Dagblaðið Vísir - DV - 08.08.2000, Page 6

Dagblaðið Vísir - DV - 08.08.2000, Page 6
26 ÞRIÐJUDAGUR 8. ÁGÚST 2000 HS3 Kólesteróliö varasamt Of mikiö kól- esteról í blóði ungra karl- manna eykur likurnar á því að þeir deyi einhvern tíma úr hjartasjúkdómum og dregur jafnframt úr lífslíkum þeirra. Læknirinn Jeremiah Stam- ler við Northwestern háskóla í Chicago komst að þessari nið- urstöðu við skoðun á þremur rannsóknum þar sem fylgst var með rúmlega 80 þúsund körlum í 16 til 34 ár. Stamler segir frá niðurstöðunum i tímariti bandarísku lækna- samtakanna. Karlmönnum á aldrinum 18 til 40 ára, með að minnsta kosti 240 millígrömm af kól- esteróli í hverjum desilítra blóðs, var 2,2 til 3,6 sinnum hættara á að deyja úr hjarta- sjúkdómum en þeim sem voru með minna en 200 milligrömm af kolesteróli í desilítra blóðs. Hraöleit aö streptókokk- um Læknar í Qué- bec í Kanada hafa þróað að- ferð sem gerir kleift að greina 97 prósent sýkinga af strept- ókokkum B í vanfærum kon- um á 45 mínútum. Með hefð- bundnum aðferðum tekur það að minnsta kosti hálfan annan sólarhring. Nýja aðferðin er talin mikið framfaraskref þar sem strept- ókokkar B, sem finnast í 40 prósentum vanfærra kvenna, eru meöal helstu dánarorsaka nýbura. Um eitt hundrað börn létust í Bandaríkjunum af völdum sýkingar þessarar árið 1998 en mun fleiri sýktust. Þau sem lifa af sýkinguna eiga frekar en önnur börn á hættu að þurfa að glíma við sjóntruflan- ir, skerta heyrn og andlegan vanþroska. Aftur á rétta braut Verkfræðingar við bandarísku geimvísinda- stofnunina NASA hafa, að eigin sögn, stað- ið fyrir sögulegum björgunar- aðgerðum með því að koma könnunarfarinu Deep Space 1 aftur á réttan kúrs að hala- stjörnunni Borrelly. Stefnu- mótið er fyrirhugað í septem- ber á næsta ári. Að sögn tímaritsins New Scientist tapaði Deep Space 1 áttum í nóvember á síðasta ári þegar siglingamyndavél í farinu bilaði. Nú hefur vis- indamönnunum aftur á móti tekist að hlaða nýjum hugbún- aði í könnunarfarið svo önnur myndavél um borð geti tekið að sér að halda réttri stefnu. ílijjjJH í-j/íjl/ tölvu-. tíkni og visinda NASA undirbýr nýjan könnunarleiðangur til Mars: Róbóti leitar að vatni Bandaríska geimferðastofn- unin NASA ætl- ar að senda enn einn róbóta, eða jafnvel tvo, til reikistjömunn- ar Mars til að leita þar að ummerkj- um um vatn, aö fomu og nýju. Ef allt gengur samkvæmt áætlun verð- ur lent þann 20. janúar árið 2004, eftir sjö mánaða ferðalag frá jörðu. Ed Weiler, aðstoðarframkvæmda- stjóri hjá NASA, segir að ef til vill verði sendir tveir róbótar til Mars og þá muni þeir lenda hvor á sínum stað. Ákvörðun þar um verður tek- in einhvem tíma á næstu vikum svo að allt verði þá klárt fyrir geimskotið árið 2003. Ef aöeins einn róbóti verður send- ur til Mars mun hann vega 150 kíló og hann getur farið um eitt hundrað metra eftir yflrboröi reikistjömunn- ar á hverjum sólahring. Áætlað er að róbótinn sinni verkefnum sínum til aprílloka 2004. Nýja könnunarfarið mun lenda á yflrborði Mars á sama hátt og Pathf- inder-geimfarið árið 1997. Fallhlíf verður notuð til að hægja á fallinu og síðan munu blöðmr blásast upp skömmu áður en geimfarið lendir á Nýlegar myndir frá reikistjörnunni Mars benda til að þar hafi t eina tíö runn íð vatn í stríðum straumum. Ef aðeins einn rábötí verður sendur tíl Mars mun hann vega 150 kíló og hann getur far-> ið um eitt hundr&ð metra eftir yfirborðl reiklstjörnunnar á hverjum sólahring yfirborði plánetunnar. Þar mun það hoppa og skoppa einum tólf sinnum, um það bil einn kílómetra. Vindur- inn fer því næst úr blöðrunum og róbótinn kemur í ljós. Hann fer þeg- ar að taka myndir. Róbótinn á að kanna ummerki vatns á Mars en myndir frá könnun- arfarinu Mars Global Surveyor gáfu til kynna að vatn hefði runnið þar úr lindum neðanjarðar. Þá á róbót- inn einnig að stunda jarðfræðirann- sóknir eins og róbótinn Sojoumer í Pathflnder-leiðangrinum. Jim Garvin, vísindamaður hjá NASA, segir að ekki hafi enn verið ákveðið hvar róbótinn muni lenda á Mars en það verði þó þar sem vatn hafi áður fyrr runnið í stríðum straumum. iiiéiw. iii igMmiísamnmimrimim Ný tegund lampa fyrir íbúa þróunarlandanna: Sólarorkan nýtt að nóttu til Hinn fjórtán ára gamli Dav- id Wairimu í Kenía getur nú loks lært lexí- urnar sínar heima á kvöldin, þökk sé nýrri gerð sólarorkulampa sem bresk- ir vísindamenn hafa þróað. Á þaki leirkofans, þar sem Wairimu-fjölskyldan býr, hefur verið komið fyrir sólarskildi Ungmenni í dreiföum byggðum Afríku og víöar geta meö aöstoö nýrrar gerö- ar sólarorkulampa lært lexíurnar sínar heima á kvöldin. sem gerir kleift að hlaða raf- hlöðuna í lampa Davids. Og þökk sé nýrri tegund örflögu er hægt að hlaða rafhlöðuna í lampanum aftur og aftur. Örflagan sér til þess að rafhlað- an sé ávallt hlaðin og stjórnar hversu mikil orka er flutt úr sól- arskildinum. Breskir hönnuðir lampans segja að hann muni veita birtu inn á milljónir heimila í Afríku á ódýran, áreiðanlegan og vist- vænan hátt. Tímaritið New Scientist segir að lampinn, sem hefur hlotið nafnið Glowstar og er framleidd- ur á vegum þróunarstofnunar- innar Intermediate Technology Development Group (ITDG), hafi verið settur á markað I síðasta mánuði eftir prófanir í Kenía. Lampinn kostar rúmar átta þúsund krónur og þykir mörg- um sem hann sé of dýr til að hann geti náð mikilli útbreiöslu þar sem hans er helst þörf. Talsmaður ITDG segir að enda Breskir hönnuðir lampans segja aö hann muni veita birtu inn á milljónír heimila í Afríku á ódýran, áreíð- antegan og vistvænan hátt. þótt lampinn sé dýr muni þeir sem kaupa hann spara fé þegar til lengdar lætur. Kostnaður vegna kaupa á annars konar orkugjöfum til lýsingar verði meiri en sem nemur kaupverði lampans á þeim fimm ára tíma sem áætlað er að lampinn end- ist. „Markmið okkar er að bæta líf og lífsskilyrði fólks í dreifðum byggðum þróunarlandanna með því að veita þvl aðgang að ódýr- um, viðeigandi og endurnýjan- legum orkukostum,“ segir tals- maðurinn við fréttamann Reuters. ITDG er um þessar mundir að leita að fyrirtæki í Afríku aust- anverðri sem gæti sett saman og annast dreifingu á fimm þúsund lömpum í Keníu fyrir desember- mánuð á þessu ári. Þeir sem fá hjartaáfall þekkja oft ekki einkennin: Of seint til læknis þessu voru að menn héldu að ein- kennin myndu hverfa og að þetta væri ekki alvarlegt," segir Wilma Leslie, einn vísindamannanna sem stóðu aö rannsókninni. Niðurstöð- umar eru birtar í vísindaritinu Heart. Nærri allir sjúklingamir fengu dæmigerð einkenni hjartaáfalls, brjóstverki en margir héldu að hjartaáfollum fylgdi einnig með- vitundarleysi. „Flestir þátttakendur í rann- Að þvi er fram kemur í rannsókn skoskra vis- indamanna við Royal Infirmary í Glasgow geriraðeins fimmtung- ur sjúklinga sér grein fyrir aivarleika málsins þegar hann fær fyrsta hjartaáfallið. Ekki átta sig allir á hvaö er á seyöi þegar þeir fá hjartaá- fall og draga því úr hófi að leita aöstoöar. Þaö getur reynst banvænt. sókninni höfðu ekki fengið neina hjarta- sjúkdóma áður. Þeir áttuðu sig ekki á því að einkennin ættu við um hjarta- sjúkdóma og töldu þau ekki alvarleg. Þessar niðurstöður eru ekkert einstak- ar fyrir Glas- gow,“ segir Leslie. Mjög mikil- vægt er fyrir þá sem fá hjartaá- fall að átta sig á einkennunum og leita til læknis þar sem flest dauðs- föll af völdum hjartaáfalls eru utan sjúkrahúsa. Ef læknisaðstoð berst fljótt dregur hún úr alvarleika áfallsins og eykur likurnar á því að sjúklingurinn lifi það af. Leslie og samstarfsmenn hennar hvetja til aukinnar fræðslu um al- gengustu einkenni hjartaáfalls sem eru verkir í brjósti, handlegg, kjálka og hálsi, auk þess sem menn verða andstuttir. Hjartaáföll eru dauðans alvara. Þeir sem verða hins vegar fyrir þessum óskunda draga það oft að leita til læknis þar sem þeir þekkja ekki einkennin eða átta sig ekki á þvi sem er að gerast. Að því er fram kemur í rann- sókn skoskra vísindamanna við Royal Infirmary í Glasgow gerir aðeins fimmtungur sjúklinga sér grein fyrir alvarleika málsins þeg- ar hann fær fyrsta hjartaáfallið. Skosku vísindamennirnir skoð- uðu þrjú hundruð manns sem lifðu það af að fá hjartaáfall. Þar kom i ljós að aðeins 25 prósent kölluöu á hjálp innan einnar klukkustundar frá áfallinu en 60 prósent biöu í allt að fjórar klukkustundir og tólf prósent sjúk- linganna drógu það í sólarhring að leita læknis. „Algengustu ástæðimiar fyrir

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.