerfinu og félagslega kerfinu. Menn
gætu þannig áttað sig fyrr á því sem í
uppsiglingu væri og gripið fyrr inn í
og þannig jafnvél komið í veg fyrir
mikið andlegt og líkamlegt tjón,“ seg-
ir Magnús.
íslenskur hugbúnaður hefur reynst vel við rannsóknir:
Sjónauki fyrir
atferlisfræöina
- sýnir fram á að við hegðum okkur mun reglubundnar en við höldum
Knattspyrn-
an kortlögð
Þegar Theme var notað til að
greina upptöku af einum hálfleik í
knattspymuleik urðu niðurstöð-
urnar mjög athyglisverðar. Það
voru liðin Barcelona og PSV Eind-
hoven sem áttust við í Evrópu-
keppni. í hálfleiknum voru fjögur
mörk skoruð og var atferli leik-
manna skráð með ýmsum hætti.
Theme fann síðan út að öfl mörkin
voru hluti af endurteknum mynstr-
um og þar af var mynstrið sem leiddi
tfl tveggja þessara marka alveg ná-
kvæmlega eins í bæði skiptin.
Mynstrið sem fannst stóð yfir í
nokkrar mínútur og endaði síðan
með marki. Það var Guðberg K.
Jónsson, starfsmaður við Rannsókn-
arstofu um mannlegt atferli, sem
gerði þessa rannsókn.
Með hjálp Theme komust vísindamenn að
því að nákvæmlega sami nokkurra
mfnútna aðdragandi var að tveimur
mörkum í sama leiknum.
flóknustu mynstrin eru þau stöðugt
látin keppa innbyrðis og aöeins þau
sem gefa fyllsta lýsingu „lifa af‘ og
eru þannig niðurstaða mynsturleit-
arinnar. Allt þetta fer fram sjálfvirkt
innan Theme.
Mislöng mynstur
„Regluleg endurtekin mynstur í
atferli geta tekið mjög mislangan
tíma og þau eru oft vel þekkt og aug-
ljós og mörg hafa meira að segja hlot-
ið sérstöknöfn. Önnur eru hins veg-
ar ósýnileg berum augum.
Til dæmis tekur setningin (orða-
mynstrið) „góðan daginn", sem
vissulega kemur oft fyrir í lifi
margra, mjög stuttan tíma. Annað
reglulegt mynstur í atferli, eins og
t.d. kaffipása þar sem einstaklingur
sest niður, fær sér kaffi, svo sígar-
ettu og stendur síðan upp, tekur hins
vegar lengri tíma.
Önnur vel þekkt endurtekin
mynstur taka oftast mun lengri tíma,
t.d. veislur, fundir, fyrirtækjasam-
runi, tilhugalif, kosningar, veiðiferð-
ir, kennslustundir, styrjaldir, upp-
reisnir, starfsferill, sjúkdómssaga,
o.s.frv. Megintilgangur Theme er að
finna hulin og oftast nafnlaus mynst-
ur í atferli og samskiptum af
marvíslegu tagi og auka
þannig skilning okkar á því
sem fram fer,“ segir Magnús
S. Magnússon, skapari hug-
búnaðarins.
Notað um allan heim
Magnús hefur stundað
rannsóknir í atferlisfræðum
síðan hann var í námi og
hefur samhliða þeim þróað hug-
búnaðinn með það fyrir augum að
nýta hann við rannsóknir sínar.
Magnús hefur á þessum tíma gegnt
prófessorsstöðum við hátternis-
fræði-, mannfræði- og sálfræði-
deildir á Náttúrusögusafni Frakk-
lands og Parísarháskóla.
Frá árinu 1990 hefur hann haldið
áfram rannsókna- og þróunarstarfi
sínu við Rannsóknastofu um mann-
legt atferli (RMA) við Háskóla ís-
lands. Magnús er ekki einn um að
nýta sér Theme því aðilar við
fjölda háskóla og rannsóknastofn-
anna i Evrópu og Bandaríkjunum
hafa notað hugbúnaðinn við rann-
sóknir á atferli og samskiptum á
síðustu árum.
Smásjá og sjónauki
Algengasta notkun Theme er að
taka atferli upp á myndbönd og svo
er atferlið skráð með hjálp margmiðl-
í raun má segja að
Theme virki eins og
sjónauki eða smásjá
nema í stað þess að
rannsaka örverur eða
stjörnurþá erum við að
horfa á atfertí. Mynstrín
sem fundin hafa verið
með þessu móti hafa
verið mjög fjölbreytt.
unarhluta Theme. Margvíslegar teg-
undir atburða og tímasetning þeirra
eru skráðar og að því loknu leitar
Theme að mynstrum í gögnunum.
„í raun má segja að Theme virki
eins og sjónauki eða smásjá, nema
í stað þess að rannsaka örverur eða
stjörnur þá erum við að horfa á at-
ferli. Mynstrin sem fundin hafa
verið með þessu móti hafa verið
mjög fjölbreytt.
Oft er þarna eitthvað á ferðinni
sem manni finnst að maður hefði
átt að vera löngu búinn að átta sig
á en stundum er ótrúlega erfitt að
greina í hverju mynstrin
liggja, jafnvel þótt
Theme sé búið að
benda manni á
þau. En grunn-
niðurstöðurnar
í flestöllum
rannsóknum af
þessu tagi eru
þær að atferli
er miklu
reglulegra en
maður heldur
^ og getur í
. raun áttað
sig á,“ segir
Magnús.
Sumir eru á
þeirri skoðim að
við lifum í mjög
tiiviljanakennd-
um heimi og að
hann sé því óút-
reiknanlegur í
meira lagi. Aðrir telja hins vegar að
flest atferli manna, dýra og annarra
náttúrufyrirbrigða einkennist að
miklum hluta af margvíslegum end-
urteknum mynstrum - þeir telja að
það sama gerist aftm- og aftur þó svo
að erfitt sé að greina það.
Þetta grunaði Magnús S. Magnús-
son þegar hann var í doktorsnámi í
Kaupmannahöfn á seinni hluta átt-
unda áratugarins. Hann hóf að þróa
hugbúnað á tölvu sem fæstir geta gert
sér í hugarlund nú, á tímum Pentium
III örgjörvans. Með 64 K í vinnslu-
minni og 5 MB minni á harða diskin-
um lagði hann grunninn að Theme-
hugbúnaðinum sem nú, rúmum 20
árum síðar, hefur verið notaður við
flölda atferlisrannsókna og vekur um
jjessar mundir áhuga fiölmargra að-
ila, bæði hér heima og erlendis.
Endurtekningar af ýmsu tagi
Það sem Theme gerir er að greina
reglubundna hluti í ákveðnum ferlum
og þannig getur hugbúnaðurinn bent
okkur á að ákveðnir hlutir gerast aft-
ur og aftur, án þess að mannshugur-
inn geti nokkurn tíma greint það.
Einn helsti styrkur Theme er að
hugbúnaðurinn getur tekið við gögn-
um af mjög fiölbreyttu tagi, allt frá
einstökmn þáttum ævisögu einstak-
linga, til gagna á myndböndum sem
greind eru frá einum myndramma
til þess næsta.
Theme finnur fyrst einfóldustu
endurteknu mynstrin sem saman-
standa af atvikum sem skráð eru
beint. Síðan eru flóknari mynstur
fundin sem mynstur af þessum ein-
faldari mynstnnn. En fiölmörg ein-
faldari mynstur geta verið hlutar af
sömu flóknari mynstrum. Til að
forðast glundroða og til að finna
hlJrf
.UilJJHÚil /
i