Dagblaðið Vísir - DV - 05.04.2000, Blaðsíða 13

13
MIÐVIKUDAGUR 5. APRÍL 2000
1>V
Líftaug til fortíðar
Vésteinn Ólason, forstöðumaður Stofnunar Árna Magnússonar
Við vildum gjarnan að fleiri íslendingar kæmu hingað - ekki bara skólanemendur eða fylgdarmenn erlendra gesta."
Varðveisla og rann-
sóknir
„Stoöiunin á að varð-
veita þau handrit sem
komu í hlut íslands þegar
Árnasafni í Kaupmanna-
höfn var skipt,“ segir Vé-
steinn. „Hingað komu úr
Árnasafhi 1666 handrit og
144 úr Konungsbókhlöðu,
meðal þeirra gersemarnar
Flateyjarbók og Konungs-
bók eddukvæða. En þetta eru handritanúmer og í
raun leifar af talsvert fleiri handritum en talan
segir til um, bæði skinnhandrit frá miðöldum og
yngri pappírshandrit. Auk þess fengum við mik-
ið magn af fornbréfum sem ekki eru i þessari
tölu.“
Stofnunin hefur líka þjóðfræðadeild og i safni
hennar eru um það bil 2000 klukkustundir af
þjóðfræðaefni á segulböndum, frásagnir, kveð-
skapur og fleira.
„En meginhlutverk stofnunarinnar er rann-
söknir. Við eigum að rannsaka íslenska menn-
ingu, sögu, tungu og bókmenntir. Hér hafa menn
unnið við að rannsaka handrit þeirra miðalda-
verka sem varðveitt eru hér eða annars staðar,
bera saman ólík handrit að sömu verkum, gefa
þau út og skrifa um þau og efni þeirra bækur og
ritgerðir sem birtast í tímaritum hérlendis og er-
lendis.
Við eigum ekki aðeins að gæta þess að ekkert
skemmist," heldur Vésteinn áfram, „heldur er
mikilvægt að almenn vitneskja um safnið sé að-
gengileg og íslendingar að minnsta kosti viti
hvaða fjársjóðir eru hér geymdir - og lika að
sjálfsögðu heimurinn eftir því sem hægt er að ná
til hans. Við þurfum líka að hafa góðar og efnis-
miklar skrár um allt sem hér er geymt og reynd-
ar um íslensk handrit í öðrum söfnum og lönd-
um.“
Kynningin mikilvæg
í herbergi við inngang stofnunarinnar eru
handritasýningar allt árið og þangað hafa síðustu
ár komið 8-9000 manns á ári. Á veturna eru
skólanemendur fjölmennastir, bæði úr fram-
haldsskólum og grunnskólum, og safnkennari
tekur á móti þeim.
„En ekki eiga allir skólar þess kost að senda
nemendur sína til okkar,“ segir Vésteinn, „og nú
er verið að vinna verkefni, upphaflega styrkt af
nýsköpunarsjóði námsmanna, sem er kallað
„Handritin heirna". Þetta á að verða farandsýn-
ing með myndum og skýringartextum handa
skólum. Á sumrin erum við með stærri sýningu
í kennslustofu sem við fáum lánaða handan við
ganginn. Stærstur hluti gesta á þá sýningu eru
erlendir ferðamenn. 1. júní verður opnuð þar ný
sýning sem tengist kristnitöku og landafundum.
Auðvitað er mikið að gerast á árinu og við viljum
gjaman að fleiri íslendingar komi hingað - ekki
bara skólanemendur eða fylgdarmenn erlendra
gesta.
Við skynjum æ betur hvað kynningarstarf
skiptir miklu máli því samkeppnin er hörð um
athygli fólks og menningin breytist hraðfara. Við
ímyndum okkur ekki að íslensku handritin muni
eftir 10 ár -100 ár - hafa sama hlutverki að gegna
og þau höfðu 1945 eða 1971 þegar fyrstu handritin
komu heim, en við teljum að von sé til þess að
þau haldi áfram að vera líftaug til fortíðarinnar
ef við á hverjum tíma reynum að bregðast rétt
við nýjum aðstæðum, finna í þeim nýja fjársjóði
og kynna þau á áhugaverðan hátt. Nokkur hand-
rit eru komin inn á heimasíðuna okkar og meira
er væntanlegt. Auk þess höfum við opnað aðgang
að skrám um segulbandasafn okkar og sett hluta
af því inn á vefinn þannig að nú er til dæmis
hægt að hlusta þar á þjóðsögur sem voru teknar
upp meðal Vestur-íslendinga fyrir aldarfjórö-
ungi.“
- Hafa orðið áherslubreytingar á einhverju
sviði síðan þú tókst við?
„Það breytist auðvitað alltaf eitthvað frá ári til
árs,“ segir Vésteinn. „Fyrirrennari minn tók upp
nýjungar í sambandi við sýningarnar, þær urðu
stærri og fagmannlegar gerðar á hans tíð. Hann
réð líka safnkennara en áður skiptust fræðimenn
á um að kynna efni fyrir gestum. Sömuleiðis var
átakið með stafræna ljósmyndun byrjað fyrir
mína tíð en við höfum verið að herða þá sókn.
Við vinnum nú að breytingum á útgáfunni. Ritin
okkar hafa verið nokkuð dýr í útgáfu og mjög
lengi í vinnslu og við ætlum að nota nýja tækni
til að gera bækurnar ódýrari. Við erum líka að
endurskoða vinnuaðferðir okkar, ætlum okkur
að vinna enn betur saman og ná með því betri ár-
angri.“
Gaman aö fá góöa gesti
- Hvað finnst þér skemmtilegast?
„Þetta er mjög erfið spurning," segir Vésteinn
og hikar nú í fyrsta sinn í samtalinu. „Það
skemmtilegasta við starfið er að það er ekkert
eitt sem manni flnnst maður alltaf þurfa að vera
að gera. Mér finnst gaman að stjórna í þeim
skilningi að vinna með fólki að ákveðnu mark-
miði. Það er líka gaman að stunda rannsóknir og
sem betur fer hef ég svolítinn tíma til þess. Svo
tökum viö mikið á móti gestum hér og það er
gaman að fá góða gesti.“
- Er einhver þér sérstaklega minnisstæður?
„Já, eiginlega marg-
ir, en ég get sagt þér frá
einum sem kom mér á
óvart. Hingað komu
menn frá Samtökum
iðnaðarins með fram-
kvæmdastjóra Verk-
takasambands Evrópu-
sambandsins og ég verð
að segja að ég bjóst við
heldur leiðinlegum
karli. En þetta var vel
menntaður maður sem
hafði lesið Njáls sögu,
vissi dálítið um okkar
miðaldir og var
skemmtilegur viðræðu.
Svo skal ég ekki neita
því að það var mjög
gaman að hitta Hillary
Clinton. Hún heimsótti
okkur og skoðaði hand-
rit og var áhugasöm,
spurði góðra spurn-
inga. Forseti Islands
kom hingað með for-
seta Eistlands, Lennart
Meri, sem er skáld og
fræðimaður, og það
kom í Ijós þegar við
vorum að skoða með
þeim Konungsbók eddukvæða og Völuspá að
Meri hafði skrifaö ritgerð um dómsdagssýnir
Völuspár. Hann hió nú að því og sagði að fræði-
menn hefðu verið tregir til að samþykkja niður-
stöður hans, en þetta sýnir að hingað koma marg-
ir sem vita alveg hvað þeir vilja sjá.“
- Að lokum?
„Ég óska þess mjög að bæði þjóðin öll og þeir
sem stýra peningum haldi áfram að líta til okkar
í velvilja og okkur megi auðnast að varðveita,
rannsaka og kynna menningu okkar þannig að
það beri ávöxt bæði meðal almennings og fræði-
manna. Ég vona því að við fáum sem flesta
áhugasama gesti, áhorfendur og lesendur þess
sem við látum frá okkur fara.“
Vésteinn sýnir Hillary Clinton handrit
Forsetafrúin var áhugasöm og það vargaman að fá hana i heimsókn.
Nútíminn er líka kom-
inn á Stofnun Árna Magn-
ússonar í Árnagarði við
Suðurgötu. Liðin er sú tíð
þegar aðeins örfáir út-
valdir fengu að rýna í hin
gömlu handrit. Þar vinna
menn nú að því að taka
stafrænar myndir af
handritum og setja inn á
heimasíðu stofnunarinn-
ar, www.am.hi.is, svo að
allir megi sjá hvað þar
stendur. „Núna getur fólk
skoðað Möðruvallabók,
eitt merkasta handrit ís-
lendingasagna, frá upp-
hafl til enda heima í stofu
ef það er nettengt,“ segir
Vésteinn Ólason sem hef-
ur verið forstöðumaður
Stofnunar Áma Magnús-
sonar í tæpt ár, frá 1. maí
1999. Honum líður vel
með allar þessar fallegu
bækur í kringum sig að
ekki sé minnst á blessuð
skinnin“, en margt segist
hann enn eiga ólært um
handrit og meðferð
þeirra. Það tekur að
minnsta kosti tvö ár að
setja sig inn í starf á lif-
andi stofnun.
___________Menning
Umsjón: Siija Abaisteinsdóttir
Brosandi borg
Annað kvöld kl. 20 verður flutt í
Borgarleikhúsinu bókmenntadagskrá-
in „Mig minnti að þessi borg væri
brosandi kona“ sem er samstarfsverk-
efni Rithöfundasambands íslands og
Reykjavíkur menningarborgar 2000.
Reykjavík er ekki síður úr orðum
en timbri, gleri og steypu. í dagskránni
er leitast við að framkalla þá mynd
sem íslensk skáld og rithöfundar hafa
brugðið upp af höfuðborg landsins á
20. öld. Framan af er hún eins og að-
skotahlutur í þjóðarlíkamanum - óholl
áhrif sem beri að standa gegn og halda
i skefjum. En smám saman taka skáld-
in hana í sátt og leiða hana til öndveg-
is sem ævintýrið í nútímanum. Samt
er Reykjavík aldrei öll þar sem hún er
séð og jafnvel viðsjálsgripur á köílum.
í senn ástheit og ísköld, umvefjandi og
fráhrindandi, hégómagjöm og bams-
lega einlæg. Og alltaf að reyna að kom-
ast til manns.
Flutt verður efni í tali og tónum eft-
ir rúmlega þijátíu höfunda. Flytjendur
em Amar Jónsson, Bjöm Ingi Hilm-
arsson, Edda Heiðrún Backman, Guð-
laug Elísabet Ólafsdóttir, Jóel Pálsson,
Jóhann Sigurðarson, Valgeir Skagijörð
og Þórður Högnason. Pétur Gunnars-
son tók dagskrána saman, en leikstjóri
er Þórarinn Eyfjörð.
Aðgangur er ókeypis. Miðar fást í
miöasölu Borgarleikhússins.
Græna
skyggnishúfan
Mál og menning hefur gefið út ljóða-
bókina Græna skyggnishúfan eftir Sig-
urlaug Elíasson. Þetta em ferðaljóð, í
þeim vitjar hann staða, kunnra sem
ókunnra, sem tala
til hans hver með
sínu móti. í krafti
ljóðræns ímyndun-
arafls og næmrar
skynjunar skálds-
ins kviknar liðinn
timi á ný og les-
andi er færður
nær horfhu
mannlífi.
Sigurlaugur Elíasson er fæddur á
Borgarfirði eystra árið 1957. Að loknu
stúdentspróíi nam hann við málara-
deild Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands 1979-83 og síðar kennslufræði
við Háskóla íslands. Sigurlaugur hefur
búið á Sauðárkróki frá 1984 og fengist
við myndlist auk ritstarfa. Græna
skyggnishúfan er sjöunda ljóðabók
hans. Málverk á kápu er eftir höfund-
inn sjálfan.
Lög viö
passíusálmana
Kjartan Eggertsson, skólastjóri Tón-
skóla Hörpunnar, hefur gefið út nótna-
bók (kórhefti) með
eigin lögum viö 25
íyrstu passíusálma
sr. Hallgríms Pét-
urssonar undir
heitinu „Þú gafst
mér akurinn þinn
...“. Söngvarnir
era samdir við
valin erindi úr
hveijum sálmi og útsettir
fyrir blandaðan kór. Væntanlegt er
hefti fyrir organista þar sem lögin era
jafnframt í tónfluttri tóntegund og með
fylgirödd.
Útgefandi er Tónlistarfélagið Streng-
ir ehf. í Reykjavík.