Dagblaðið Vísir - DV - 29.06.1999, Blaðsíða 2

18
rUilíÍMÍt
ÞRIÐJUDAGUR 29. JUNI 1999
Nýir hraöbankar í Bandaríkjunum:
Horfst í augu við
viðskiptavininn
- hversu langt má ganga í skráningu á persónueinkennum?
Maður nokkur
gengur að hrað-
banka, horfir á
hann stutta
stund og bank-
inn opnast. Mað-
urinn tekur út
væna summu og gengur burt án
þess að hafa nokkurn tímann notað
kort eða leyninúmer. Þetta hljómar
e.t.v. eins og I vísindaskáldsögu en
er samt orðið daglegt brauð í
nokkrum tilraunabönkum Bank
United í Texas.
Myndavél við hraðbankann skoð-
ar augasteina þess sem við bankann
stendur og ber þá saman við auga-
steina í gagnasafni sínu. Þannig
veit hún ávallt hver það er sem vill
eiga viðskipti, svo lengi sem auga-
steinar hans hafa verið skráðir í
augasteinasafn Bank United.
Ótakmarkaðir möguleikar
Talsmenn IriScan, fyrirtækisins
sem hefur þróað þetta kerfi, segja
það óskeikult. Það skráir 266 mæl-
anleg atriöi augasteina hvers ein-
staklings, en steinarnir eru alsettir
ýmsum sérkennum sem mótast í
æsku, breytast ekki eftir það, og eru
einstakir í hverri manneskju. Augn-
litur hefur ekkert að segja hvað
þetta varðar og gleraugu eða linsur
trufla ekki greiningarkerfið.
Margir vilja meina að kerfi af
þessu tagi, sem greina persónuein-
kenni í fari fólks, muni verða sífellt
umfangsmeiri í daglegu lífi nútíma-
mannsins og leysa af hólmi per-
sónuskilríki í sífellt meiri mæli. Þá
er ekki bara verið aö tala um auga-
steina heldur einnig fingrafór, radd-
greiningu og lögun handa eða and-
lits, svo eitthvað sé nefnt.
Möguleikarnir á notagildi slíkrar
tækni eru nær ótakmarkaðir. Sem
dæmi gæti lögregla komið sér upp
rafrænum gagnabanka yfir glæpa-
menn og síðan gætu faldar mynda-
vélar á ákveðnum stöðum gert við-
vart á lögreglustöðinni ef þekktum
glæpamanni bregður fyrir. Einnig
mætti hugsa sér þetta kerfi í stað
stimpilklukkna og myndi það þá
Sálfræöi sólgleraugna:
Auka sjálfstraustið
Ný rannsókn
hefur leitt í ljós
að fólki finnst
það vera meira
kynæsandi þeg-
ar það notar sól-
gleraugu. Sálfræðingurinn Dr.
Glenn Wilson, sem sérhæfir sig í
málum sem snerta samskipti kynj-
anna, segir að sólgleraugu auki
sjálfstraust þess sem þau ber og láti
honum þannig finnast hann meira
aðlaðandi en þegar hann notar ekki
slík gleraugu.
„Sólgleraugu veita okkur
ákveðna fjarlægð þannig að fólk
sem er í feimnari kantinum verður
fært um að gera hluti sem það
myndi annars ekki gera. Gott dæmi
um þetta er t.d. að vera í sólbaði ber
að ofan,“ segir Wilson. „Að ein-
hverju leyti kemur þetta til af því að
sá með gleraugun finnst hann vera
við stjómvölinn vegna þess að hann
sér meira af öðrum en aðrir sjá af
honum. Þetta er í rauninni orsökin
fyrir því hve mörgum finnst sólgler-
augu vera „svöl“.
Óútreiknanlegir karlmenn
Dr. Wilson er prófessor við Uni-
versity of London og hefur byggt
rannsóknir sínar á viðtölum við
fókushópa. Hann segist hafa komist
að því að sólgleraugu séu orðin
mjög mikilvæg fyrir marga. „Það er
ljóst að fólk notar ekki sól-
gleraugu bara til
að verjast sól-
arljósi,
heldur
einnig af
því að
þeim
Að einhverju leyti kem-
ur þetta til af því að sá
með gleraugun finnst
hann vera við stjörn-
völinn vegna þess að
hann sér meira af öðr-
um en aðrir sjá af hon-
um. Þetta er í rauninni
orsökin fyrir því hve
mörgum finnst sólgler-
augu vera „svöl“.
fmnst þau fara sér vel og annað fólk
er því sammála.“
Prófessorinn segir að sérstaklega
megi finna þetta viðhorf hjá karl-
mönnum. Þeim finnist þeir verða
meira óútreiknanlegir þegar þeir eru
með sólgleraugu og hafa þannig
meira vald á kringumstæðunum. Að
mati Dr. Wilson finnst konum slíkt
vald jafnframt vera kynæsandi.
En það er ekki bara nauðsynlegt
aö vera með gleraugun samkvæmt
Wilson, heldur verður einnig að
vita hvenær á að taka þau niður.
Hver og einn verður að finna út
hvenær best sé að leggja niður vam-
imar og
segja, „hér
er ég, nú
skulum við
ná sam-
bandi."
Sem dæmi gæti lög-
regla komið sér upp
rafrænum gagnabanka
yfir glæpamenn og
síðan gætu faldar
myndavélar á ákveðn-
um stöðum gert við-
vart á lögreglustöðinni
ef þekktum glæpa-
manni bregður fyrir.
Einnig mætti hugsa
sér þetta kerfi f stað
stimpilklukkna og
myndi það þá koma í
veg fyrir að starfsfólk
svindlaði með því að
láta vinnufélaga
stimpla sig inn eða út.
koma í veg fyrir að starfsfólk svindl-
aði með því að láta vinnufélaga
stimpla sig inn eða út.
Áfram má svo telja og benda á að
hægt sé að nota lífræna merkingu af
þessu tagi í öryggiskerfum heimila,
peningaskápum, bílum, byssuskáp-
um. og jafnvel kapalsjónvarpi og
netviðskiptum.
Áleitnar spurningar
En málið er auðvitað ekki svo
einfalt að hægt sé að taka á móti
tækni af þessu tagi með opnum
örmum án allra skilyrða. Margir
era nefnilega talsvert hræddir við
að hún geti verið misnotuð á alvar-
Búið er að setja upp tilraunahraðbanka í Texas þar sem ekki er lengur þörf
á að nota kort eða leyninúmer - það eina sem þarf að gera er að leyfa bank-
anum að rannsaka augasteina viðskiptavinarins.
legan hátt og í Bandaríkjunum er
jafnvel talið að hún geti brotið í
bága við ákvæði stjórnarskrárinnar
um persónuvemd.
Ýmsar spumingar vakna: Hverj-
um á að leyfa að safna upplýsingum
um líkamlega eiginleika manna af
þessu tagi? Geta þeir síðan selt þær
áfram til þriðja aðila eða notað þær
í öðrum tilgangi en upphaflega var
ætlað? Hverjir era skilmálamir fyr-
ir viðskiptavinina? Munu þeir hafa
raunverulegt val í framtíðinni um
hvort þeir vilji láta skrá sig eða
ekki?
Þetta era vissulega áleitnar
spumingar og nauðsynlegt að fara
hægt í sakirnar þegar tækni eins og
þessi er annars vegar. Sennilegt
verður þó að teljast að hún sé að
einhverju leyti komin til að vera og
spumingin sé einungis sú hversu
yfirgripsmikil hún verði.
mm
Að setja upp sólgleraugu hefur talsverð jákvæð áhrif á sjálfstraust fólks
samkvæmt nýrri rannsókn.
Globalstar-gervihnattakerfið:
GSM-samband hvar sem er
- mun koma sér vel hér heima
Þó svo GSM-
tæknin sé orð-
in gríðarlega
mikilvæg í nú-
tímasamfélagi
glíma menn
enn við það
hve erfitt og kostnaðarsamt er að
koma upp dreifikerfi fyrir utan
helstu alfaraleiðir. Sífellt er þó ný
tækni að ryöja sér til rúms í þess-
um efnum.
Þar á meðal er Globalstar-gervi-
hnattakerfið en þegar þaö verður
komið í notkun innan nokkurra
mánaða er áætlað að það geti veitt
GSM-þjónustu hvar sem er í heim-
inum. Menn eru þó nú þegar fam-
ir að undirbúa gangsetningu
Globalstar, því í vikunni kynnti
Ericsson-fjarskiptafyrirtækið
sima sem mun nýta sér möguleika
gervihnattakerfisins.
Síminn er ekki ósvipaður
venjulegum GSM-símum að stærð
og útliti, en hann mun, þegar
Globalstar-kerfið verður komið
R290-gervihnattasíminn frá
Ericsson mun koma á
markað um næstu ára-
mót. Með honum er hægt
að hringja bæði innan
venjulegs GSM-kerfis
sem og utan þess.
í gagnið, vera í stöðugu sambandi
hvar sem er á jarðarkúlunni. En
hann er ekki bara gervihnatta-
sími, því þegar hann er innan
dreifikerfis venjulegra GSM-kerfa
nýtir hann þau frekar en gervi-
hnettina. Áætlað er að síminn
komi á markað í lok ársins.
Mikilvægt fyrir Islendinga
Globalstar-kerfið ætti að koma
íslendingum verulega til góða,
enda er stór hluti landsins utan
venjulegs dreifikerfis GSM-þjón-
usta, svo ekki sé minnst á hatið í
kring. Fyrirtækið Martel á Húsa-
vík er rekstraraðili og eigandi
kerfisins á Grænlandi, íslandi og
Færeyjum. Að auki annast Martel
með samstarfs-
aðilum þjón-
ustu við sjávar-
útveg í Noregi og
Danmörku og olíu-
iðnaðinn i Norður-
sjó.
Jóhann F. Kristjáns-
son, framkvæmda-
stjóri Martels áætlar
að fiöldi þeirra sem
munu hafa not fyrir
Globalstar-síma á þessu
svæði sé allt að 10.000
notendur. „Fyrirferða-
En síminn er ekki
bara gervihnattasími,
því þegar hann er
innan dreifikerfis
venjulegra GSM-
kerfa nýtir hann þau
frekar en gervi-
hnettina.
mestur verður sjávarútvegur, þ.e
fiskiskip, flutningaskip og
skemmtiferðaskip," segir Jóhann.
„Einkaflug mun einnig njóta
góðs af tækninni en fiölmennastir
verða þó almennir notendur sem
hingað til hafa þurft öryggis
vegna að vera með annan fiar-
skiptabúnað, s.s. talstöðvar, NMT-
síma eða dýran gervihnattabúnað
á borð við Inmarsat, og þurft að
þúa við það óhagræði að erfitt hef-
ur verið að finna út í hvaða kerfi
viðkomandi væri að finna á hverj-
um tíma. Þetta mun nú breytast,
með Globalstar era slík vandamál
úr sögunni, notandinn þarf aðeins
einn síma, eitt símanúmer, og fær
bara einn reikning."
Hægt er að fræðast nánar um
málið á heimasíðu Martels,
http://www.martel.is.
h-